مریم صالحی نیا
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد
[ 1 ] - طرزهای شعری نزد قدما بررسی رویکردهای سبکشناسانة تذکرهنویسان دورة صفوی
موضوعات انتقادی و سبکی حضوری چشم‌گیر در تذکرههای دورة صفوی دارند. رویکرد اصلی و فراگیر تذکرهنویسان این دوره رویکرد شمّی است؛ به این معنا که همانند پژوهش‌گران امروزی به شکل آگاهانه از مبنای نظری و شیوة عملی خاصی بهره نبردهاند و توصیفات پشتوانة علمی مشخصی ندارد. بنابراین آرای سبکشناسی تذکرهنویسان دورة صفوی دوران طفولیت خود را میگذرانده است؛ اما این بارقههای آغازین و هرچند غیرعلمی، به...
[ 2 ] - بررسی تطبیقی ابعاد شخصیت ذوالنون در سه تذکره(طبقات‌الصوفیه، تذکرةالاولیا و نفحات‌الانس)
طبقات‌الصوفیه انصاری و تذکرةالاولیا عطار و نفحات‌الانس جامی، از آثار مهم و مدون تاریخ تصوف هستند که در شرححال و رفتار مشایخ این آثار، هدف، محتوا و طرز بیان مشترکی دارند. علاوهبراین، در هرسه آنها تحت تأثیر افکار و عقاید و اوضاع روزگار مؤلفانشان، به بخش‌هایی خاص از احوال و رفتار و اوصاف مشایخ توجه شده که از منظرهای مختلف قابل‌بررسی است. ذوالنون مصری یکی از برجسته‌ترین مشایخ صوفیه است که در این...
[ 3 ] - تصحیح یک تصحیف در روضه‌الصفا میرخواند
در تصحیح متون، پی بردن به لغزش‌ها و فهم اغلاطِ راه‌یافته به متن و اصلاح آنها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. یکی از مواردی که در تصحیح متون گذشته باید به آن توجه کرد، مسئله تصحیف است. در این راستا، منابع جانبی در تصحیح یک متن، نقش کلیدی و مهمی دارند. در این جستار، نگارنده بر آن است تا با ارائه شواهدی از کتاب‌های پزشکی قدیم و کتاب‌های تاریخی، اثبات کند که ضبط کلمه «شعله» در تاریخ روضه‌الصفا م...
[ 4 ] - ابهام و ابهام‌آفرینی در تلمیحات اسطورهای، حماسی و عیسوی دیوان خاقانی
خاقانی شَروانی (520- 595 ه.ق) از شاعران بزرگ سبک آذربایجانی است که از ویژگی‌های برجستة این سبک، استفاده از ابزارهای گوناگون جهت دشوار ساختن کلام است. اشراف خاقانی بر اسطورهها و آموزه‌های مسیحی و توجّه به ظرافت‌ها و دقایق تلمیحی آن، بیگمان بر پیچیدگی و ابهام در عبارتپردازی‌های او مؤثر بوده است. این مقاله در پی آن است تا با بررسی تلمیحات اسطورهای و حماسی و نیز اشارات عیسوی دیوان خاقانی، دلایل ا...
[ 5 ] - تأملی در اغراض به‌کارگیری تلمیحات اسطورهای و حماسی در دیوان خاقانی
تحوّلات و دگرگونی خراسان در قرن ششم هجری، آذربایجان را به سبب جریان شعر و ادب فارسی، رونقی دیگر داد و زمینه را برای ظهور شاعران توانا مهیّا ساخت. ظهور همین شاعران با نگاهی نو و تازه خود زمینه‌ساز طرزی تازه شد. این تفاوت‌های عمده، در بهره‌گیری و نگاه آنان به اسطوره و حماسه نیز نمود دارد. خاقانی شروانی نیز یکی از همان شاعران توانای سبک آذربایجانی (= ارّانی) است که تصویرهای اساطیری شاخصۀ اصلی شعر اوس...
[ 6 ] - تأملی بر چند پژوهش در تصحیح متن دیوان خاقانی بر اساس معیارهای سبکی او
دیوان خاقانی شروانی علی‌رغم چند تصحیح موجود از آن همچنان پژوهش‌های بسیاری در راستای تنقیح می‌طلبد. ازاین‌رو، خاقانی-پژوهان بسیاری در پی بررسی و تحلیل ضبط‌های دیوان خاقانی برآمده‌اند. نگارندگان این مقاله تلاش دارند که کوشش‌های برخی خاقانی‌پژوهان را که نظراتی در خصوص بررسی تصحیف و تحریف در دیوان خاقانی شروانی ارائه کرده‌اند، بررسی کنند. بر همین اساس، از میان مقالات منتشرشده در نشریات و همایش‌های ...
[ 7 ] - تبیین مفهوم «وحدت» در مثنوی با استعاره‌ی شناختی
وحدت از مفاهیم محوری در تفکر عرفانی است. مولانا برای تفهیم این مفهوم، همچون بسیاری از مفاهیم غامض عرفانی، از استعاره بهره برده است. در این پژوهش، استعاره‌های مولانا از مفهوم وحدت در مثنوی معنوی، براساس نظریۀ استعارۀ شناختی لیکاف و جانسون، بررسی و تحلیل شده است. هدف از این مقاله آن است که با تحلیل استعاره‌ها و تشخیص نوع و کارکرد شناختی آنها، دیدگاه مولانا به این مفهوم، نحوۀ معرفی آن به مخاطب و ...
نویسندگان همکار