طاهره کمالی زاده
دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
[ 1 ] - ابن‌ابی‌جمهور، مؤسس کلام شیعی اشراقی
ابن‌ابی‌جمهور احسایی از علمای متضلّع شیعی است که تا اوایل تشکیل دولت صفوی در ایران، در قید حیات بوده است. او را از این حیث که هم در قالب و روش و هم در تلقّی کلامی، تحوّلی بنیادی در کلام شیعه پدید آورد، می‌توان مؤسّس خواند و از آنجا که این تحوّل با تکیه بر حکمت اشراق و به مدد آن محقق می‌شود و صبغۀ آن را می‌گیرد، وی را باید «مؤسس کلام شیعی اشراقی» دانست. مقاله نشان می دهد که تحول مذکور، از حیث قالب، ...
[ 2 ] - عقل فعال و طباع تام در حکمت اشراق و اندیشۀ شیعی
عقل فعال در فلسفه اسلامی، عقل دهم از سلسله عقول دهگانه مشائی است که فعلیت عقل بالقوه انسانی در سایه اتحاد یا اتصال به عقل فعال تحقق مییابد. این حقیقت عقلانی در حکمت اشراق نقش وسیعتر و جذابتری را ایفا میکند. این پژوهش بر طبق سنت روششناسی مطالعات تطبیقی به تحلیل و تطبیق آرائ اشراقی سهروردی و اندیشه شیعی میپردازد. یافتهها: 1- عقل فعال در حکمت اشراق، حقیقت ثابت ولی ذومراتب است که در نخستین تج...
[ 3 ] - تأویل اشراقی سهروردی از آیات پیرامون حقیقت نفس
در میان فلاسفۀ مسلمان سهروردی نخستین فیلسوف مسلمان است که با تسلط بینظیر به آیات نورانی قرآن بسیاری از مباحث حِکمی و فلسفی را با استناد به آیات قرآنی طرح نموده است و همچنین، به تأویل آیات بر اساس مبانی حکِمی و فلسفی میپردازد. نظریۀ تأویل سهروردی مبتنی بر نظریۀ شهود و جایگاه حکیم متأله در معرفتشناسی و عالم مثال در جهان‌شناسی اشراقی است و زبان رمز حاکی از آن هست. هدف این پژوهش ارائۀ تأویلات اشرا...
[ 4 ] - مبانی اشراقی ابن‌ابی‌جمهور احسائی در تحلیل صفات الهی
حکمت اشراقی سهروردی، با توجه به قرابت اندیشة شیعی و اشراقی، همراه با شکوفایی اندیشة شیعی در تفکر علمای امامیه بسط و تداوم یافت. ابن‌ابی‌جمهور احسایی حکیم و متکلم برجستۀ شیعی قرن نهم هجری (متوفای ابتدای قرن دهم) و از نوادر علم کلام شیعی، در زمرۀ این علماست. وی در اثر ارزندۀ المجلی تلفیقی بینظیر بین آرای کلامی و فلسفی ارائه می‌دهد. او در بسیاری از موارد آراء و مبانی اشراقی را برای توضیح...
[ 5 ] - خدا و جهان در نظام فلسفی ارسطو و فارابی
پرسش بنیادی نزد فیلسوفان پیش از ارسطو این بود که اشیاء چگونه پدید می‌آیند و این پیدایش چگونه روی می‌دهد و سرانجام سبب دگرگونی موجودات چیست؟ ارسطو در فیزیک حرکت را بنیاد طبیعت و پدیده‌های طبیعی می‌داند و از آنجا به وجود نخستین محرک نامتحرک منتهی می‌شود. در متافیزیک نیز با ارائه استدلال جهان شناختی به اثبات وجود خدا میپردازد و به وجود یک جوهر (اوسیای) نامتحرک جاویدان منتهی می‌شود. اما آنچه مسلم...
[ 6 ] - تحلیل و بررسی سازگاری رمز پردازی با حکمت متعالیه صدرایی
نگاه رمزی به عالم میراث ارزشمند تمدن‌های کهن بشری است که در حوزه فرهنگ و تمدن اسلامی نیز جایگاه خاص خود را داشته است. عرفا و حکمای مسلمان همواره از این شیوه برای ارائه تعالیم خود بهره برده‌اند. رمزپردازی در بین عرفا امری مشهود است و در بین حکما نیز سهروردی را می‌توان قهرمان این میدان دانست هر چند که قبل از او ابن‌سینا آغازگر این راه بوده است؛ لذا شایسته تأمل است که مواجهة حکمت متعالیه ملاصدرا ا...
[ 7 ] - Comparative study of the soul and the seventh degree of its perfection from the point of view of Afzalladdin Kashani and Shahabaddin Sohravardi
Self-knowledge is one of the most important topics of Islamic philosophy. This research studies the position of the soul and its perfection in the intellectual and philosophical system of Afzal al-Din Kashani, and has achieved the following results: Afzal al-Dīn has a philosophical discourse in Ishraqi's approach; his conscious awareness of philosophy is the "soul" as slef consciousness; the i...
نویسندگان همکار