مهدی جلالوند
کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه قم
[ 1 ] - مبناشناسی معرفت دینی علامه طباطبایی
معرفت دینی شامل یافته‌هایی است که با فهم روشمند و پژوهش در منابع دینی حاصل میشود. این نوع معرفت مسبوق به مبانی‌ای است که بر پایة آنها سیر علمی در فهم دین آغاز و تا حصول نتیجه دنبال میشود. علامۀ فقید طباطبایی براساس مبانی خاصی برای فهم صحیح و ضابطه‌مند دین، تلاش خویش را در این زمینه متمرکز می‌کند و برای ورود به عرصۀ فهم دین، پیش‌فرض‌هایی را مطرح می‌کند که فهم معارف دینی با گذر از آنها ممکن...
[ 2 ] - مبانی فرمان «آتش به اختیار» در منظومه فکری امام خامنه ای
آتش به اختیار اصطلاحی نظامی است که توسط مقام معظم رهبری در عرصة فرهنگی به کار برده شده و افسران جنگ نرم به آن فرمان داده شدهاند تا در زمان اختلال فرماندهی میادین جنگ نرم، با تشخیص خود وارد شده و اقدام نمایند. فرمان آتش به اختیار فرهنگی، بر اساس مبانی عقلی و نقلیای صادر شده که استحکام و نفوذ آن را دوچندان مینماید. امر به معروف و نهی از منکر، جهاد کبیر، اصل قیام و اصل مسئولیت اجتماعی ...
[ 3 ] - ماهیت حکم حکومتی در اندیشه امام خمینی(ره)
احکام شرعی به مجموعه قوانینی اطلاق میشود که خداوند متعال برای رسیدن انسان به سعادت وضع نموده است. احکام حکومتی در اسلام، به آن بخش از احکام اطلاق میشود که شمای اجرایی و جزئی داشته و از سوی حاکم اسلامی با تبعیت از شریعت و در راستای احکام کلی دین، برای اداره جامعه اسلامی و بر اساس مصالح امت جعل میگردد تا به سبب آن مقدمات سعادت انسان فراهم شود. اعتقاد به وجود چنین اختیاری برای فقیه عادل...
[ 4 ] - الهام بخشی نظریه فطرت در نقد دیدگاه عامه درباره کتابت حدیث در عهد رسول اکرم (ص)
نظریه فطرت افزون بر مسائل اعتقادی، در حل مسائل دیگر، از جمله مسائل تاریخی نیز میتواند الهامبخش باشد. یکی از اینگونه مسائل مسئله اختلاف در چگونگی نگارش حدیث بین علمای اهل سنت و عالمان شیعه است. بیشتر علمای اهل سنت بر مبنای برخی روایات منقول و نیز بعضی ادله عقلی، معتقدند تدوین و نگارش حدیث تا پایان قرن اول هجری انجام نشده است. از طرفی نقدهایی نیز بر پایه استدلالهای عقلی و دلایل نقلی، ...
[ 5 ] - هندسه تعامل ادراکات و نفس در ساختار و عملکرد شاکله
تحلیل‌های ارائه‌شده پیرامون «شاکله» در تفاسیر قرآنی ما را به تعابیر حکما درخصوص «صورت نوعیه انسانی» رهنمون میشود. در این بستر، ادراکات محور اصلی شکل‌گیری و تحولات شاکله و علت ناقصه در عملکرد آن خواهد بود. در مقاله حاضر به روش پژوهش تطبیقی در تفاسیر و آثار حکما و جمع‌بندی دیدگاه مفسران و مقابله دیدگاه دو مفسر فیلسوف، علامه طباطبایی و فخر رازی، ابتدا معنایی جامع از شاکله ارائه میشود و سپس هم‌س...
[ 6 ] - بررسی مسألة شهود در آثار افلاطون
از گذشته همواره در کنار علم حصولی نوع دیگری از معرفت که از آن به علم حضوری یا شهودی تعبیر میشود مطرح بوده است. در میان فلاسفه گروهی معتقدند که شهود تنها به وسیلة عقل صورت می‌گیرد و گروهی دیگر بر این باورند که شهود توسط نفس انسانی صورت می‌گیرد که یقین‌آور است و غیر از این طریق معرفت، بقیه قابل اعتماد نیستند. افلاطون یکی از فلاسفه‌ای است که طریق معرفت صحیح را شهود می‌داند ولی همواره در بین فلاسف...
[ 7 ] - نظریه نوخاسته گرایی زبانی در بوته نقد
دو مکتب عقلگرا و تجربهگرا درباره منشأ زبان نظر متفاوتی دارند. عقلگرایان، زبان به‌معنای قوه و استعداد ذهنی آن را فطری انسان میدانند و برای اثبات آن، ادله محکمی اقامه کردهاند؛ در مقابل، تجربهگرایان بر اکتسابی بودن زبان به کمک فرایندها و مکانیسمهای غیرمستقیم تأکید دارند و زبان را حاصل تجربه و تعامل ذهن با محیط میدانند. اندیشمندان اسلامی معتقدند امور فطری از ابتدای خلقت به‌صورت بالق...
[ 8 ] - مختصات عقلانیت فطری از منظر علامه طباطبایی
عقلانیت یکی از موضوعات معرفت شناسی است که درباره آن نظرات مختلف و گاه متضادی از سوی اندیشمندان ارائه شده است. علامه طباطبایی نیز با غور در معارف دینی رویکرد خاصی در مباحث عقلی برگزیده و با ادله ای محکم که برخاسته از باور راسخ ایشان بوده، رویکردهای مطرح دیگری را به چالش کشیده است. این مقال، ضمن ارائه تعریفی مبسوط از عقل و بیان اقسام آن، انواع رویکردهای عقلی را مطرح نموده و در ادامه به مختصات روی...
[ 9 ] - آسیب‌شناسی معرفت دینی با تأکید بر آرای علامه طباطبایی
آسیب‌شناسی معرفت دینی ـ به‌معنای شناخت آفاتی که به درک و باور دینی زیان می‌رساند ـ از بحث‌های نوپایی است که البته می‌توان برخی نمودهای آن را از لابه‌لای آثار پیشینیان نیز استخراج نمود. علامه طباطبایی در قامت یک متفکر دینی با غور در منابع اسلام، ضمن شناخت آسیب‌های معرفت دینی، به مقابله با آنها پرداخته و از این رهگذر، شیوه‌های متفاوتی برای فهم صحیح دین ارائه نموده است. نوشتار حاضر ضمن برشمردن مهم...
[ 10 ] - روش‌های شیطان برای تاثیر در قوای ادراکی
افکار انسانی علاوه بر نوع تربیت و عوامل تأثیرگذار محیط مادی، متأثر از ماوراء‌الطبیعه هستند، که بر وجود معنوی انسان تأثیرگذار است و ازجمله این عوامل الهام و تلقین‌اند، که در لسان آیات و روایات الهامات و تلقین‌ها، از جانب فرشته و شیطان به انسان می‌رسد. خواطرِ از جانب شیطان‌که انسان را به گمراهی می‌کشاند و افکاری از جانب فرشته که انسان را به اعمال صالح متمایل می‌گرداند. قرآن کریم مفاهیمی که به دل ...
[ 11 ] - بازشناسی نسبت فرد و جامعه به مثابة مبنایی هستی‌شناسانه در آرای اجتماعی علامه طباطبایی
فلسفة اجتماع دانشی است که با روش عقلی و برهانی، مسائل کلی اجتماع را مورد بررسی و کاوش قرار داده و ضمن بحث از هستی، چیستی، چرایی و چگونگی اجتماع، به دنبال کشف حقیقت آن، برای استخراج قوانین کلی است تا به سبب آنها، دستیابی جامعه و افراد آن به سعادت را ممکن و سهل کند. پژوهش حاضر سعی دارد با روش تحلیل محتوا و با تمرکز بر آثار علامه طباطبایی، به مسألة اصالت فرد و جامعه و کشف نسبت و رابطة میان...
نویسندگان همکار