ابراهیم برزگر
استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی.
[ 1 ] - معضله پدیده حاجب در رابطه مردم و نخبگان سیاسی در ایران ابراهیم برزگر
جامعه در یک تقسیم‌بندی به دو طبقه سیاسی حاکمان و حکومت‌کنندگان و طبقه غیرسیاسی حکومت شوندگان تقسیم میشود. روابط این دو همواره یکی از پرسش‌های پایدار و همیشگی فلسفه سیاسی و علوم سیاسی بوده است. روابط موجود بین مردم و حاکمان موضوع جامعه‌شناسی سیاسی و روابط مطلوب آنان موضوع فلسفه سیاسی بوده است. حتی در مقاطعی از تاریخ که حاکمان اخلاقی به قدرت رسیده‌اند و کوشیده‌اند که این رابطه را بسامان کنند؛...
[ 2 ] - معرفی و کاربست نظریه عقلانیت اسنلن در سیاستگذاری
این پژوهش درپی معرفی و آزمون عملی مدلی از سیاستگذاری است که می تواند برخی چالش های مهم پیش روی سیاست سازان از قبیل گسیختگی مرحله تدوین از اجرا، عدم تئوری مطلوب برای سیاستگذاری و عدم تجمیع بازخوردهای شکل گرفته جوامع علمی و منتقدان را مرتفع و یا کاهش دهد. محققان تلاش دارند به معرفی چارچوبی بپردازند که بتواند الزامات حین سیاستگذاری و الزامات بعد از سیاستگذاری را پوشش دهد. بدین منظور در پژوهش کنونی...
[ 3 ] - مزاحمت ساختارهای بین‌المللی در تحقق الگوی پیشرفت اسلامی-ایران
تمدن‌ها و الگوهای توسعه، طبق قاعده‌ی صعود و سقوط، پس از مدتی رو به زوال مینهند و جای خود را به الگوها و تمدن‌های دیگری می‌دهند. در این میان، تمدن جدید غرب و الگوی لیبرال دموکراسی به رغم گذشت بیش از چهار سده همچنان به حیات خود ادامه داده و به مثابه عنصر مزاحم ساختاری بر سر راه تحقق الگوهای رقیب و مدعی درآمده است. یکی از موانع مهم تحقق الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت، طراحی افقی است که بتواند این مانع...
[ 4 ] - الگوی کشورداری در سیاست نامه ها مطالعه موردی : تاریخ بیهقی
دراین نوشتار از یک سو به بحث کشورداری در مباحث مدرن توجه میشود و از سوی دیگر تلاش میشود تا پرسش‌ها و مسائل کاربردی آن شناسایی و به یکی از متون کلاسیک ایران یعنی تاریخ بیهقی عرضه شود. بنابراین تاریخ بیهقی را به‌عنوان یک اثر "سیاست‌نامه نویسی" برای اولین بار بازخوانی و مطرح میشود و با محوریت کارگزاران سیاسی این میراث ملی بررسی و خوانشی امروزین از آن ارائه میشود تا چارچوبی مقدماتی برای الگو...
[ 5 ] - مجرای فهم تکفیریها: مشابهت های تکفیریها و خوارج
رفتارشناسی سیاسی تکفیریها، ذهن پژوهشگران را به سوی شباهت آنان با جریان خوارج در تاریخ صدراسلام در دورهی امام علی)ع( و ادامهی این جریان تا چند قرن بعد، سوق میدهد. موارد بسیار زیادی، شباهتموضعگیریها، رفتارها و استدلالهای اندیشهای را، در ذهن، مفهومسازی »نوخارجی« یا »خوارج زمان« تولید وتداعی میکند. در این نوشتار ضمن طرح دشواره فهم تکفیریها، این ادعا و فرضیه طرح میشود که میتوانآنان را »نوخوارج« دانس...
[ 6 ] - استعاره صراط در اندیشه سیاسی ابن تیمه
ابن تیمه از متفکران تاثیرگذار اندیشه سیاسی اهل سنت و دارای اثار فکری فراوان است پژواک اندیشه وی حتی در دوره معاصر و متخر هم محسوس است.این نوشتار می کوشد با محوریت استعاره صراط مستقیم به شرح آراء و عقاید دینی و آراء سیاسی ایشان بپردازد نویسنده به انتخاب جملات محوری از کتاب به مثابه سازی نظری می پردازد آن سازه نظری صراط مستقیم را بر دو قسمت هدایت ظاهری و هدایت باطنی تقسیم می کند و سپس ...
[ 7 ] - استعاره صراط و سکولاریسم در اندیشه سیاسی سید قطب
این مقاله در پی پاسخ دادن به این پرسش است که چگونه سید قطب، به‌منزلة یکی از متفکران برجستة اهل سنت و از پرچم‌داران بیداری در جهان اسلام، که اثر فراوان و ماندگاری بر اندیشمندان و نیز جنبش‌های جهان اسلام داشته‌است، بر مبنای استعارة صراط، در دو موقعیت تولید محتوا و تولید تعبیر بیانی، به تحلیل و نقد سکولاریسم پرداخته‌است (سؤال). از نظر سید قطب، جهان غرب، که اثری انکارناپذیر بر دیگر مناطق دنیا دارد،...
[ 8 ] - فرهنگ سیاسی در جمهوری اسلامی: مطالعه موردی هفتمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران
فرهنگ سیاسی، یکی از مجاری و ابزارهای تجزیه‌ونحلیل سیاسی در هر کشوری است؛ در این شیوه، محقق به‌جای جستجوی ذهنیت یک فرد، برجستجوی ذهنیت قشر یا اقشار یا وجه غالب جامعه متمرکز میشود؛ ذهنیتی که هر عامل اجتماعی خواه‌ناخواه، کم و بیش از آن متأثر میشود. رهیافت فرهنگ سیاسی، خود رهیافتی میان‌رشته‌ای و از ترکیب روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی اجتماعی و مردم‌شناسی شکل‌گرفته‌است. در این مقاله با تحلی...
[ 9 ] - نقد و بررسی سیاستگذاری دولتی در ایران بر اساس الگوی تحلیلی اسنلن (مطالعه‌ی موردی طرح توزیع سهام عدالت)
سیاستگذاری در ایران به دلیل گسیختگی دو مرحلهی تدوین و اجرا، اغلب متفاوت از آنچه وعده داده شده، عملیاتی گشته و جوامع دانشگاهی نیز به دلیل تخصص‌گرایی ناگزیر تحلیل‌ها و راهبردهای متفاوت و بعضاً متعارضی از زاویهی دید خود برای سیاست‌سازان ارائه نموده‌اند که ظرفیت ترمیم گسیختگی مذکور را نداشته است. لذا محققان با بکارگیری الگوی تحلیلی چندجانبه‌گر "عقلانیت ترکیبی" اسنلن امکان‌های نقد و بررسی جامع سی...
[ 10 ] - نمادهای معنابخش در جمهوری اسلامی ایران با استفاده از رهیافت «گیرتز» و تأکید بر عاشورا
فرهنگ، براساس تبادل معانی و مفاهیمی که با استفاده از کلمات و قراردادها بین مردم می‌گذرد، خلق میشود و زندگی اجتماعی را شکل میدهد. در واقع فرهنگ، مبادله معناهای خلق‌شده در جامعه از طریق نشانهها (نمادها، شعارها، الگوها، شمایل، مثلها، علامتهای رفتاری و غیره) است. بسیاری از نمادها و نشانه‌هایی که در جریان مبارزات مردم در انقلاب اسلامی خلق شد، در جمهوری اسلامی نیز نقش و معنای خود را حفظ کردها...
[ 11 ] - سیرة سیاسی امام رضا(ع) در قبال مأمون
این نوشتار می‌کوشد تا با تمرکز بر موضع‌گیری‌های سیاسی امام رضا(ع)، معطوف به رقیب و دشمن سیاسی ایشان یعنی مأمون، به استنباط‌های نظری بپردازد و از خلال این بررسی به پرسش‌های سیاست در دنیای معاصر پاسخ دهد. سیاست امام رضا(ع) در دو وجه «سیاست معطوف به مأمون» و «سیاست معطوف به امام(ع)» قابل تعقیب است. رفتار سیاسی در خلأ رخ نمی‌دهد، بلکه در یک محیط تعاملی و کنش و و...
[ 12 ] - نظریه هورنای و روان‌شناسی سیاسی ناصرالدین شاه؛ از کودکی تا عزل نوری
روان‌شناسی سیاسی ناصرالدین شاه که پنجاه سال بر ایران در دورۀ حساس گذار ایران به عصر جدید حکمرانی کرد، از جهات مختلف حائز اهمیت است. بررسی شخصیت سیاسی وی میتواند در فهم تحولات سیاسی ـ اجتماعی دورۀ قاجاریه بسیار کارساز باشد. محقق با دستمایه قرار دادن نظریه کارن هورنای، شخصیت سیاسی و چرخه حیات ناصرالدین شاه از تولد، دوره کودکی، دوره ولیعهدی، پادشاهی را مورد بررسی قرار داده است. فرضیه این نوشتار آ...
[ 13 ] - نقش معنویت گرایی دینی بر سبک زندگی سیاسی در انقلاب اسلامی ایران
معنویتگرایی دینی، همواره در ارتباط موّثر با زندگی انسانها عموماً و زندگی سیاسی آنها خصوصاً بوده است. اما این واقعیت در عصر رواج سکولاریسم به چالش کشیده شده است و لذا نیازمند تبیین علمی دقیق برای دفاع از حیات عملی خود که با انقلاب اسلامی ایران توانی دوباره یافته است، میباشد. نوشتار پیشرو در پاسخ به پرسش از امکان نقشآفرینی معنویتگرایی دینی بر سبک زندگی سیاسی، با تحلیل مفاهیم معنویتگرایی، سبک...
نویسندگان همکار