حسین شریفی طرازکوهی
دانشیار دانشگاه امام حسین (ع)
[ 1 ] - قواعد حقوق جنگ در اندیشۀ فقهای شیعه و مقایسۀ آن با قوانین حقوق بشردوستانه در عصر حاضر
.بسیاری از محدودیت‌ها و مبانی حقوق جنگ یا حقوق بشردوستانه در عصر حاضر، که تنها در دو سدۀ پیش مورد توجه جامعۀ غرب و سازمان‌های جهانی قرار گرفته است، در قوانین فقهی اسلام و از جمله در متون شیعی وجود دارد. فقهای شیعه در این زمینه مباحثی را (البته نه به‌صورت مستقل بلکه به‌طور پراکنده) در ابواب فقهی جهاد گنجانیده‌اند. توجه به سیر تاریخی شکلگیری مباحث مربوط به حقوق جنگ در اسلام نشان می‌دهد که مسلمان...
[ 2 ] - چالشهای حقوق حاکم بر استفاده از مین در جنگ‌های دریایی در پرتو فناوری‌ها و روش‌های جدید
توسعه و گسترش روزافزون فناوریهای جدید موجب تغییرات عمدهای در روشها و شیوههای جنگ دریایی و عملکرد متخاصمین شده است. مین دریایی از ابزار و شیوههای خاص جنگ دریایی است که از تحولات حقوق بین‌الملل و پیشرفت فناوریهای جدیدتأثیر پذیرفته و طیف وسیعی از حقوق بنیادین و موضوعات اخلاقی را مطرح کرده است که ضروری است، چالشهای بهکارگیری آنها از منظر حقوق جنگ مین دریایی مورد توجه قرار گرفته شود. کنوانس...
[ 3 ] - راهبرد قضایی برای درک مفهوم «اقدامات مغایر با حقوق بین‌الملل» در نظام حقوقی ایران (مطالعه موردی: تحریم‌های اقتصادی)
قانون صلاحیت دادگستری ایران برای رسیدگی به دعاوی مدنی علیه دولت‌های خارجی، این امکان را به اشخاص ایرانی می‌دهد که برای مطالبه خسارات ناشی از اقدامات «مغایر با حقوق بین‌الملل»، علیه دولت‌های خارجی در دادگاه‌های ایران، طرح دعوا کنند. بر این اساس، قاضی ایرانی در بررسی رفتار دولت خارجی باید «حقوق بین‌الملل» را بر موضوع حاکم کند. در متن قانون، تجویزی درباره نحوه تشخیص مقررات حقوق بین‌الملل ...
[ 4 ] - ضرورت تأسیس دیوان بینالمللی برای حل‌وفصل دعاوی میراث فرهنگی؛ آرمان یا واقعیت؟
با تحول حقوق بین‌الملل و شکلگیری نظام حقوقی برای حمایت بینالمللی از میراث فرهنگی از نیمه دوم قرن بیستم در چارچوب یونسکو، سازوکارهای حل‌وفصل اختلافات بینالمللی برای این حوزه نیز پیش‌بینی شد و به‌مرور زمان تحول یافت. با توجه به روند تغییر ماهیت اختلافات بینالمللی، امروزه اختلافات مربوط به میراث فرهنگی مانند گذشته، فقط شامل صلاحیت دادگاه‌های ملی یا چارچوب پیش‌بینی‌شده در کنوانسیون مؤس...
[ 5 ] - نقش و جایگاه موافقت‌نامه‌های منطقه‌ای نفتا و آسه‌آن در پیشبرد و تضمین ابعاد و انواع حقوق بشر
آسه‌آن و نفتـا برای پیشبرد اهداف معینی انعقاد یافته‌اند. آسه‌آن بنا به دلایل سیاسی شکل گرفت، اما با گذشت زمان دامنۀ فعالیت‌های خود را به حوزه‌هـای اقتصادی و تجاری، امنیـتی و فرهنـگی گسترش داد. نفتا که یـکی از مهم‌ترین موافقـت‌نامه‌های امریـکای شمالی شمرده می‌شود، توانسته است یک سیستم ادغام اقتصادی و تجاری ایجاد کند. با توجه به اسنادی که به تصویب رسیده است، می‌توان دریافت که رعایت اصول و قوانین...
[ 6 ] - الزامات مقابله با تروریسم در پرتو روند انسانی شدن حقوق بین الملل
متعاقب حوادث 11 سپتامبر، جامعه جهانی راه چاره مبارزه با تروریسم را در چارچوب منطق دولتمحور، توسل به زور و واکنش سرکوبگرانه دانست. اما عدم توفیق این رویکرد نشان داد که مقابله سرکوبگرانه و قهریِ صرف نسبت به تروریسم بنا به ماهیت پیچیده آن، نه تنها از کارایی برخوردار نیست بلکه عملاً به گسترش آن در قالبهای ایدئولوژیک منتهی شده است که در این چارچوب به پرسش اصلی این پژوهش رهنمون میشویم.در راستای مب...
[ 7 ] - سازمان جهانی تجارت و حقوق بین‌الملل بشر
چکیده روند فزاینده جهانی‌شدن در عرصه اقتصاد و تجارت که به ایجاد سازمان جهانی تجارت به عنوان اصلی‌ترین سازمان مسئول مدیریت رژیم تجاری چندجانبه بینالمللی رهنمون گشته، منشأ آثار گوناگون در زندگی آحاد مردم در سطح بینالمللی شده و صدها میلیون انسان از حقوق بشر بنیادینی که در اسناد بینالمللی حقوق بشر به عنوان «حقوق» به رسمیت شناخته شده است، محروم شدهاند. از طرفی، حقوق بشری که در نظام حقوق بین‌المل...
[ 8 ] - The Non-Aligned Movement and Nuclear Disarmament: Stance and Actions
The emergence of nuclear weapons as a new actor in international relations has introduced a new area in the international security arena. Since the appearance of these weapons, there have been increasing efforts to limit and destroy them in order to achieve global peace in the framework of disarmament and centered around the Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons. Along with the eme...
[ 9 ] - بررسی تحلیلی شرایط حق دفاع مشروع با تاکید بر اقدامات مسلحانه دولت ها علیه حملات گروه های تروریستی بینالمللی
حق دفاع مشروع دولت ها، زمانی که قربانی حملات مسلحانه قرار میگیرند در حقوق بین الملل عرفی و قراردادی به رسمیت شناخته شده است. با این حال امروزه حملات تروریستی که عمدتاً توسط بازیگران غیردولتی علیه دولت ها شکل می گیرد نیز براساس رویه بین المللی خصوصاً از مسیر قطعنامه های شورای امنیت می تواند حق دفاع مشروع را برای دولت ها ایجاد نماید. امروزه دیگر حق دفاع مشروع دولت ها علیه حملات تروریستی مورد پذیرش...
[ 10 ] - دکترین حاشیه مجاز تفسیر در رویه دادگاه اروپایی حقوق بشر
در خصوص ماهیت دکترین حاشیه مجاز تفسیر، دیدگاههای متفاوتی وجود دارد. برخی بر این باورند که اگرچه دکترین مزبور امکان اجرای حقوق بشر بر اساس ویژگیهای محلی را امکان‌پذیر ساخته، اما نحوه استفاده آن توسط دادگاه اروپایی حقوق بشر به نسبیگرایی منتهی نشده است. ولی این نوشتار بر این باور است که دکترین مزبور ریشه در نسبیگرایی ضعیف (جهانشمولی قوی) دارد. بررسی دلایل منطقی و مبانی اعمال دکترین حاشیه مجاز ...
[ 11 ] - دفاع مشروع بازدارنده در قرن بیست ویکم
در حالی که اکثریّت قاطع دولتها اقدام به دفاع مشروع بازدارنده نکردهاند و معتقدنـد کـه اقـدام بـدان، سابقهای خطرناک را ایجاد خواهد نمود و شگفت آنکه برخی نویسندگان از آن حمایت میکنند. پس از رویداد یازدهم سپتامبر، نداهای رساتری در حمایت از مشروعیّت ایدهی مزبور به گوش رسید. آنچه موضوع را وخیمتر نمود، اعلام دفاع مشروع پیشگیرانه در استراتژی امنیّت ملّـی ایـالات متّحـدة آمریکـا بود که از مفهوم سنّتی دفاع مشر...
[ 12 ] - حمایت از قربانیان تروریسم در پرتو روند انسانی شدن حقوق بین‌الملل
هنجارها و ساختارهای حقوق بین‌الملل در فضایی برزخ‌گونه متأثر از دو رویکرد کلی دولت‌محورانه و انسان‌محور تکوین و تحول می‌یابد. روند انسانی شدنِ ریشه‌دار در آموزه‌های اخلاقی کانت که سبب تغییر نگرش و تحول در جایگاه فرد در نظام حقوق بین‌الملل گردیده است در حوزه تروریسم و قربانیان آن نیز تأثیرگذار ظاهر شده است. توجه به افراد و حمایت از آنان در برابر اقدامات تروریستی و ضدّتروریستی که پیشتر در چارچوب گفت...
[ 13 ] - اِعمال اصول بنیادین حقوق بین‌الملل بشردوستانه بر تسلیحات کاملاً خودکار به‌عنوان ابزار نوین جنگی
حقوق بین‌الملل بشردوستانه شاخه‌ای از حقوق بین‌الملل عمومی است که به قاعده‌مندسازی رفتار متخاصمان در مخاصمات مسلحانه می‌پردازد. بخش چشمگیری از قواعد حقوق بشردوستانه را قواعد حاکم بر کاربرد ابزارها و روش‌های جنگی تشکیل می‌دهند. وفق حقوق بین‌الملل بشردوستانه، حق دولتها در انتخاب و بهکارگیری ابزارها و روش‌های جنگی، نامحدود نیست. در سال‌های اخیر، ابزارها و روش‌های جنگی نوینی ظهور یافته‌اند که ویژگ...
[ 14 ] - چالشهای حقوقی قابلیت‌های فضای سایبری در پرتو ماده 36 پروتکل یکم الحاقی 1977
بیش از چهار دهه از تصویب ماده 36 پروتکل اول الحاقی به کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو به‌عنوان هنجار ارزیابی حقوقی سلاح‌ها، ابزار و روش‌های جدید جنگی می‌گذرد. معیارهای مندرج در این ماده بر اساس سلاح‌هایی تدوین شده که در زمان تصویب آن وجود داشت. توسعه فناوریهای جدید، سلاح‌هایی را پدید آورده که برای هنجارهای نظارتی احراز قانونیبودن آنها دشواری‌هایی ایجاد کرده است. فضای سایبری به‌عنوان یکی از این ف...
[ 15 ] - نظام حقوقی بین المللی حاکم بر لوله های فرامرزی نفت و گاز و ضرورت تکامل آن
امروزه نفت و گاز زیربنای توسعه بوده و دسترسی به آن دغدغه اصلی کلیه دولت‌هاست. تأمین و عرضه این منابع انرژی در بازارهای جهانی، مستلزم انتقال آن از دولت‌های تولیدکننده به دولت‌های مصرف‌کننده است که این فرایند به روش‌های مختلف ازجمله لوله‌های فرامرزی صورت می‌گیرد. سؤال اساسی این است که آیا نظام حقوقی منسجم و روشنی درزمینة لوله‌های فرامرزی نفت و گاز وجود دارد؟ علی‌رغم اهمیت فزاینده این لوله‌ها، ...
نویسندگان همکار