تیمور مالمیر
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
[ 1 ] - تحلیل تأثیر گفتمان حاکمیت در ترجمة الذریعه إلی مکارم الشریعه
کنوز الودیعه من رموز الذریعه ترجمه‌ای کهن از کتاب الذریعه إلی مکارم الشریعه، اثر راغب اصفهانی است. این کتاب به فرمان شاه شجاع مظفّری ترجمه شده است و مترجم با افزودن مقدّمه و مؤخّره‌ای مزیّن به آیات و احادیث و اقوال حکمای مشهور عرب و عجم، ساختار و محتوای الذریعه را با آثاری از قبیل جاودان خرد تلفیق نموده و کتابی با پیکره و محتوایی تازه پدید آورده است. بررسی گفتمانی این ترجمه می‌تواند بیانگر انگیزة...
[ 2 ] - ریشه‌شناسی «یوغ» و «جفت»
در این مقاله، کاربردهای مشترک جفت و یوغ و تلفظ‌های متعدد و گونه‌گون آنها را در معانی دو و زوجیّت و در حوزه کشاورزی نشان داده‌ایم. اسناد بسیار از کاربردهای کهنِ دو واژه و گویش‌های کنونی، گواه آن است که این دو واژه در معنای دو و دوگانگی مشترک هستند و گاهی نیز به جای هم به کار می‌روند. در برخی موارد نیز در حوزه نام گذاری‌ها برای هر دو واژه یک تلفظ رایج است. فرایندهای تحول آوایی آنها نیز گواهی می‌کند...
[ 3 ] - نقد و بررسی قرائت‌های تاریخی و زندگی‌نامه‌ای غزلیات حافظ
به رغم شهرت و اهمیّت حافظ، اطّلاع چندانی از جزئیات زندگی وی یا چگونگی سرودن اشعارش نداریم. محقّقان برای جبران کمبود منابع، یا به گفتارهای کلیشه‌ای تذکره‌نویسان اعتماد کرده‌اند و به تطبیق اشعار و تعابیر حافظ با آن موارد پرداخته‌اند یا آنکه به غزل‌های حافظ همچون سند بازگو کنندۀ زندگی و مسائل عصر تکیه کرده‌اند. اگر در برخی موارد از شخص یا حادثه‌ای نامی به میان آمده، سایر موارد را نیز با آن مطابقت کرد...
[ 4 ] - تعبیر «راه راست» در متون کهن
با توجه به کثرت کاربرد راست در مفهوم سوی و جهت، محققان در گزارش یا تصحیح متون پیشین؛ از جمله شاهنامه، وقتی به تعبیر «راه راست» برخورده‌اند، آن را در مقابل راه یا جانب چپ تصور کرده‌اند و از ریشه کهن «راه» و معنی اصلی «راه راست» غفلت کرده‌اند. بررسی کتابخانه‌ای تعبیر «راه راست» در متون کهن نشان می‌دهد، وقتی «راست» صفتِ «راه» باشد، دارای مفهوم سوی و جهتِ راست در مقابل چپ نیست؛ بلکه به معنی آشکار و ر...
[ 5 ] - نقش اسطوره ای گناه نخستین در متون ادبی
در متون ادبی گذشته برخی شخصیّت‌های بزرگ مرتکب گناهی می‌شوند که سبب تنزل مقام یا مرگ آنها می‌شود، امّا همچنان اهمیّت گذشتة خود را حفظ می‌کنند. جمع این ناسازها مبتنی بر اندیشه‌ای کهن دربارة آفرینش است. آفریننده، نخست یک انسان (پیش نمونه) خلق کرده است. این انسان به دست نیروی شر (اهریمن) باید کشته شود تا باقی انسان‌ها از تجزیة او به‌وجود آیند. در روزگار ثبت و نگارش این اندیشه، برخی جابه‌جایی‌های اساط...
[ 6 ] - An Analysis of the Deep Structure of Malekan-e- Azab and Its Relationship with the Author’s Techniques
The novel Malekan-e- Azab is the latest published work by Abu Torab-e Khosravi. The significance which is always assumed by Khosravi for words and writing is conspicuously seen in this novel as well; however, the author’s attempt to develop novel atmosphere and techniques has added a new dimension of complexity. To fully appreciate this complication and to gain an understanding of the dis...
[ 7 ] - مقایسه تحلیلی متن نمایشنامه‌های برگرفته از داستان سیاوش با روایت فردوسی
شاهنامه به عنوان شاهکار بزرگ ادبی و سند هویّت ملّی به محض انتشار، به‌رغم موانع و مشکلات، در زندگی مردم راه یافته‌است. پس از آن، مردم در هر دوره‌ای متناسب با امکانات و شیوه‌های زندگی، شکل و قالب خاص برای تداوم شاهنامه برگزیده‌اند از جمله نقالی و شاهنامه‌خوانی. این شکل مشهور و کهن با همه ارزشمندی‌اش، در عصر ما آهسته آهسته جایش را به قالب‌های دراماتی نوین بخشیده‌است. بیان هنری و جنبه‌های دراماتیک شا...
[ 8 ] - اهمیت گویش‌ها و لهجه‌های محلی در تبیین و تصحیح متون عرفانی
در متون عرفانی همچون دیگر متون، گاهی به عبارت یا کلمه‌ای بر می‌خوریم که با مراجعه به فرهنگ‌های لغت، امکان دریافت معنای مناسب برای آن وجود ندارد، همچنین گاهی مصحّحان متون عرفانی در خواندن متن و ارائۀ صورت مناسبی از یک واژه در می‌مانند و تصحیح قیاسی بر مبنای قواعد نحوی و بلاغی نیز راه به جایی نمی‌برد. در این مقاله، با توجه به خاستگاه اجتماعی عارفان و مخاطبان عمومی کتاب‌ها و مقالات عرفانی کوشیده‌ای...
[ 9 ] - پند داستان‌های مبتنی بر پیشگویی در متون ادبی
مطابق قرآن کریم، فقط خداوند از غیب آگاه است. امکان غیب‌گویی از سوی پیامبر یا ائمه در مواردی است که حکمت خداوند ایجاب کند. بنابراین، لازم است روشن شود نقل پیشگویی‌ها در متون ادبی در قالب بیان خواب یا اخبار منجمان و طالع‌بینان چه هدفی دارد؟ هدف اصلی پیشگویی‌ها آن است که هرچه انسان انجام می‌دهد نتیجة تدبیر و عملکرد خود اوست. نقل روایت‌هایی که بیانگر موافق آمدن تدبیر شخص با آگاهی از عاقبت کار است، ...
[ 10 ] - پند داستان‌های مبتنی بر پیشگویی در متون ادبی
مطابق قرآن کریم، فقط خداوند از غیب آگاه است. امکان غیب‌گویی از سوی پیامبر یا ائمه در مواردی است که حکمت خداوند ایجاب کند. بنابراین، لازم است روشن شود نقل پیشگویی‌ها در متون ادبی در قالب بیان خواب یا اخبار منجمان و طالع‌بینان چه هدفی دارد؟ هدف اصلی پیشگویی‌ها آن است که هرچه انسان انجام می‌دهد نتیجة تدبیر و عملکرد خود اوست. نقل روایت‌هایی که بیانگر موافق آمدن تدبیر شخص با آگاهی از عاقبت کار است، ...
نویسندگان همکار