محمد حسین دانش کیا
استادیار گروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی دانشگاه معارف اسلامی
[ 1 ] - نقش خدا در تاریخ از منظر قرآن کریم
موضوع نقش آفرینان در تاریخ، از گذشته ذهن اندیشمندان را به خود مشغول کرده است. کدام اراده ها در بهوجودآوردن حوادث و وقایع مأثرند؟ آیا جهان بر اساس برنامه‌ای ازپیش تعیین‌شده از سوی خدا، به جلو می‌رود و انسان در تحولات آن تأثیری ندارد یا جز انسان کسی در تاریخ نقش آفرینی نمی کند یا... طیفی از دیدگاه ها از قبول مطلق تا انکار مطلق «نقش خدا در تاریخ» قابل ردیابی است. این نوشتار در پی آن است که ...
[ 2 ] - قرآن، سنجه گزارش‌های تاریخی زندگی پیامبر اعظم (ص)
ارزیابی گزارش‌های تاریخی و جداسازی سره از ناسره از دغدغه‌های محققان رشته تاریخ است، از آنجا که اخبار نادرست، محرَّف و جعلی به منابع مکتوب راه یافته است، ازاین‌رو جداسازی آنها و دستیابی به اخبار صحیح و کامل اهمیت بسزا دارد. این مقاله با روش تحلیلی ـ توصیفی، در پی آن است که «عرضه به قرآن» را به‌عنوان یکی از روش‌های ارزیابی گزارش‌های تاریخی، با استناد به قواعد نقد علمی ـ نه ادله نقلی ـ بررسی کرده و ...
[ 3 ] - وضعیت و نقش دولت ادریسیان در تمدن اسلامی
دولت ادریسیان، اولین دولت شیعی پس از دولت معصومان: در تاریخ اسلام است. این دولت در اواخر قرن دوم هجری در مغرب تأسیس شد و تا قرن چهارم استمرار یافت؛ در بخشی از عمر سیاسی خود استقلال سیاسی خود را حفظ کرد و در زمینه تمدنی، عصری طلایی را پشت سر گذاشت که آگاهی از آن به نقش شیعیان در بنای تمدن اسلامی کمک می‌کند. وضعیت و نقش این دولت در برپایی تمدن اسلامی خصوصاً در مغرب اسلامی مسأله این پژوهش است که با...
[ 4 ] - گرایش مذهبی ادریسیان
ادریس بن عبدالله از سادات حسنی و نوادگان امام حسن مجتبی× در سال 169 قمری بعد از شرکت در قیام خونین حسین بن علی، مشهور به صاحب فخّ، متواری شد و به‌سوی مغرب رفت. وی در مغرب اسلامی در مراکش و قسمتی از الجزایر کنونی، اولین دولت مستقل شیعی را تشکیل داد که به نام او موسوم شد و در مدتی کوتاه، تمدنی را در مغرب پایه‌گذاری کرد؛ تمدنی که هرچند عمری کوتاه داشت، آثار فرهنگی آن تا امروز باقی مانده است. به دلا...
[ 5 ] - اهداف و ویژگی‌های تاریخ در قرآن با تأکید بر تاریخ اسلام
قرآن کتابی تاریخی نیست، اما به موضوع تاریخ توجه کرده و حتی از آن برای نیل به اهداف خود استفاده کرده است. از این‌رو گاهی به توصیف تاریخ پرداخته تا در پس تحلیل آن به هدف خود برسد و گاهی به سنت‌های تاریخ و گاه به تاریخ انبیا، زمانی دیگر تاریخ اسلام یا تاریخ معاصر نزولش را مورد توجه قرار داده است. از این‌رو اندیشمندان نیز از ابعاد مختلف به تاریخ در قرآن توجه کرده‌اند. این پژوهش به‌دنبال پاسخ به سؤا...
[ 6 ] - the Reports of Historical Resources and the Holy Quran (A Case Study on the Battles of Badr and Uhud)
Although the Quran is not a historical book, it has presented some reports from the events of the prophetic era. These reports in the era of the last prophet (p.b.u.h) were subject to criticism and evaluation of the Quran opponents. Therefore, if there were any defects latent in the historical reports of the Quran, or if there were any false report included in these reports, it would naturally ...
[ 7 ] - The Presence of Hypocrites in the Battle of Badras Viewed by Commentators and Historians with an Emphasis on the Verse 49 of Anfal
The when for the emergence of hypocrites in Islam is an important topic for scholars. A correct view in the field can have a significant impact on the analysis of historical happenings and events of the Prophet's era. The present article seeks to investigate the presence or absence of hypocrites in the battle of Badr from the point of view of commentators, as may be understand by the verse 49 o...
نویسندگان همکار