فاطمه مدرسی
گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه
[ 1 ] - نگاه جامعه‌شناختی به اشعار فروغ فرخزاد
جامعه‌شناسی ادبیات، از نگرش‌های نوین به ادبیات است که میکوشد تفسیری علمی و عملی از آثار ادبی ارائه نماید به گونه‌ای که بتوان از آنها به مثابۀ انعکاسی از واقعیات جامعه در حل مسائل و حتی بحران‌های اجتماعی بهره برد؛ توجه به مسائل اجتماعی با انقلاب مشروطیت به عنوان یکی از مؤلفههای شعری مطرح شد و در شعر نو، توسط نیما و طرفدارانش به اوج رسید و در جریان «سمبولیسم اجتماعی» ادامه یافت. فروغ فرخزاد ی...
[ 2 ] - تأثیر رمانتیسم در آثار میرزاده عشقی
رمانتیسم جنبشی ادبی است که در اواخر قرن هیجدهم از انگلستان آغاز شد و اوایل قرن نوزدهم زمانی که به اغلب کشورهای اروپایی، اروپای شرقی و حتی روسیه گسترش یافت به شکل یک مکتب ادبی ظهور کرد. این مکتب تأثیر خود را در حوزه‌های مختلف ادبیات و در نقاط مختلف جهان بر جای گذاشت. آشنایی شعرا و نویسندگان ایران با ادبیات غرب سبب نفوذ مکتب رمانتیسم به ادبیات ایران گردید و آثار آن از اوایل دوران مشروطه در متون...
[ 3 ] - مدح و اغراض آن در قصاید ابوالقاسم قائم مقام فراهانی
یکی از زیرمجموعههای انواع ادبی، «مدح و ستایش» است که بنا به وجود توصیفات اغراق آمیز و صلهطلبیهای خفّتبار برخی از شاعران در دوران متمادی، بهرهگیری از این نوع ادبی، مورد انتقاد و حتّی نکوهش برخی از محقّقان و شاعران نیز واقع شده است؛ امّا گفتنی است که مدح و ستایشگری در آثار برخی از شاعران، دارای اغراضی غیر از خوشایندی ممدوح، دریافت صله، کسب اعتبار و... میباشد. این پژوهش بر اساس منابع کتابخ...
[ 4 ] - نظریّة ادبی سبک هندی؛ با تأکید بر اشعار صائب تبریزی
دیدگاههایی که شاعران هر دوره دربارة تعریف شعر ارائه میکنند، روشنگر ویژگی‌های نوع شعری است که در آن دوره مقبول طبع آنان قرار میگرفته است. مجموع این دیدگاهها به‌طورکلّی میتواند به لحاظ نظری تعریف شعر مطلوب را در هر عصری برای ما روشن سازد؛ ازاینرو، میتوانیم از این دیدگاهها به «نظریّة ادبی» آن عصر یا دوره تعبیر کنیم. شاعران عصر صفوی و بهویژه برجستهترین آنها، یعنی صائب تبریزی نیز دیدگاههایی...
[ 5 ] - نگاهی به شعر نو تغزلی و شاعران صاحب سبک آن
بر اثر تحوّلاتی که در در دنیای معاصر روی داد، نگاه شاعران به عشق تغییر یافت و در نتیجه در شعر نو تغزلی دگرگونیهایی به وجود آمد. به طوری که، عشق آن مضمون بزرگ، به دور از مفهوم نازل خود، و به دور از خواهش تن به عشق انسانی و از قلمروی فردی به پهنهی اجتماعی و از زمانه به زمان و تاریخ گسترش یافت. از این رو میبینیم که شعر نو تغزلی در آثار شاعران بزرگ و صاحب سبک معاصر شیوه‌های مختلفی پیدا کرد. ...
[ 6 ] - بررسی دگرگونی ادب تعلیمی در جریان‌‌های شعر معاصر در ارتباط با تحولات اجتماعی
ادب تعلیمی، از آغاز شعر فارسی تاکنون به صورت نوع ادبی مجزا یا درآمیخته با انواع دیگر ادبی کاربرد داشته و در هر دورة ادبی متناسب با تغییرات سبکی آن دوره، دگرگونی‌های آرامی را پذیرفته است. این گونة ادبی با انقلاب مشروطه و تغییر در مبانی نظری شعر، چندین دگرگونی اساسی یافت؛ مهم‌ترین دگرگونی آن همسوشدن با تحولات سیاسی و اجتماعی کشور بود؛ درنتیجه تعالیمی مانند سفارش مخاطب به وطن‌‌دوستی و مبارزه با ...
[ 7 ] - بررسی کانون روایت در اسرارالتوحید
کانون روایت، منظری است که نویسنده یا راوی برای نگریستن به داستان خود انتخاب میکند. تحلیل و بررسی کانون روایت و شگردهای روایی در کشف ساختار منسجم و دقیقی از روایت در آثار داستانی حائز اهمیت شایانی است. یکی از شگردهای روایی که از رهگذر آن می‌توان به میزان توانایی یک داستان پرداز در شکل دهی به ساختار روایی اثرش پی برد، نظریۀ کانون روایت ژرار ژنت است. او برای بررسی کانون روایت دو مقولۀ وجه و لحن ...
[ 8 ] - ساختار تکیه و آهنگ زبان شمس تبریزی در مقالات
تکیۀ واژه برجستگی‌‌ای است که به یکی از هجاهای واژه داده میشود. تکیه، در زبان فارسی، با برخورداری از ابزار لازم (شدت، زیر و بمی) و جای‌گاه دستوری خاص، در جهت تبیین و تفهیم مطالب نقش دارد و در کنار آهنگ حاصل از برجستگی نمود خاص مییابد. آهنگ از تکیه جدا نیست. هر جا که تکیه هست ارتفاع صوت بیش‌تر میشود و در هیچ موردی یکی را جدای از آن دیگری نمی‌‌توان یافت. مقالات شمس تبریزی به عنوان مجموعه‌‌ای...
[ 9 ] - کارکردهای هنری ردیف دردیوان عطارنیشابوری
چکیده: ردیف مختص زبان فارسی است، زیرا ردیف با زبان فارسی یک نوع پیوستگی طبیعی دارد که در ادب هیچ زبانی، به وسعت شعر فارسی نیست. ردیف در بردارنده موسیقی و مایه قدرت نمایی شاعران است. در این پژوهش تلاش گردید با بررسی آماری، بسامد بالای ردیف در شعر عطار نیشابوری مشخص گردد، زیرا عطّار از جمله شاعرانی است که در به کار بردن انواع ردیف طبع آزمایی کرده است با بررسی آماری دقیق و تک به تک غزلیات و قصاید ...
[ 10 ] - بررسی دگرگونی ادب تعلیمی در جریان‌‌های شعر معاصر در ارتباط با تحولات اجتماعی
ادب تعلیمی، از آغاز شعر فارسی تاکنون به صورت نوع ادبی مجزا یا درآمیخته با انواع دیگر ادبی کاربرد داشته و در هر دورة ادبی متناسب با تغییرات سبکی آن دوره، دگرگونی‌های آرامی را پذیرفته است. این گونة ادبی با انقلاب مشروطه و تغییر در مبانی نظری شعر، چندین دگرگونی اساسی یافت؛ مهم‌ترین دگرگونی آن همسوشدن با تحولات سیاسی و اجتماعی کشور بود؛ درنتیجه تعالیمی مانند سفارش مخاطب به وطن‌‌دوستی و مبارزه با ...
[ 11 ] - بررسی ارتباط واژگانی شمس با واژگان آفتاب و خورشید در غزلیات شمس
در این پژوهش ارتباط سه واژۀ آفتاب، خورشید و شمس بر مبنای واژه‌گزینی در بن‌مایه‌های عرفانی مورد بررسی قرار گرفته است. کاربرد واژه‌ها در غزلیات به دو صورت بررسی میشود: مواردی برای تصویر‌سازی و مواردی برای توصیف شمس تبریزی. مولوی در تصویر‌سازی همانند دیگر شاعران از واژه آفتاب استفاده کرده است، اما در توصیف شمس تبریزی با آگاهی به پیشینۀ اساطیری و دینی واژۀ خورشید، ابتدا با بینش عرفانی، آن...
[ 12 ] - محمد طرزی افشار و ویژگی‌های زبانی او
چکیده محمد طرزیافشار شاعر عهد شاه عباس دوم و شاه صفی از ایل افشار است که متاسفانه، تاکنون چون مرواریدی مکنون در صدف خمول و گمنامی مانده است. زبان او در آثارش ویژگی خاصی دارد که در آثار شاعران دیگر کمتر دیده شده است. این پژوهش بر آن است تا به طریق تحلیلی اشعار طرزی را بررسی کند و نشان دهد تغییراتی که طرزی در آن روزگاران در مورد واژگان انجام داده، امروزه تحت عنوان هنجارگریزی مطرح میگردد. در این...
[ 13 ] - کهن‌الگوی قهرمان در مقالات شمس تبریزی
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های متغیر و بارز عرفان و آثار عرفانی و آثار منثور غنایی، کهن‌الگوی قهرمان است. سیر قهرمان نیز از مهم‌ترین مسائل عرفان و آثار منثور غنایی است تا آنجا که کهن‌الگوی قهرمان با سیری بغرنج به تکامل شخصیتی نزدیک میشود. تکامل شخصیتی قهرمان به اشکال گوناگونی در آثار عرفانی و آثار منثور غنایی بهویژه مقالات شمس تبریزی نمود مییابد. قهرمان عرفانی در مقالات شمس همچون قهرمان ژانر حما...
[ 14 ] - تحلیل ادبیات پایداری در مجموعه «عاشقانه روی مین» سروده اطهر قوامی
دوران هشت ساله دفاع مقدس، بخش عظیمی از شعر و ادب ما را نیز تحت تأثیر خود قرار داد و منجر به پدید آمد ادبیات پایداری شد که در آن از مقاومت و ایستادگی مردمان یک کشور در برابر خطر و تهدید بیگانگان در دو گونه ادبی نظم و نثر سخن به میان می‌آورد. اشعاربیشتر در دو قالب سپید و غزل و گونه منثور در ادبیات داستانی جریان دارد. از آنجا که حسّ مقاومت و پایداری در برابر مهاجم امری ذاتی و برخاسته از فطرت ان...
نویسندگان همکار