محمد عواطفی همت
گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران.
[ 1 ] - دانش بومی زنان ایل پاپیِ شهرستان خرم‌آباد
هدف پژوهش حاضر مستندسازی دانش بومی ساخت مشک و دیگر دست‌ساخت‌ها از پوست دام است که برای تولید و نگهداری محصولات لبنی و آب مورد استفاده قرار می‌گیرند. جامعه انسانی مورد مطالعه زنان روستایی و عشایری طایفه مَدهنی از ایل پاپی در منطقه‌ی کاکاشرف شهرستان خرم‌آباد است. روش پژوهش مردم‌نگاری با استفاده از ابزار‌های مصاحبه‌ی نیمه ساختار یافته و مشاهده مشارکتی است. نتایج نشان می‌دهد که زنان از پوست دام دو ن...
[ 2 ] - دانش ها و فن آوری های سنتی مردم جنگل نشین در استفاده از برخی محصولات غیر چوبی قابل رویش در جنگل (مطالعه ی موردی روستای چیتان)
این مطالعه به بررسی انواع محصولات غیر چوبی جنگل، مورد استفاده یروستایی ان جنگل نشین روستای چیتان ازتوابع بخش کجور استان مازندران پرداخته است، روش پژوهشدراین مطالعه، روش تحقیقی مردم نگاری به همراه اسکان در محلی تحقیقی، مشاهده ی اعمالی مردم درحین کارهای مختلف، مشارکت با آنها و استفاده از مصاحبه های نیمه ساختار یافته و ساختار نیافته است. محصولات غیر چربی جنگل با هدف جمع آوری در قالب دو طبقه ی محصو...
[ 3 ] - ارزیابی فرایند پایداری در سطوح محلی بر‌اساس رویکرد IUCN مطالعة نمونه: ناحیة عرفی منج در شهرستان لردگان
اجزای بنیادی تشکیل‌دهندۀ واحدهای برنامه‌ریزی در سطوح ملی و بین‌المللی، نواحی محلی است که نخستین پایه‌های تمرکز یا عدم تمرکز پایداری توسعه در آنها شکل می‌گیرد. در این مطالعه، با به‌کارگیری مدل نظاممند و یکپارچۀ ارزیابی پایداری اتحادیۀ بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، وضعیت پایداری ناحیة عرفی منج در گسترۀ جنگل‌های شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختیاری سنجیده شد. در این رویکرد، 7 مرحله شام...
[ 4 ] - همزیستی با جنگل: دانش سنتی اکولوژیکی جنگل‌نشینان ارسباران در استفاده از درختان جنگلی
دانش سنتی اکولوژیک دانش انباشته‌شده، مهارت‌ها و تکنیک‌های جامعۀ خاص است که از تعامل مستقیم با محیط زنده منتج شده است. این پژوهش با هدف بررسی دانش سنتی اکولوژیک روستاییان جنگل‌های ارسباران در مورد استفاده‌های چوبی، علوفه‌ای و دارویی از درختان جنگلی محیط آنها انجام گرفته است. جامعۀ انسانی مورد مطالعه در تحقیق حاضر اهالی روستاهای کلاثور، خریل، خوینه‌رود و بالان از شهرستان کلیبر و روستای وایقان از ...
[ 5 ] - کمی سازی استفاده‌های چوبی جنگل‌نشینان از جنگل‌های زاگرس در دهستان کاکاشرف شهرستان خرم‌آباد
جوامع روستایی و عشایری از عمده‌ترین استفاده‌کنندگان از تولیدات و خدمات جنگلها هستند. این پژوهش با رویکردی مردم شناسانه و با هدف شناخت انواع استفاده‌های چوبی جوامع روستایی و عشایری از جنگل، آشنایی با فرآیند استفاده و کمی کردن هر کدام از این استفاده‌ها در جنگل‌های شهرستان خرم‌آباد استان لرستان انجام شده است. جامعۀ انسانی مورد بررسی در این تحقیق اهالی روستای چشمه علی و عشایر ساکن در سامان عرفی ای...
[ 6 ] - پایش اجتماعی؛ تحلیل شبکه و سرمایۀ اجتماعی در مدیریت پایدار منابع جنگلی (منطقۀ تحقیق: روستای کُدیر بخش کُجور استان مازندران)
مدیریت جنگلها به‌عنوان یکی از منابع مهم تولید، بسیار لازم و حیاتی است. در تصدی‌گری منابع جنگلی به‌عنوان یکی از ارزشمندترین منبع طبیعی جهان، دخیل کردن بهره‌برداران محلی از این منبع، برای مدیریت مشارکتی جنگلها از ضروریاتی است که در برنامۀ عمل مدیریت این عرصه‌های طبیعی باید به آن توجه شود. بنابراین تحقیق حاضر با هدف دستیابی به یک برنامۀ صحیح مدیریتی در جنگلها برپایۀ ارزیابی مشارکت‌های مردمی...
[ 7 ] - دلایل تخریب جنگل: بررسی مدلهای ذهنی کارشناسان منابع طبیعی و مردم محلی با استفاده از روش پویایی‌های سیستم
مدلهای ذهنی چارچوب‌های مرجعی‌اند که افراد بر‌اساس آنها جهان را تأویل و تفسیر می‌کنند. در این مقاله مدلهای ذهنی دو گروه اصلی از ذی‌نفعان جنگل، یعنی 1. کارشناسان سازمان جنگلها و 2. دامداران محلی در حوزة آبخیز شمارة 35 جنگل‌های شمال، درمورد علل تخریب جنگل بررسی شده است. داده‌های لازم از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختار‌یافته با اعضای هر یک از دو گروه مذکور بهدست آمده است. نتایج مصاحبه‌‌ها در قال...
[ 8 ] - دانش اکولوژیک سنتی مردم محلی از خواص دارویی گیاهان علفی و بوته‌ای در حوزه ایلگنه چای ارسباران
دانش سنتی بخشی از فرهنگ منحصر به فرد هر سرزمین است که در جهت سازگاری با شرایط محیطی از طریق تجربه حاصل شده است و به مرور به بخشی از فرهنگ اجتماعی و تولیدی آن جامعه تبدیل شده است. گیاه‌شناسی قومی، نزدیکترین روش ممکن برای مطالعه دانش مردم از کاربردهای متعدد گیاهانی است که آنها را به کار می‌برند. این پژوهش با هدف بررسی دانش سنتی اکولوژیکی مردم محلی روستاهای جنگلی ارسباران درباره خواص دارویی گیاها...
[ 9 ] - گیاه مردم‌نگاری بَرودْار در منطقه کاکاشرف شهرستان خرم‌آباد احمد بازگیر* منوچهر نمیرانیان** محمد عاطفی همت
چکیده گونه بَرودْار[1] (بلوط ایرانی) گونه درختی غالب جنگل‌های استان لرستان است، مردم این منطقه از دیرباز از این گونه در موارد گوناگون استفاده نموده‌اند. این استفاده‌ها درگذر زمان منجر به ایجاد وابستگی و ارتباطی عمیق بین مردمان این منطقه و این‌گونه جنگلی شده است. ارتباطی که غالباً بر پایه تجربه بوده و تا اندازه زیادی کاربردی است و از گذشته تا به امروز پاسخگوی نیازهای این جوامع در اغلب جنبه‌های زند...
[ 10 ] - استخراج مقوله‌های پایه برای سیاستگذاری جنگل‌های شمال ایران
با توجه به نبود سیاستهای جامع و بلندمدت برای جنگل‌های شمال ایران، تدوین سیاست‌هایی با رویکرد استفادۀ پایدار از همۀ ظرفیت‌ها و کارکردهای این جنگلها لازم است. از این‌رو در این تحقیق سعی شد مقولات قابل استفاده به‌منظور سیاستگذاری برای جنگل‌های شمال ایران در چهار دستۀ قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها از اسناد مرتبط با جنگل و آن دسته از نهادهای دارای ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با هر یک از کارکرده...
[ 11 ] - شناسایی موانع مدیریتی و اجرایی فعالیت تعاونی‌های جنگلداری در استان گیلان
تعاونی‌ها تنها نهاد رسمی و پذیرفته‌شده برای عملیاتی شدن مدیریت منابع طبیعی تجدیدشونده با مشارکت مردم هستند. در سال‌های اخیر تعاونی‌های احیا و بهره‌برداری جنگل در شمال کشور با مشکلات متعددی روبه‌رو شده‌اند، به‌صورتی که تعدادی از آنها در معرض تعطیلی یا انحلال قرار گرفته‌اند. پژوهش حاضر به بررسی مشکلات و موانع فعالیت سه تعاونی جنگلداری نارون، لیل و امیرالمؤمنین در حوزۀ ادارۀ کل منابع طبیعی و آبخیز...
[ 12 ] - بررسی سیاستهای برنامههای توسعه جمهوری اسلامی ایران در زمینه جنگل و مرتع
برنامههای توسعه پنج ساله کشور، مهمترین اسناد سیاستی هستند که در آنها اهداف و راهبردهای توسعه با توجه به آرمان‌ها، توانایی‌ها، امکانات و شرایط محیطی کشور تدوین گشته و راهنمای بخش‌های مختلف اداری کشور هستند. هدف پژوهش حاضر، بررسی سیاستهای مرتبط با جنگل و مرتع در برنامههای اول تا ششم توسعه (1400-1368) و ارتباط و تداوم آنها است. به این منظور از روش تئوری داده بنیاد استفاده شد. در کدگذاری ...
[ 13 ] - تأثیر جنگل بر معیشت خانوارهای روستایی و عشایری شهرستان کوهدشت
درآمد حاصل از جنگل سهم بزرگی از درآمد کل خانوار در بسیاری از جوامع جنگل‌نشین زاگرس است. هدف این پژوهش، بررسی وابستگی معیشتی جنگل‌نشینان به منابع جنگلی در منطقۀ همیان- ضرون شهرستان کوهدشت در زاگرس مرکزی است. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 215 خانوار در 30 روستای منطقه بهدست آمد. انتخاب نمونه‌ها در هر روستا با نمونه‌گیری تصادفی انجام گرفت. داده‌های اجتماعی - اقتصادی با پرسشنامه، مصاحبۀ شفا...
نویسندگان همکار