فرانک جهانگرد
استادیار پژوهشکدۀ زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
[ 1 ] - شعرستیزی در عهد صفوی: زمینه‌ها، علل و مصادیق (بر اساس مفاهیم تحلیل گفتمان)
شعر و شاعری در عهد صفوی دستخوش دگرگونی‌هایی شد. شاهان صفوی با شعر، آن‌گونه که در پیشینۀ ادبی ایران، تا سدۀ نهم شکل‌گرفته بود، سر مخالفت برداشتند. آنان به‌طور ویژه، با مدح پادشاه یا حاکم و وزیر، که بخش زیادی از پیشینۀ شعر فارسی را به خود اختصاص داده بود، مخالف بودند. در این مقاله با استناد به نمونه‌هایی از مخالفت آنان با شعر، چرایی این مخالفت با کمک نظریات تحلیل گفتمان بررسی و تحلیل خواهد شد. در...
[ 2 ] - نقد کهنالگویی حکایت «پادشاه و برهمنان» در کلیله و دمنه
نقد کهنالگویی از انواع نقد اسطوره‌‌ای است که بیش‌تر بر نظریات یونگ در مورد ناخودآگاه جمعی و صور ازلی تأکید دارد. در نظر یونگ، کهن‌الگوها آن دسته از صور ازلی و نوعی‌اند که در عمق ناخودآگاه جمعی انسان‌‌ها، به‌صورت بالقوه وجود دارند و خفته‌‌اند. این صور کهن و اساطیری، می‌‌توانند در هنر و ادبیات تجلی یابند. در حکایت «پادشاه و برهمنان» کلیله و دمنه، کهن‌الگوهای آنیمای مثبت و منفی و پیر خردمند را ب...
[ 3 ] - نگاهی انتقادی به سرنوشت ترجمة منطق‌الحمار اعتمادالسلطنه
در دوران قاجار، در پی آشنایی ایرانیان با ادب و فرهنگ سایر ملل، ترجمة آثار ادبی رونق گرفت و به غنای زبان و ادب فارسی افزود. منطق‌الحمار (خرنامه)، از ترجمه‌های ادبی این عهد، در اصل به زبان فرانسوی نوشته شده و ترجمة آن، در اغلب منابع، به اعتمادالسلطنه (1259 - 1313 ق) نسبت داده شده است که بر زبان فرانسوی تسلط داشت و آثاری از آن زبان به فارسی ترجمه کرده بود. در دوران قاجار، ترجمة آثار ادبی اروپایی...
[ 4 ] - تحلیل سیر تکوینی تعاریف ادبیّات پایداری در ایران
برای ورود به هر گونه بحثی در حوزه ادبیّات پایداری، لازم است نخست یکی از تعاریف متعدّد آن را پذیرفت. هر کدام از این تعاریف به گونهای بر نقاط سلبی و ایجابی آن تأکید کردهاند. بررسی سیر تکوینی این تعاریف نشان میدهد ادبیّات پایداری در آغاز صرفاً به ادبیّات دفاع مقدّس اطلاق میشده، اما به مرور و با در نظر گرفتن ریشهها و زمینههای پیدایش آن، پهنۀ گستردهتری یافته است. با تکیه بر تعریفهای متعدّد پیشین و ...
[ 5 ] - زندگی و آثار شاه بن شجاع کرمانی و طبقه‌بندی سخنان او
ابوالفوارس، شاه بن شجاع کرمانی (درگذشته 288ه.ق) شاهزاده‌ای است که از دنیا روی گرداند و به تصوّف روی آورد. او خود را در طریقت به ابوحفص حدّاد (درگذشته 264ه.ق) منسوب کرده و ابوعثمان حیری (درگذشته 298ه.ق)، از بزرگان متصوّفه، از شاگردان وی بوده است. کتاب او، مرآهالحکماء، در گذر زمان از بین رفته؛ امّا در لابه‌لای کتاب‌های صوفیان، خصوصاً تذکره‌ها، پاره‌ای از سخنان او به صورت پراکنده آمده است. بررسی و ریشه...
[ 6 ] - تحلیل بن‌مایه‌های گنوسی در مصیبت‌نامه عطار
گنوس در لفظ به معنای شناخت است و به کیش‌هایی که رهایی از دنیا را در گرو رسیدن به شناخت می‌دانند، گنوسی گفته می‌شود. از بن‌مایه‌های مهمی که در متون گنوسی آمده است؛ غربت انسان در این جهان، ارزش روح و خوارداشت جسم، سرگشتگی و غفلت انسان، خوارداشت جهان مادی، خوارداشت عقل و رسیدن به شناخت یا گنوس است که به دلیل شباهت میان موارد مذکور و مسائلی که عرفای اسلامی مطرح کردهاند، در این تحقیق مصیبت‌نامه‌ی ع...
نویسندگان همکار