کاظم دزفولیان
استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد ورامین- پیشوا- ایران
[ 1 ] - جنبه تعلیمی مقولۀ آز در شاهنامه فردوسی و بهگودگیتا
بیگمان شاهنامۀ فردوسی و مهابهاراتا از بزرگترین شاهکارهای حماسیِ تاریخ ادب جهاناند. دفتر ششم مهابهاراتا با نام بهگودگیتا، به زعم بسیاری از منتقدان، فلسفیترین بخش مهابهاراتاست که نمودی از ژرفترین اندیشههای حکمی و عرفانی هندی را در پیش مینهد. این اثر با تزلزل حاصل از تردیدِ ارجونا، پهلوان سپاهِ خیر، از گرفتار شدن در چنگال آز و کژی آغاز میشود که باعث کنارهگیری او از رزم فرجامین شده است. پس ...
[ 2 ] - بررسی ناسیونالیسم ایرانی و عربی و بازتاب آن در شعر دوران مشروطه ایران و نهضت عرب
ناسیونالیسم از جمله مفاهیمی است که به دنبال آشنایی با تمدن غرب در اوایل قرن نوزدهم، وارد ادبیات سیاسی ایران و کشورهای عربی شد و رشد آن، زیادی محصول استعمار بود. ازآنجای که وقایع این دوران تمامی جنبههای زندگی اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده بود، شاعران این دوره در نقش مصلحان اجتماعی ظاهر شدند و محتوای شعرشان را در خدمت بسط اندیشه های جدید مخصوصاً ناسیونالیسم قرار دادند که در نتیجه شعر از حالت ذ...
[ 3 ] - نگاه مولانا به طبیعت در غزلیات شمس تبریزی
با مطالعه در شعر فارسی ملاحظه میشود که شعرا از گذشته تا به امروز در اشعار خود از عناصر طبیعت برای مقاصد متفاوتی همچون توصیف، مدح، ذم، تغزل، و مرثیه استفاده کرده‌اند. هدف از نگارش این مقاله بررسی نقش طبیعت و عناصر آن و میزان کاربرد صور خیال برساخته از عناصر طبیعی در غزلیات دیوان کبیر است. نمود طبیعت در غزلیات مولانا چشمگیر است. این حضور هم ازلحاظ تعداد ابیات و هم ازنظر تنوع عناصر طبیعی به‌کاررف...
[ 4 ] - کارکرد نماد در حکایتی از هفتپیکر
یکی از انواع نقد ادبی نقد اسطورهای است که برگرفته از نظریات یونگ در زمینة ناخودآگاه جمعی است. کار منتقد اسطورهای بررسی کهنالگوهای اثر ادبی به‌مثابة بازتابهای ناخودآگاه جمعی ذهن شاعر یا نویسنده در اثر ادبی است؛ کهنالگوهایی که در نهاد ناخودآگاه ذهن مردمان قوم یا جامعه یا فراتر از آن، کل بشر، ساری و جاری است. ذهن آدمی این عقاید و رفتارهای اسطورهای را اغلب به شیوهای نمادین درمیآورد. یکی از...
[ 5 ] - ساختار قصّه در قصص‌الأنبیاء کسایی
«قصص‌الأنبیاء» کسایی اثری است به زبان عربی که به قلم محمّدبن عبدالله کسایی نگارش یافته است. هویّت واقعی نویسندة آن به درستی معلوم نیست. این اثر با نام‌هایی همچون «بدء الدّنیا و قصص‌الأنبیاء»، «قصص‌الأنبیاء و المبتدا» و «بدءالخلق و قصص‌الأنبیاء» در جوامع اسلامی، به‌ویژه در میان عوام رواج داشته است. انسجام در ساختار قصّه‌ها، این کتاب را به یک متن ادبی داستانی تبدیل کرده است. نویسنده در تصنیف قصّه‌های...
[ 6 ] - بررسی و تحلیل دو مؤلّفه «صدای راوی» و «کانونی‌شدگی» در شازده احتجاب گلشیری
شازده احتجاب هوشنگ گلشیری از نظر بهکارگیری صناعات و تکنیکهای روایی فراوان یکی از ارزشمندترین تجربههای ادبیات داستانی ایران است. گلشیری در شازده احتجاب از مؤلّفههای متعدّدِ روایی بهره گرفته است؛ اما میتوان گفت که پیچش صناعتِ روایی این اثر تا حدّ زیادی به سبب بهرهگیری هنرمندانه گلشیری از دو مؤلّفه «صدای راوی» و «کانونی‌شدگی» بوده است. انتخاب راوی سومشخصِ محدود به ذهنِ دو شخصیت اصلی اثر (شازد...
نویسندگان همکار