ابوتراب یغمائی
استادیار پژوهشکدة مطالعات بنیادین علم و فناوری، شهید بهشتی
[ 1 ] - صوری‌‌سازی مکانیک لاگرانژی و ناوردایی معادلات لاگرانژ
بر اساس دیدگاه تجربه‌گرایان منطقی، که به دیدگاه مورد قبول شهرت دارد، نظریة علمی مجموعهای از گزاره‌هاست که در منطق مرتبة اول صورت‌بندی می‌شوند. مطابق با دیدگاه رقیب که با نام دیدگاه معنایی یا غیرگزاره‌ای شناخته می‌شود، نظریة علمی مجموعهای از مدل‌هاست. در این مقاله سعی می‌شود نشان داده شود که دیدگاه مورد قبول نمی‌تواند الگوی قابل قبولی از تعین نیروهای تعمیم‌یافته در مکانیک کلاسیک ارائه کند. بر...
[ 2 ] - دفاع از معرفتِ علمیِ بسط‌یافتۀ اجتماعی
هدف: در این مقاله سعی شده به ایرادهای جنیفر لکی علیه شرح الکساندر بِرد از معرفت علمی به معنای بسط‌یافتۀ اجتماعی پاسخ داده شود. روش: برای این منظور، از روش تحلیل مفهومی استفاده شده است و ضمن آن، شهودهای پیشافلسفی پیرامون معرفت علمی محترم شمرده شده‌اند. یافته‌ها: اولاً، اصلی معرفی می‌شود که در عین محترم شمردن رابطۀ کنش فردی/کنش جمعی و رابطۀ معرفت/کنش با شرح برد از معرفت علمی اجتماعی سازگار است. ثان...
[ 3 ] - فعل الهی غیرمداخله‌گرایانه و نظریه‌ی علیت نوصدرایی
واقع‌گرایان نسبت به قوانین طبیعت و فعل الهی خاص با این مسأله رو‌به‌رو هستند که خداوند چگونه در روی‌دادن رخدادهای طبیعی که از قوانین طبیعت حاصل می‌شوند، نقش علی دارد. در پاسخ به این مسأله، مدافعان نظریه‌ی فعل الهی غیرمداخله‌گرایانه استدلال می‌کنند که خداوند در پدید‌آمدن رخدادهای طبیعی نقش علی دارد، اما فاعلیت وی مستلزم نقض قوانین طبیعت نیست. ازسوی‌دیگر و در الهیات نوصدرایی، درحالی‌که علل طبیعی ن...
[ 4 ] - نقش ارزش‌های غیرمعرفتی در ارزیابی معرفتی نظریه‌های علمی
مهدی گلشنی استدلال کرده است که نه‌تنها جهت‌دهی تحقیق‌های علمی و کاربرد‌های علم تحت تأثیر باور‌های دینی قرار می‌گیرد (جهت‌‌مندی علم)، بلکه در فرآیند توجیه و ارزیابی نظریه‌های بنیادی علمی گزاره‌‌های دینی نقش دارند (غرض‌مندی علم). میکائیل استنمارک تنها در ادعای اول با گلشنی موافق است و علیه ادعای دوم استدلال کرده است. در این مقاله سعی می‌شود نشان داده شود که به‌نحو علی‌الاصول ارزش‌های غیرمعرفتی، ...
[ 5 ] - ارزیابی فلسفی مدل خطی از تمایز علم محض- علم کاربردیمطالعه‌ای موردی در علم نانو
تقسیم‌بندی علوم به محض و کاربردی سابقه‌ای دویست ساله دارد. در این مدت، فیلسوفان و مورخان علم و فناوری درگیر این مسأله بوده‌اند که چه معیاری این دو نوع علم را از یکدیگر متمایز می‌کند. مدل خطی یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین مدل‌هاست که مبتنی بر معیار حاصل از آن، هدف علم محض رسیدن به معرفت است، در حالی‌که هدف علم کاربردی به‌کار گرفتن معرفت علمی برای حل مشکلات عملی است. در این مقاله استدلال خواهد شد...
[ 6 ] - چرا دوگانگی میان برون‌گرایی و درون‌گرایی نباید منحل شود تحلیلی از تاریخ تمایز علم محض/ علم کاربردی
در حالی‌که مدافعان تحلیل‌هایِ درون‌گرایانه سعی دارند با استفاده از ویژگی‌های شناختیْ علوم محض و کاربردی را از یکدیگر متمایز کنند، مدافعان تحلیل‌های برون‌گرایانه تلاش می‌کنند با توسل به ویژگی‌های غیرشناختی یا زمینه‌ایْ تمایز مذکور را ترسیم کنند. در این مقاله، استدلال خواهد شد که هیچ‌یک از این رویکردها به‌تنهایی، خصوصاً در بازنمایی تمایز علم محض/ علم کاربردی و نسبت میان آنها، کفایت لازم را ندارند. در...
[ 7 ] - شرح کارکردگرایانه از تمایز پژوهش پایه و کاربردی و استلزام‌های آن برای سیاست پژوهش
هدف این مقاله ارائۀ طرحی نو از تمایز پژوهش پایه/ پژوهش کاربردی است که در اغلب اسناد سیاستی بنابر مدل خطی از نوآوری ترسیم می‌شود. طرح جدید که شرح کارکردگرایانه نام گرفته بر مدل کارکردگرایانه از تمایزِ علم محض/ علم کاربردی و خصوصاً دو مفهومِ بازنمایی علمی و نقشۀ طراحی استوار است. شرح کارکردگرایانه تقدّم تولید معرفتِ علمی بر کاربرد را، که با وجود پیشنهاد مدل خطی نمونه‌های ناقض فراوانی در تاریخ دارد، کن...
نویسندگان همکار