سید حسین سیدی

استاد گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه فردوسی، مشهد،

[ 1 ] - خوانش تطبیقی مفهوم مدرنیسم ادونیس ویوسف الخال

مدرنیسم در وسیع ترین مفهوم آن ،با ایده های نوآوری ،پیشرفت،وبه روز بودن مقارن بوده است ونقطه ی مقابل ایده های کهن ،کلاسیسیسم وسنت است.مدرنیسم با دوچهره ی فناورانه واندیشگانی در تاریخ بشر ظهور کرده است.آن چه را که امروزه مدرنیسم می نامیم،همان دستاوردهای ژرف سیاسی ،اجتماعی،اقتصادی،فکری وفرهنگی در تمام حوزه های حیات فردی وجمعی است.هدف این پژوهش خوانش تطبیقی در مفهوم مدرنیسم در حوزه ادبیات معاصر عرب...

[ 2 ] - تطبیق مفهوم نمادین باران در دو شعر از شاکر السیاب و احمد شاملو

باران در اشعار شاملو و سیاب سمبلی اجتماعی است. باران در این اشعار دربردارنده مفاهیمی مانند غم و شادی، امید و ناامیدی است. بکارگیری اسطوره تموز در شعر «المطر»(باران) سیاب و زبان عامیانه در منظومه «بارون» شاملو، اشتراک مضامین اجتماعی این دو شاعر بیانی واضح و روشن را برای شاعر و مخاطب تصویرسازی می‌کند. این پژوهش بر اساس روش کتابخانهای نگارش یافته است. با بررسی ...

[ 3 ] - بررسی تطبیقی بازتاب شخصیت اخلاقی حضرت علی(ع) در اشعار معاصر فارسی و عربی

زندگی و شخصیت حضرت امیر(ع) همواره از جنبه‌های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. در این میان شاعران نیز سروده‌های خود را با بهره‌گیری از ابعاد مختلف شخصیتی ایشان، مزین کرده، و بازتاب باورها و اعتقادات خویش را در بستر کلامی مطهر فراهم آورده‌اند. از این رو نوشتار حاضر، با روش توصیفی-تحلیلی و رویکردی تطبیقی و با هدف بهره مندی از سجایای اخلاقی ایشان و بررسی تطبیقی ذایقه ملل گوناگون در زمین...

[ 4 ] - تغییر معنایی در واژگان قرآن بررسی رابطه بینامتنی قرآن با شعر جاهلی

بینامتنی بر این ایده مبتنی است که آثار ادبی بر اساس نظام‌ها، رمزگان‌ها و سنت‌های ایجاد شده توسط آثار ادبی پیشین بنا می‌شوند. دیگر نظام‌ها، رمزگان و سنت‌های هنری و در کل فرهنگی نیز در شکل‌گیری معنای یک اثر ادبی، اهمیتی اساسی دارند. نظریه‌پردازان امروزی متن‌ها را فاقد هر گونه معنای مستقل می‌دانند. متون در واقع متشکل از همان چیزی هستند که نظریه‌پردازان اکنون آن را امر بینامتنی می‌دانند. طرح این مس...

[ 5 ] - درآمدی بر زیبایی شناسی تکرار حروف در نظماهنگ درونی آیات قرآن

موسیقی یکی از حوزه‌های وسیع کارکرد علم زیبایی‌شناسی است و یکی از رازهای زیبایی متون و شاهکارهای ادبی نیز به‌شمار می‌آید. در این میان، پدیده تکرار یکی از اساسی‌ترین مؤلفه‌ها در شکل‌گیری این فن بوده و در خلق دو نوع موسیقی بیرونی و درونی سهم بسزایی دارد. قرآن کریم نیز به عنوان آخرین ارتباط مکتوب الهی با بشر، از هنرنمایی شگفت این اسلوب بهر‌ه بسیار برده است، چنان‌که به‌کارگیری «تکرار» در آیات کلام و...

[ 6 ] - تحلیل گفتمان آیات مربوط به قیامت در دو جزء آخر قرآن

در این پژوهش آیاتی از جزءهای بیست‌و‌نهم و سیام قرآن مجید که درباره قیامت هستند، از منظر تحلیل گفتمان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتهاند. هدف پژوهش این بود که مشخص شود ساختارهای گفتمانمدار بهکار رفته هنگام سخن گفتن از قیامت کدامند و این ساختارها چه مفاهیم و محتوایی را درباره قیامت به مخاطب منتقل میکنند. ساختارهای گفتمانمدار بهکار رفته در این آیات عبارت بودند از تعدی، وجهیت، کنش تعهدی و جمل...

[ 7 ] - نگاهی تازه به «تضمین» و تطوّر تاریخی آن در آثار بلاغی عربی و فارسی

تضمین، یکی از شگردهای زبانی است که همانند بسیاری از فنون ادبی، در ادوار تاریخ بلاغت مورد بی توجهی محققان و ناقدان قرارگرفته است، به گونه های که در شناسایی این آرایة بدیعی تنها به یک جنبه از آن، یعنی آوردن مصراع، بیت یا ابیاتی از دیگری در شعر خویش اکتفا شده است. از این رو، این پژوهش برآن است با نگاهی به سیر تاریخی صنعت تضمین و جایگاه آن در مباحث بلاغی عربی و فارسی، ضمن شرح و تفسیر دیدگاه ...

[ 8 ] - دراسة جمالیة التصویر الفنّی و الموسیقی الداخلیة فی الصحیفة السجادیة (أدعیة 23، 24، 25 نموذجا)

أدعیة الإمام السجاد (ع) من حیث الأسلوب تختلف عمّا سواها من آثار الأئمة المعصومین (ع) التی وصلت إلینا. الإمام السجاد (ع) فی کتاب الصحیفة، فتح فصلا جدیدا فی الأدب یُسمّی أدب الدعاء، حیث یُعتبَر هذا الأدب من أبرز وأجمل النصوص العربیة. ما أُودع فی هذا الکتاب من تشبیهات، واستعارات، وکنایات، یعرض صورا فنیّة رائعة تدلّ علی مدی اهتمام الإمام بهذه الصناعات الأدبیة والبلاغیة. کما أنّ استخدام بعض الصناعات البدیعیة...

[ 9 ] - اللون ومعانیه الرمزیة فی آثار محمد الماغوط

None

[ 10 ] - روایات نجیب محفوظ فی ضوء النقد الاجتماعی مع عنایة خاصة بروایة "أولاد حارتنا"

None

[ 11 ] - تحلیل کارکرد ساخت‌آوایی سوره محمّد (ص) در القای معنا

بدون شک یکی از عواملی که الهی و فرابشری بودن قرآن را اثبات نموده ساختار آوایی آن است که باعث جلوهگری قرآن در یک شکل ادبی کاملا منسجم و بههم پیوسته گشته و به شکلی اعجازگونه به فهم معانی عمیق آن کمک نموده است. مقاله حاضر درصدد است تا ساختار آوایی سوره محمد (ص) را به روش توصیفی ـ تحلیلی واکاوی نموده و به پرسشهای زیر پاسخ دهد: 1- کدام عناصر آوایی در القای مضمون سوره محمد (ص) و پیام...

[ 12 ] - بررسی ساختار وجهی خطبه جهاد نهج البلاغه بر اساس فرانقش بینافردی نظریه نقش گرا

به منظور فهم بهتری از خطبه جهاد در نهج البلاغه ،در این مطالعه به تحلیل و بررسی آن از منظر زبانشناسی و بر اساس فرانقش بینافردی دستور نفش گرای نظام مند هلیدی پرداخته شده است. بدین منظور ابتدا تمامی صد بند خطبه مذکور تجزیه شد بطوریکه عناصر ساختار وجهی (فاعل و جزء خودایستا)از عناصر باقیمانده بند تفکیک شود. با توجه به تعریف ویژه فاعل در این دیدگاه، بررسی ها نشان داد که اعتبار تعداد زیادی از بندهای ا...

[ 13 ] - تصویر رمانتیک در شعر حسین منزوی و بدر شاکر السیاب

نویسندگان و شاعران گاه به دلیل اشتراک‌های زبانی، مذهبی، جغرافیایی و... نقاط مشترکی در فکر و عمل دارند و گاه تنها آثار آنهاست که این نقاط مشترک را می‌نمایاند. حسین منزوی و بدرشاکرالسیاب را شاید بتوان از گروه دوم دانست. اگر چه این دو شاعر را نمی توان به کلی پیرو رمانتیسم دانست، بسیاری از تصاویر شعری آنان در فضای مکتب رمانتیسم تولید شده است. تصاویری که از یک سو حالات روحی، احساسات درونی و ذاتیات ر...

[ 14 ] - الموسیقى الداخلیة ودلالاتها فی تشبیهات خطب نهج البلاغة

None

[ 15 ] - تطبیق مفهوم نمادین باران در دو شعر از شاکر السیاب و احمد شاملو

[ 16 ] - بررسی تطبیقی بازتاب شخصیت اخلاقی حضرت علی(ع) در اشعار معاصر فارسی و عربی

[ 17 ] - تحلیل گفتمان دو سوره فلق و ناس براساس الگوی فرا‌‌نقش متنی هالیدی

نگاه از دریچه‌ی زبانشناسی به قرآن کریم افق‌های جدیدی را در مطالعات قرآنی گشوده است. نظریه مایکل هالیدی یکی از گرایش‌های زبانشناسی نقشگراست که در حال حاضر توجه زبانشناسان بسیاری را معطوف خود نموده، هالیدی برای اجزای مختلف کلام، فرانقش‌های سه گانه‌ اندیشگانی، بینافردی و متنی را قائل شده و متناظر با آنها سه لایه معنایی را ساماندهی کرده است. هدف از این پژوهش بررسی تحلیل گفتمان دو سوره‌ی فلق...

[ 18 ] - تحلیل گفتمان عناصر زیبایی‌شناسی برخی از اشعار بدرشاکر السیاب با رویکرد هنجارگریزی نحوی – بلاغی

هنجارگریزی نحوی از جمله شگردهایی است که در برجسته‌سازی یک متن ادبی دخیل است؛ چرا که برگرفته از عدم پایبندی شاعر به برخی قواعد صرفی یا نحوی کلام است که از روی قصد برای اهداف و غایاتی صورت می‌گیرد. بهره‌مندی از این فرایند به آفرینش زیبایی سخن می‌انجامد به گونه‌ای که سبب توجه دوچندان مخاطب به متن می‌گردد. شاعران معاصر در تلاش‌اند تا با به کارگیری این تکنیک در اشعار خود به نوعی حسی تازه و شگرف در م...

[ 19 ] - تحلیل ساختاری عنصر جهاد و پیکار با نفس در سوره یوسف با تأکید بر ساختار آوایی

قرآن به‌عنوان معجزه تاریخ برای ترسیم معانی و معارف گوناگون از تمهیدات ادبی و هنری خاصی بهره گرفته و آنها را در قالبی بی‌نظیر در دسترس همگان قرار داده است. در حوزۀ زبان‌شناسی روش تحلیل ساختار، روشی نوین در فهم و درک این مفاهیم است که در قالب بررسی ساختار آوایی، صرفی، نحوی و بلاغی سوره‌ها به بررسی ارتباط میان اجزای آیات می‌پردازد تا از طریق کشف نظام حاکم در ساخت عناصر تشکیل‌دهنده سوره نشان دهد که...

نویسندگان همکار

محمد رضا پهلوان نژاد 1