شهرام دلشاد
دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه بوعلیسینا، همدان
[ 1 ] - درآمدی تطبیقی بر شاخصه‌های رئالیسم در آثار غلامحسین ساعدی و طیّب صالح (مطالعه موردی داستان گاو و دومه ود حامد)
واقع‌گرایی یا نمایش واقعیّت پس از حوادث خون‌بار جنگ جهانی، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های نویسندگان قرن بیستم گردید. آنچه برای آنها اهمّیّت داشت پرداختن به موضوعات این دنیایی و بیان مصیبتها و بلایایی بود که انسان معاصر با آنها در ارتباط است. کشورهای جهان سوّم بیشتر با چنین پدیدههایی سر و کار داشتند؛ از این رو، ادبیّات آنها بیشتر به رئالیسم گرایش داشت و در صدد بیان واقعیّتهای تلخ و آشکار جامعة خود بر...
[ 2 ] - بررسی موتیف "أرض" در رمان "الحرب فی برّ مصر" از یوسف القعید
"موتیف" یکی از پربسامدترین واژگان نقد ادبی معاصر به تکرار موسیقیوار و نظاممند برخی از سازهها از قبیل جمله، عبارت، واژه، اصطلاح در متن اطلاق میشود که در شکلدهی به محتوا و سبک اثر نقش دارد. در متون روایی با شناخت موتیف میتوان به درونمایه و سبک اثر پیبرد و همچنین بهکارگیری موتیف روشی برای ایجاد انسجام و پیوستگی در متن است. پژوهش حاضر در تلاش است موتیف "أرض" (زمین)، جلوه‌ها و کارکردهای آن ...
[ 3 ] - بازنمایی گفته‌های داستانی در داستان‌های کوتاه طیب صالح (موردکاوی دو داستان نخلة علی الجدول و دومة ود حامد)
گفته‌های داستانی مجموعه سخنان شخصیت‌ها در متن روایی است که توسط راوی بازگو میشود. این گفته‌ها به همان صورتی که توسط شخصیت‌ها بیان میشود در متن نمی‌آید بلکه توسط راوی به شیوه‌های مختلفی روایت میشود. این شیوهها را - که به پنج شکل مختلف بیان میشود- «شیوه‌های گفته‌های داستانی» می‌نامند. بازنمایی گفته‌های داستانی در نقد داستان به ویژه در حوزۀ تحلیل گفتمان روایی برای شناخت شیوه‌های روایت، سبک نو...
[ 4 ] - بررسی ساختاری رمان «حرام» یوسف ادریس
چکیده نظریه پردازان ساختار گرا هموار سعی در ایجاد قانون و قاعده ای کلی و جامع جهت تحلیل آثار ادبی بویژه رمان داشته اند که قابل تعمیم به همه داستان ها باشد. این نظریات که با ولادیمر پراپ آغاز شد همواره توسط دیگر نظریه پردازان نظیر گریماس، تودوروف، فیلپ هامون وغیره گسترش یافت. یوسف ادریس به دلیل اهمیتی که برای ساختار رمان قائل بود، اسلوبی زیبا داشت، و به طور کلی بارزترین ویژگی ها ساختاری او شامل،...
[ 5 ] - التمظهرات الدینیه فی رحلة ابن جبیر الأندلسی
None
[ 6 ] - واکاوی شخصیّت «نی» و «حی»در منظومۀ نی نامۀ مولانا و داستان حی بن یقظان ابن طفیل
عرفا و فلاسفۀ اسلامی در بیان افکار و اندیشه‌های خود همواره از رمز و نماد بهره می‌گرفتند؛ به‌گونه‌ای که در آثار شیخ اشراق سهرودی عارف و فیلسوف ایرانی رمز و نمادگرایی عرصۀ گسترده‌ای را اشغال کرده است. در این‌که رمز خاص زبان عرفا است شکی نیست. این امر در برگزیدن سبک تمثیلی مثنوی معنوی مشهود است و در آثار عرفایی چون سنایی و عطار نیشابوری دیده میشود؛ اما رمزگرایی در میان فلاسفه کم‌تر استفاده شده اس...
[ 7 ] - تحلیل رمان «رمل المایة» از واسینی الأعرج بنابر رویکرد دریافت
رمان معاصر عربی بسیاری از سوژه‌های خود را وام‌دار داستان‌های فولکلور، افسانه‌ها، اساطیر و رویدادهای تاریخی است. داستان‌های هزار و یک شب، به عنوان یکی از این عناصر، نقش برجسته‌ای در این میان دارد و رمان‌های زیادی در اثر اقتباس، تقلید و یا الهام از آنها پدید آمده‌است که رمان مشهور رمل المایة از واسینی الأعرج از جملة آن‌هاست. پژوهش حاضر در تلاش است در پرتو رویکرد «دریافت»، به برر...
[ 8 ] - عنصر گفت‌وگو در شعر ابونواس «شیوهها، انواع و کارکردها» (تحلیل سبکی و روایی)
تکنیک گفت‌وگو برای شاعر عرب وسیله‌ای است برای گریز از شعر تک‌بعدی، تک‌صدایی و فردگرا تا از این رهگذر حضور دیگران را در شعرش به تصویر بکشد. این عنصر نزد ابونواس، شاعر بزرگ دوره عباسی، علاوه بر اهدافی که برشمردیم وسیله‌ای مناسب برای پدید آوردن و تکمیل شیوه داستان‌سرایی نیز بود. زیرا داستان‌گرایی و روایت‌پردازی از گرایش‌های برجستة شعری ابونواس است. ازاین‌رو او به گفت‌وگوی شعری در صیغه‌ها و قالب‌ها...
[ 9 ] - مؤلفههای جهان‌شمولی در رمان «رامه و التنین» اثر ادوار الخراط در پرتو نظریه حسام الخطیب (پژوهشی در باب ادبیات
برخی رمان‌های عربی به دلیل مضامین بلند، ویژگی‌های رفیع هنری و شگردهای نویسندگی، جهان‌شمول و نامزد دریافت جایزه نوبل شده‌اند؛ مثل رمان تأمل‌برانگیز و زیبای رامه و التنین اثر ادوار الخراط که شهرتی جهانی دارد و به زبان‌هایی چون انگلیسی نیز ترجمه شده‌است. روش این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است و در آن بر اساس مؤلفههای جهانی شدن ادبیات از دیدگاه حسام الخطیب، به بررسی رمان رامه و التنین(رامه و اژدها) اثر...
[ 12 ] - بررسی عناصر انسجام متن در داستان حضرت موسی با رویکرد زبان شناسی نقش گرا
انسجام و هماهنگی میان اجزای متن از برترین ویژگی‌های یک اثر ادبی و هنری است. پیرو بررسی‌های زبان‌شناسان نقش‌گرا، این موضوع رونق شتابانی به خود گرفت و در مباحث نقدی مورد کنکاش قرار گرفت و از پرکاربردترین واژه‌های حوزه نقد دوران معاصر گردید. قلمرو این‌گونه پژوهش‌ها، آثار قرآنی و دینی را نیز در بر گرفت و به بررسی و تحلیل آن پرداخت. داستان موسی(ع) از زیباترین داستان‌های قرانی است که از مختصّات فنی و...
[ 13 ] - بازکاوی ترجمة عبداللّطیف تسوجی از داستان بنیادین هزار و یک شب بر اساس الگوی ژان رنه لادمیرال
ژان رنه لادمیرال نظریه‌پرداز نامدار فرانسوی، مؤلّفه‌هایی را برای رویارویی با مشکلات ترجمه برمی‌شمارد که مترجم باید آنها را بشناسد و به آنها عمل کند. این نظریه‌پرداز مقصدگرا معتقد است که محدود نمودن ترجمه به رمزگردانی ساده نادرست است و ترجمه باید با بازنویسی همراه باشد و مترجم در آن به تولید معنا یا آفرینش مجدّد بپردازد. جستار پیش رو می‌کوشد که با روش توصیفی‌ـ تحلیلی، ترجمة تسوجی را از داستان ب...
[ 15 ] - عناصر القصة فی شعر عبد الوهاب البیاتی
None
[ 16 ] - بررسی تطبیقی کارکردهای شعر در تاریخ بیهقی و تاریخ فخری
شعر و تاریخ دو حوزۀ جدا از هم هستند و درک سازگاری این دو در یک اثر مشکل است؛ خاستگاه اولی خیال است و خاستگاه دومی عالم واقع. اما شعر به عنوان یکی از ابزارهای سودمند و سازنده، حضور گسترده‌ای در متون تاریخی دارد و نقش و کارکردهای فراوانی نظیر ادبی، تاریخی، استنادی و تفسیری ایفا می‌کند و تاریخ‌نگاران برای بیان مقاصد خود از آن بهره می-گیرند. پژوهش پیش‌رو در صدد بررسی تطبیقی و تبیین کارکردهای مختلف ...
[ 17 ] - خوانش و تحلیل لاکانی حکایت " حی بن یقظان " از ابن طفیل
افسانه‌ها و حکایت‌های قدیمی، روایتگر سرشت فطری و بداهت بشری، با کمترین آغشتگی و دست خوردگی، تصویر واضح و روشنی از روحیات و دغدغه‌های انسانی ارائه می‌دهد. روانکاوان با تعمق فراوان و با ارائه نظریات جامع و عمیق، زمینه را برای شناخت ماورای رفتارهای انسانی فراهم کرده‌اند و در آثارادبی، افسانه‌ها و حکایت‌های فولکلور، بررسی روانکاوی آنها ما را به شناخت دقیق و قابل تعمیم از ماهیت انسان می‌رساند. از جم...
[ 18 ] - خوانش و تحلیل لاکانی حکایت " حی بن یقظان " از ابن طفیل
افسانه‌ها و حکایت‌های قدیمی، روایتگر سرشت فطری و بداهت بشری، با کمترین آغشتگی و دست خوردگی، تصویر واضح و روشنی از روحیات و دغدغه‌های انسانی ارائه می‌دهد. روانکاوان با تعمق فراوان و با ارائه نظریات جامع و عمیق، زمینه را برای شناخت ماورای رفتارهای انسانی فراهم کرده‌اند و در آثارادبی، افسانه‌ها و حکایت‌های فولکلور، بررسی روانکاوی آنها ما را به شناخت دقیق و قابل تعمیم از ماهیت انسان می‌رساند. از جم...
[ 19 ] - نقد و بررسی جلوه‌های بازنویسی در چهار اپیزود ترجمۀ بلعمی از تاریخ طبری
جولان آزاد زبان مترجم و بهکارگیری مؤلفههای بازنویسی یکی از مهم‌ترین علل پیدایش رویکرد ترجمۀ تألیفی در ادبیات فارسی و عربی کلاسیک است. مترجمان در این شیوه به مانند شیوۀ آزاد و ارتباطی از ترجمۀ برابر، معادل و طوطیوار که اغلب گنگ و نامفهوم است، اجتناب می‌کنند. شیوه بازنویسی در ترجمۀ کهن فارسی از عربی به دلیل عدم رعایت قوانین و معیارهای علمی ترجمه و مقاصد آرمان‌گرایانه به طرز وسیعی به‌کار گرفته ...
نویسندگان همکار