سیدمحمدرضا حسینی
استادیار گروه تاریخ تشیع دانشگاه پیام نور
[ 1 ] - بررسی و نقد ایمان در نگاه مرجئه
در این مقاله بر آنیم که به بررسی ایمان از دیدگاه مرجئه ـ که مهم‌ترین ممیزۀ این فرقه از سایر فرقه‌ها و نیز از مباحث محوری و نقطۀ مشترک شعب مرجئه به‌شمار می‌رود ـ با استفاده از آیات قرآن و روایات ائمۀ معصومین(ع) بپردازیم. بی‌تردید مرجئه در برابر خوارج شکل گرفتند و بر این باور بودند که نباید هرگز دربارۀ عثمان و علی (ع) قضاوت کرد! بلکه بایدکار آنان را به خدا وانهاد. آنها معتقد بودند که نام خود را ا...
[ 2 ] - بررسی سیر تاریخی واژگان معرب در قرآن و نقش آن در تفسیر
اندیشه برتر دانستن زبان عربی، باعث توجه زبان‌شناسان، قرآن‌پژوهان و مفسران به کاربرد واژه‌های غیرعربی در قرآن و طرح مباحث مناقشه‌ای و چالش برانگیز شده است. هر یک از مخالفان و موافقانِ وجود واژه‌های معرب در قرآن، دلایلی را برای اثبات مدعای خود مطرح نموده‌اند؛ این مقاله بر آن است تا با توجه به این که از یک‌سو آیاتی از قرآن به عربی بودن آن تأکید دارد و از سوی دیگر وجود واژه‌های غیرعربی نیز قابل انکا...
[ 3 ] - نقد و بررسی دلیل اجماع بر حرمت مجسمه‌سازی
با نگاهی به کتاب‌های تاریخی می‌توان گفت که ساخت مجسمه، سابقه‌ای چندهزارساله دارد که به‌مرور زمان، تکامل و در شبه‌جزیرۀ عربستان، در فرهنگ بت و بت‌پرستی شکل یافت. هنگام ظهور اسلام، غالب مردم آن منطقه، در تاریکخانۀ بت‌پرستی زندگی می‌کردند. ولی با وجود برچیده شدن بساط بت‌پرستی از جوامع اسلامی، نگاه منفی به آن به‌دلیل پیشینۀ تاریکش، همچنان ادامه یافت و بعضی فقیهان با بهره‌مندی از اجماع و روایات، به ...
[ 4 ] - عوامل تهذیب نفس در نگاه ملاصدرا
تهذیب نفس عبارت است از پاکیزه کردن، پاک نگه داشتن، تطهیر، پیراستن و آراستن برای رشد، تعالی و سعادت ابدی انسان، که مورد عنایت و توجه قرآن و روایات معصومین(ع) قرار دارد؛ گر چه طى کردن این مراتب به هدایت و ارشاد الهى مشروط بوده و شامل همه افراد نمىشود بلکه تنها شامل آن انسانی مىشود که خواست خدا به آن تعلق گرفته باشد. ما در این مقاله با در نظر گرفتن دیدگاه‌های مختلفی که پیرامون تهذیب نفس ارائه ش...
[ 5 ] - بررسی و نقد تأثیرپذیری عقلگرایی زیدیه از معتزله
پژوهش حاضر در پی آن است تا با بهره‌مندی از منابع علمی معتبر، ریشه‌های پنداریِ تأثیرپذیری اندیشۀ عقل‌گرایانه زیدیه از معتزله واکاوی، نقد و بررسی کند و این پرسش که آیا عقلگرایی زیدیه متأثر از اندیشۀ فکری معتزله است و این که چرا بسیاری بر این باورند زیدیه تحت تأثیر اندیشۀ فکری معتزله قرار گرفته و معتقد به اصول پنج‌گانه آنان هستند، پاسخی ارائه کند و ضمن رد دلایل ارائه شده...
[ 6 ] - نقد و بررسی تطبیقی شأن نزول آیه إفک با رویکرد ی تاریخی
مسئله «اِفک» به معنای بهتان و تهمت زدن است که از خود آیات گرفته شده و خداوند در سوره نور، به آن پرداخته است، این مقاله در نظر دارد تا با بررسی و نقد تطبیقی دلایل نظریه سه گانه، با نگاه به منابع تاریخی و تفسیری، به نظریه درست دست یابد. مفسرین اهل تسنن بر این باورند، آیه در شأن عائشه نازل شده است و برخی از مفسرین شیعه با آنان هم صدا شده اند. برخی دیگر از مفسران شیعه معتقدند: آیه در شأن ماریه قبطیه...
[ 7 ] - ساحت عقل در نگاه اشاعره
از آنجایی که نگاه فِرَق اسلامی دربارۀ گسترۀ عقل بشری در شناخت دین گوناگون است. این مقاله بر آن است تا در جهت پاسخ به این پرسش‌ها که آیا اشاعره بر افکار ظاهرگرایانۀ خود باقی ماندند؟ یا عقل را ابزاری برای شناخت دین می‌دانند؟ مبانی فکری و نظری آنها از نظر عقل را بررسی و در نهایت این نتیجه را به اثبات رساند که: با وجود نگاه سنت‌گرایانۀ اشاعره نسبت به عقل (که بر اساس آن نقل را مقدم بر عقل می‌دانند و ت...
[ 8 ] - بررسی و نقد کتاب اوضاع اجتماعی ـ اقتصادی موالی در صدر اسلام
یکی از کتاب‌های انتشار‌یافته در حوزۀ تاریخ صدر اسلام اوضاع اجتماعیـ اقتصادی موالی در صدر اسلام جمال جوده است که حساس‌ترین مقاطع تاریخی، یعنی صدر اسلام، و موضوع بحث‌برانگیزِ برخورد امویان با موالی را مورد مطالعه و بررسی قرار داده است. با درنظرگرفتن اهمیت مقطع تاریخی و موضوع، این کتاب به‌دلیل نارسایی‌های متعدد، ازجمله فقدان نوآوری، ناهماهنگی عنوان و محتوا، نبود نتیجه در پایان، به...
[ 9 ] - Influential Factors on Al-Hadi ila'l-Haqq power in Yemen (284-298)
Zaidiyyah ruled for a long time from 284 to 1382 AH in Yemen. Among political, cultural and social factors affecting the survival of Zaidiyyah in Yemen, the role of Al-Hadi ila'l-Haqq is undoubtedly undeniable. This study seeks to investigate what was the influential factors on the political power of Al-Hadi ila'l-Haqq government in the third century? Consideration of these factors can be ap...
نویسندگان همکار