عباس احمدوند
استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی, دانشکده الهیات و ادیان،دانشگاه شهید بهشتی
[ 1 ] - از شرق‌گرایی تا شرق‌شناسی: پژوهشی در تحول مفهوم و مصداق «شرق‌شناسی»
بسیاری از تعریف‌های بیان شده درباره «شرق‌شناسی»، دربردارنده مفهوم غربی آنها است؛ ابهام این واژه با بارمعنایی منفی، به‌ویژه در ارتباط با استعمارِ اروپا، تصدیق شدنی‌است. تلاش‌های ادوارد سعید برای ابهام‌زدایی از آن، چیزی از این پیچیدگی نکاست بلکه در گفتمانی ضد غربی، به محور و مبنای نقد تبدیل گردید. تاکید بر تقابل دو جهان شرقی(شرقی شده) و جهان غربی(غربی شده)، فاصله‌ای در ذهن پژوهشگر میان موضوع و حق...
[ 2 ] - جابربن یزید جعفی و بررسی اتهام غلوّ درباره وی
«ابومحمد جابربن یزید جعفی کوفی» (متوفی 128 ﻫ.ق)، از اصحاب نامدار امام محمدباقر و امام صادق علیهما السلام است. او از بزرگ‌ترین علمای شیعه‌ی امامیه بود و به رجعت اعتقاد داشت. به‌دلیل توجه جابر به بطون آیات و احادیث، که در برخی روایات و اقوال منقول از او نیز تصریح شده است، غالیان او را از پیشکسوتانِ خویش معرفی کرده‌اند. سوءاستفاده‌ی غالیان از نام و شخصیت وی باعث شده است برخی جابر جعفی را شبه‌غالی ب...
[ 3 ] - سکه‌های اسلامی؛ عاملی برای تدوام هنر نقاشی
به رغم تحریم نقاشی در میان مسلمانان - دست کم اهل سنت - این هنر هیچ گاه در جهان اسلام فرو نمرد. نگاره‌های قصور، صفحات نخستین کتب عربی و تصاویر حک شده بر سکه های اسلامی، از جمله مظاهر تداوم نقاشی در قرون اولیه اسلامی به شمار می‌رود. رواج عمومی تر سکه در میان مردم تأثیری بسزا در تداول نقاشی اسلامی به جا گذاشت. سکه‌های اسلامی مصور به دست آمده، مانند سکه‌های المقتدر بالله عباسی (حک 295- 320 هـ) از ن...
[ 4 ] - تحولات مفهومی و مصداقی اصطلاح "سلطان"
سلطان از جمله مفاهیمی است که از قرن چهارم هجری در ادبیات سیاسی جهان اسلام رواج بسیار یافته و بیشتر شخص حاکم و گاه سلطنت را متبادر می سازد.با این همه، اصطلاح سلطان تا قرن چهارم، تحولات مفهومی و مصداقی بسیاری پیدا کرده و پس از سقوط خلافت و ضعف دولت های مستقل و نیمه مستقل اسلامی در شرق،دلالت های علمی و عرفانی نیز یافته است.در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی، فرایند تحولات مفهومی و مصدا...
[ 5 ] - بازخوانی و واکاوی فرق شیعه از منظر و دیدگاه نویسندگان جغرافیایی (قرن سوم تا هشتم ه.ق)
اطلاعات نگاشته شده در منابع جغرافیای تاریخی به دلیل سوگیری کمتر، حائز اهمیت است. دسته‌ی عظیمی از این داده‌ها در مورد فرق شیعه است که با رویکرد میدانی و تجربی از سوی جغرافی‌نویسان مسلمان به نگارش درآمده است. در این پژوهش براساس روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکرد تاریخ اجتماعی جایگاه فرق شیعه از دیدگاه جغرافینگاران مورد بررسی قرار میگیرد و گفتمان حاکم بر جغرافیای تاریخی این داده‌ها استخراج و دسته...
[ 6 ] - تشیع و فِرق آن در الأنساب سمعانی
کتاب های مشتمل بر موضوعات مربوط به انساب و رجال را می‌توان از جمله منابع مهم در پژوهش‌های تاریخی به معنای عام و تاریخ فرق اسلامی در معنای خاص به شمار آورد. «الأنساب» سمعانی (د.562 ق) در شمار مهم‌ترین آثار در این زمینه است. در این مقاله کوشیده‌ایم گزارش‌های سمعانی را درباره شیعیان با توجه به اوضاع و احوال پریشان سیاسی زمانه او و برخوردهای فرقه‌ای در این دوران، بررسی و تحلیل کنیم. با وجود سیاست ض...
نویسندگان همکار