جمیله توکلی نیا
دانشیار گروه جغرافیای دانشگاه شهید بهشتی، تهران
[ 1 ] - سنجش میزان احساس تعلق خاطر مکانی و تأثیرات فضایی- مکانی آن در بافت های فرسوده شهری (مطالعه موردی: محله سهل آباد شیراز)
در سالهای اخیر، موضوع«حس مکان» در رشتههای مرتبط با امور شهری و برنامهریزی شهری مورد توجه قرار گرفته است. این وضعیت رویکرد نوینی پیش روی محققان و دستاندرکاران امور شهری قرار داده و بیشترین تأکید را متوجه میزان حس مکان در محلات شهری بهویژه در بافت های فرسوده مینماید. درک موضوع حاضر و شناخت علمی آن میتواند توسعه پایدار و همه جانبه شهر را هر چه بهتر و مطلوبتر تحقق بخشد و طرحهای مخ...
[ 2 ] - تحلیل و ارزیابی تابآوری اجتماعی بافت فرسودۀ منطقۀ 12 شهر تهران در مواجهه با سوانح طبیعی
امروزه، آسیب‌پذیری شهرها و بهویژه بافت‌های قدیمی و فرسوده در برابر سوانح طبیعی، به‌عنوان مسئله‌ای جهانی پیشِ روی متخصصان رشتههای گوناگون قرار گرفته است. با توجه به شرایط و موقعیتی که بافت فرسودة منطقة 12 شهرداری تهران در توسعة اقتصادی و فرهنگی کلانشهر تهران دارد، و عدم توجه و رسیدگی مناسب، شرایط در بعد اجتماعی تابآوری در منطقة مورد نظر در وضعیت نابسامانی است،سنجش میزان تابآوری اجتماعی به‌م...
[ 3 ] - تحلیل فضایی کیفیت محیط شهری از دیدگاه شهروندان برای کاهش مخاطرات (مطالعۀ موردی: منطقة 18 شهر تهران)
امروزه کیفیت محیط از مهمترین دغدغه‌های نهادهای مدیریتی و برنامهریزی در شهرها محسوب می‌شود. سنجش و ارزیابی آن بهویژه در زمینة حد رضایتمندی ساکنان، در شناسایی وضع موجود و آگاهی از ضعف‌ها و قوت‌های محیط شهری مفید خواهد بود. بدون شک تمایل جمعیت در سرتاسر جهان برای یافتن مکان‌های با کیفیت مناسب، از دلایل اصلی پژوهش در زمینة کیفیت محیط است. این پژوهش با هدف بررسی کیفیت محیط شهری از نگاه شهروندان...
[ 4 ] - تحلیل توسعه منطقه ای استان مرکزی با استفاده از تکنیک های چند معیاره به منظور دستیابی به توسعه متوازن
امروزه تخصیص غیر منطقی و ناعادلانه منابع و امکانات به مناطق خاص و محروم کردن مناطق دیگر از این گونه تسهیلات، موجب نابرابری های منطقه ای شده است. موضوعی که بازتاب آن را در چشم انداز جغرافیایی شهرها و رشد ناهمگون آنها در شهرهای ایران نیز می توان یافت. از این رو برای ایجاد تعادل و به منظور شکل دادن فضاهای مناسب و همگون، مطالعات منطقه ای مطرح می گردد. منظور از مطالعات منطقه ای، یافتن توانایی ها و م...
[ 5 ] - سنجش سرمایه اجتماعی و رابطه آن با پایداری اجتماعی (مطالعه موردی: محله اوین)
طی چند دهه گذشته، سرمایه اجتماعی از جانب بسیاری از پژوهشگران جهان شمال و جنوب مورد توجه شایانی واقع شده و به عنوان یکی از محوری‌ترین عوامل در نیل به رشد اقتصادی، سطوح بالای نوآوری، کنش جمعی و شکل گیری شبکه های اجتماعی، سلامت، و به طور کلی توسعه اجتماعات شناخته می‌شود. در کلانشهر تهران نیز، با توجه به مسائل و مشکلات اجتماعی متعدد، موضوع ارتقای سرمایه اجتماعی مورد توجه چشمگیر سازمان‌های رسمی و غ...
[ 6 ] - به سوی حکمروایی اجتماع محلی؛ کوششی در معرفی موضوعات و عرصه‌های کلیدی موردپژوهی: محله درکه
نگاهی به سیر تحول رویکردهای اداره و مدیریت شهری نشان می دهد که دیگر نمی شود همچون گذشته بدون توجه به رویکردهای مشارکتی و توجه به مقیاس محلی به برنامه ریزی پرداخت. در این میان حکمروایی اجتماع محلی به مثابه الگوی مؤثر و کارآمد نحوه ی اداره ی امور مطرح می شود. اجتماع محلی پایه گذار تعاملات انسان امروزی تلقی می شود و حکمروایی اجتماع محلی پتانسیل بالایی را به منظور مشارکت اجتماعات محلی در تصمیم گیری...
[ 7 ] - ارزیابی و تحلیل وضعیت منابع آب و خاک در مناطق 22گانه شهر تهران با استفاده از مدل نیروی محرکه، فشار، وضعیت و پاسخ
منابع آب و خاک از مهمترین کالاهای ضروری در هر شهر یا کشور محسوب می‌شود که مصارف گوناگونی دارد. از مهمترین موارد مصرف این منابع استفادۀ آب شرب، مصارف خانگی، استفاده در فعالیت‌‌های کشاورزی و دامداری، صنعتی و معدنی است. هدف از مقالۀ حاضر ارزیابی و تحلیل وضعیت منابع آب و خاک در مناطق شهری تهران است. پژوهش حاضر به‌لحاظ روش تحقیق با تبعیت از ماهیت مسئله، روشی تحلیلی‌ـ توصیفی است و دادههای مورد نیاز...
[ 8 ] - فضای شهروندمدار، رویکردی نوین در تحقق توسعۀ پایدار شهری (مطالعۀ موردی: شهر تهران)
تطور مفهوم فضا در دهههای گذشته و ایجاد درک مشترک از اینکه فضا یک سازۀ اجتماعی و اجتماع نیز یک سازۀ فضایی است، از یک سو و در نظر گرفتن حقوق شهروندان به‌مثابۀ اساس برنامهریزیهای اجتماعی در گفتمانهای شهروندی از سوی دیگر، اساس نظری تبلور فضای شهروندمدار است. مفهومی که شناخت ابعاد و نحوۀ عینیت یافتن آن موضوع بسیاری از پژوهشها، برنامهریزیها و طرحهای شهری در چند سال اخیر بوده است. این پژوهش به ...
[ 9 ] - ارزیابی کارکرد مدیریت محله‌ای در محلۀ آرارات تهران بر پایۀ نمایه‌های حکمروایی خوب شهری
امروزه، بزرگ‌شهرهای ایران همگام با کلان‌شهرهای گیتی با تنگناهایی پرشمار روبه‌رو شده‌اند که از آن میان، می‌توان به چالش‌های مدیریت شهری، بهویژه چالش مدیریت متمرکز، نمارش و اشاره کرد. پیرو همین، مدیریت شهری تهران پس از بنیان‌گذاری شورایاری محله، به راه‌اندازی الگوی نوین مدیریت محله‌ای روی آورد. این الگو هم‌پوش و منطبق با نمایه‌های حکمروایی خوب شهری است که بیشتر در کلان‌شهرها و برای مدیریت بهتر،...
[ 10 ] - تحلیلی بر پراکنش جمعیت و توزیع خدمات شهری بر پایۀ عدالت فضایی (مطالعۀ موردی: شهر اردبیل)
میزان و چگونگی توزیع خدمات شهری نقش مؤثری در جابه‌جایی فضایی جمعیت و تغییرات جمعیتی در مناطق شهری دارد. از آنجا که یکی از معیارهای توسعۀ پایدار شهری توجه به توزیع متوازن جمعیت است، توزیع خدمات شهری میتواند موجب عدالت فضایی گردد. هدف از این پژوهش، ارزیابی میزان هماهنگی در پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهر اردبیل است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و در آن از ضریب آنتروپی برای بررسی میزان...
[ 11 ] - تحلیلی بر برنامه های توسعه و سیاست های زمین شهری با تأکید بر رویکرد حکمروایی خوب زمین؛ موردپژوهی: کلانشهر تهران
زمین پایه‌ی هرگونه توسعه شهری است و نقش مهمی در راستای تحقق توسعه‌ی پایدار شهری بازی میکند؛ البته این موضوع با چگونگی تصمیم‌سازی‌های زمین شهری و ب...
[ 12 ] - تحلیل شاخص‌های جهانی محیطزیست با رویکرد توسعۀ پایدار شهر تهران
محیطزیست مقولهای مهم و مدنظر جامعۀ جهانی است که برگزاری جلسه‌های فراوان در سطوح بینالمللی و منطقهای نگرانی جامعۀ جهانی را دربارۀ آن بیان میکند. هدف کلی پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر شناخت وضعیت مناطق تهران از نظر شاخص‌های محیطی است. بدینمنظور این شاخص‌ها با مشارکت کارشناسان امتیازدهی، و با تحلیل سلسلهمراتبی و نرم‌افزار Export Choice وزن‌دهی شدند. همچنین بهکمک روش‌های آماری به محاسبۀ این شاخص...
[ 13 ] - شناسایی پهنه های آسیب پذیر کلانشهر تهران با رویکرد پدافند غیر عامل.
اصولا توجه به دفاع غیرعامل شهرها در مقابل تهدیدات خارجی امری است که از آغاز شکل گیری شهرها همواره مورد توجه بوده است. شهرها بعنوان مراکز تجمع سرمایه های مادی و انسانی در جنگ به هدفی عمده برای دشمن تبدیل می شوند، در نتیجه حمله به آنها خسارات فراوانی را پدید می آورد. هدف اصلی این پژوهش شناسایی پهنه های آسیب پذیر در یک تحلیل چند معیاره و ارائه پیشنهادهای کاهش دامنه آسیب پذیری پدافند غیر عامل در شه...
[ 14 ] - ارزیابی عملکرد سرای محلات در راستای توسعه مدیریت محلی نمونه موردی: سرای محله‌های اوین، تجریش و نیاوران
�امروزه سیاست‌های پایداری شهری بیش از پیش اهمیت واحدهای همسایگی و اجتماعات محلی را در چارچوب مفهوم توسعه پایدار روشن ساخته است. از اینرو توجه مدیریت شهری در برنامهریزی به سوی سطح خرد گرایش یافته است. در کشور ما توجه به سطح خرد در شهرها از سابقه طولانی برخوردار نیست اما در سالهای اخیر مدیریت شهری تهران با تشکیل شورایاری‌ها و بعد از آن ایجاد سرای محلات به عنوان محلی برای فعالیت مدیریت محله ...
[ 15 ] - تحلیل پدیدۀ ترس از جرم در الگوهای جابه‌جایی روزمرۀ زنان (مطالعۀ موردی: منطقۀ 6 شهرداری تهران)
در عصر حاضر که تحرک و جابه‌جایی در شهر بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمرة شهروندان است، احساس ترس از به‌خطر‌افتادن امنیت فردی در محیط‌های حمل‌ونقل به تجربة روزانة بسیاری از افراد بهویژه شهروندان زن بدل شده است. ترس از جرم پدیده‌ای پیچیده، غیرملموس و چندلایه است که وجود و تداوم آن میتواند در تجربه‌های جابه‌جایی افراد سبب محرومیت فضایی و به‌تبع آن محرومیت اجتماعی گسترده برای گروه‌های آسیب‌پذیر د...
[ 16 ] - ارزیابی توان اکولوژیک کشاورزی شهرستان استهبان
ساماندهی کاربری اراضی بر اساس توان اکولوژیکی آن، نقش بسزایی در مدیریت محیط و جلوگیری از تخریب محیط زیست در راستای توسعه پایدار دارد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر مشخص کردن توان اکولوژیک کشاورزی و انتخاب مناسبترین مکانها برای اختصاص به این کاربری در شهرستان استهبان، واقع در استان فارس میباشد. برای سنجش دقیق توان اکولوژیک ناحیه مورد بررسی از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شد. در این تحقیق فرآیند تص...
[ 17 ] - The Role of Urban-Rural Links in the Formation of the Local Network in the Border Areas (Gomishan; Golestan Province)
Background and Amis: Urban-rural links play an important role in the local economy and the livelihoods of the inhabitants of rural settlements so it is imperative to study more closely these links, their performances, their spatial-regional planning, and the "local network" approach in the scale of the district and the rural system. Like an efficient approach, the local network can cause func...
[ 18 ] - Evaluation of satisfaction of tourists the quality of tourism services based on Kano model and SERVQUAL (Case Study: Tehran Darband area catering units)
Tourism quality is important factor so that influence in return of tourists. Hence, it needed to be developed tourism quality due to stimulate domestic and foreign investment, increase business, and improve economic and social conditions. This study has an applied perspective relevant to type, and has an analytical approach pertaining to descriptive method. Using a questionnaire and taking the ...
[ 19 ] - نقش مدیریت سبز شهری در توسعه گردشگری پایدار محله تجریش
روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی-توسعه ای میباشد. شیوه نمونه گیری بصورت تصادفی- و حجم جامعه آماری 150 نفر انتخاب شده است. روش جمع آوری اطلاعات به دو کتابخانه ای و میدانی بوده است که در تحلیل داده های میدانی از آزمون های آلفای کرون باخ و اسپیرمن، استفاده شده است. از ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ، ﭼﻮن ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﻲ داری در آزﻣﻮن ﻣﻘﺪار P=0 ، ﻳﻌﻨﻲ از ﻣﻘﺪار 0,05 ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ سپس پایایی بین...
[ 20 ] - تحلیلی بر جریانهای فضایی و شبکه منطقهای در نواحی مرزی. مطالعه موردی: نواحی مرزی استان گلستان
تقویت پیوندهای روستایی ـ شهری با هدف توسعۀ اقتصادی و کاهش فقر، به شرایط جغرافیایی، اجتماعی-اقتصادی و اکولوژیکی محلی و منطقهای بستگی شدید دارد و جریانهای موجود که بین سکونتگاههای روستایی - شهری و شبکۀ منطقهای منتج از آن در شرایط مناسب میتوانند موجد همبستگی و پیوندهای روستایی- شهری و نه تنها به برپایی شبکههای فضایی منتهی گردیده، بلکه زمینۀ شکلگیری شبکههای اجتماعی را نیز مهیا نمایند.این ...
[ 21 ] - تولید و بازتولید فضا در چرخۀ دوم انباشت سرمایه؛نقدی بر زندگی روزمره در فضای زیسته
بیان مسئله: فضای لوفوری با فاصله‌گرفتن از (و گاه دربرگرفتن) فضای لایتناهی ریاضیدانان و فضای ذهنی فیلسوفان وارد حوزۀ اجتماعی می‌شود. این فضا به‌زعم لوفور هم تولید و هم مصرف می‌گردد و به‌تعبیری، نوعی کالای تولیدی و در عین حال محصول مصرفی به‌شمار می‌رود. برهم‌نشست تولید مادی، تولید ایدئولوژی و تولید معنا در یک مکان و در یک زمان به‌عنوان عناصر اصلی تولید فضای اجتماعی شناخته می‌شود ...
[ 22 ] - مروری بر روند تحول شاخص‌های ارزیابی توسعه پایدار و عملکرد محیطی کشورها و جایگاه ایران در دنیا
بررسی روند بهره‌‌برداری از منابع و افزایش آلودگی در سطح جهان مبین فراتر رفتن فعالیت‌‌های بشر از ظرفیت قابل تحمل کره زمین است. برگزاری اجلاس‌‌ها و نشست های فراوان در سطوح بینالمللی و منطقهای در خصوص محیطزیست در سطح جهان به خوبی نگرانی جامعه جهانی را در این خصوص آشکار میکند. به همین دلیل نیز تلاش کشورهای مختلف جهان و عملکرد آنان، برای حفاظت از محیطزیست به عنوان یکی از مهم ترین اقدام ها ...
[ 23 ] - سنجش پایداری و ارزش زیبایی‌شناسی چشم‌انداز (LAV) در فضاهای سبز شهری (مطالعۀ موردی: منطقۀ 22 تهران)
وقتی از زیبایی‌شناسی صحبت می‌کنیم، به‌‌دنبال ابعاد عمیق چشم‌انداز جغرافیایی هستیم. رویکرد اساسی NWHS حفظ طبیعت در کنار نشان‌دادن زیبایی‌شناسی چشم‌اندازهای طبیعی است. مفهوم پایداری اکولوژیکی نیز محصول زیبایی‌شناسی بصری، جغرافیا و بوم‌شناسی است. هدف این پژوهش، ارزیابی توصیفی و عینی (برای شاخص‌های NWHS و اکولوژیکی) و ادراکی (ترجیحات عموم) فضاهای سبز شهری است. این پژوهش کلی‌نگر و جامع و شامل ادغام ...
[ 24 ] - بازآفرینی سکونت گاه های غیررسمی با بهره گیری از الگوی توسعه مبتنی بر حمل و نقل TOD نمونه موردی : شهر همدان
موضوع بازآفرینی سکونت گاه های غیررسمی همواره به عنوان یکی از مهمترین چالش های مدیران و برنامه ریزان شهری مطرح بوده است، تاکنون طرح های مختلفی جهت مدیریت و ساماندهی این گونه بافت ها صورت گرفته که در به جز ارائه برخی از زیرساخت های شهری نتیجه ای قابل توجه در پی نداشته اند، با توجه به اینکه حدود یک سوم از جمعیت شهری ما در این بافت ها زندگی می کنند لذا لازم است به منظور ارتقای کیفیت زیست...
[ 25 ] - Measuring Spatial Expansion of Tehran Metropolis and its Impact on Environmental Changes
Increasing urbanization in the urbanized world has posed major challenges to the sustainability of metropolitan areas, especially in developing countries in various aspects of sustainable development, and has provided them with the prospect of unsustainable development. Excessive land use and its consequent land use changes and land cover are one of the environmental problems caused by the high...