محمد حسین جهانگیر
استادیار دانشکده علوم و فنون نوین گروه انرژی‌های نو و محیط زیست، دانشگاه تهران
[ 1 ] - مروری بر فناوری‌های تبدیل انرژی امواج اقیانوس
برای مهندسان و دانشمندان بخش انرژی، بهره‌برداری از انرژی امواج اقیانوس از پرجاذبه ترین زمینه‌ها است. تاکنون، بسیاری روشها به منظور بهره‌برداری از انرژی امواج بکارگرفته شده. البته به علت پیچیدگی‌های تکنولوژیکی و اقتصادی، استفاده از بخش عمده‌ای از این جاذبهای انرژی در شرایط واقعی اقیانوس دشوار است. کاربرد موثر و پایداری یک جاذب انرژی به قابلیت سازگاری آن با امواج بی‌‌قاعده‌ی فصلی، ظرفیت قرارگیری ...
[ 2 ] - تعیین محتوای آب لنز برای چند چیدمان مختلف از ذرات بیضوی در خاک‌های غیراشباع
تا به امروز کلیه محاسبات مربوط به تعیین مقدار محتوای آب موجود در بین ذرات خاک در حالت غیراشباع براساس فرض دایروی بودن دانههای جامد خاک انجام گرفته است و با استفاده از این فرض ساده کننده بسیاری از کمیتهای دیگر نظیر مکش ماتریسی و تنش مؤثر ناشی از کشش آب اطراف ذرات نیز مورد بررسی قرار گرفتهاست. لکن در مقاله حاضر با فرض بیضوی بودن دانههای خاک برای سه حالت مختلف از چیدمان ذرات بر روی هم، مقدار م...
[ 3 ] - مقایسۀ شاخص استاندارد بارش و نظام رتبه‌بندی تاپسیس به‌منظور ارزیابی وضعیت مخاطرۀ خشکسالی در استان خوزستان
مطالعة وضعیت خشکسالی بهعنوان نوعی مخاطرة طبیعی در نواحی مختلف به‌منظور تدوین طرح‌های مقابله با خشکسالی و مدیریت خطر آن، اهمیت زیادی دارد. نمایه‌های مختلفی برپایة کمیتهای مؤثر اقلیمی برای ارزیابی خشکسالی معرفی شده است. بررسی حالت‌های وقوع همزمان طبقات هر نمایة معین خشکسالی می‌تواند معیار مناسبی برای ارزیابی تطابق نمایه‌ها باشد. هدف این تحقیق، مقایسۀ دو روش رتبه‌بندی تاپسیس و شاخص استاندارد بار...
[ 4 ] - ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی برای مصارف شرب با استفاده از مدل استنتاج فازی (مطالعۀ موردی: دشت مرودشت)
آب‌های زیرزمینی از منابع مهم بهره‌برداری در مناطق خشک و نیمهخشکاند. برداشت بیرویۀ آب‌های زیرزمینی و افزایش آلودگیهای زیست‌محیطی، سبب شده که بررسی کیفیت آب‌های زیرزمینی این دشت امری مهم تلقی شود. در مطالعۀ حاضر با توجه به قابلیتهای روش فازی سعی بر مقایسۀ روشهای مرسوم قطعی و مدل استنتاج فازی ممدانی شده است. از دادههای 30 حلقه چاه عمیق و نیمهعمیق طی سال آبی 1389ـ 1390 به‌منظور بررسی کیفیت ...
[ 5 ] - مقایسه عددی شاخص‌های هواشناسی RAI و PNPI به منظور ارزیابی و پهنه‌بندی وضعیت خشکسالی در استان خوزستان
طی دهههای اخیر در میان بلایای طبیعی که جوامع انسانی را تحت تأثیر قرار داده است، تعداد و فراوانی خشکسالی بیشتر از سایر حوادث طبیعی بوده است. خشکسالی از جمله بلایای طبیعی است که در مقایسه با مخاطرات طبیعی نظیر بارشهای سنگین و سیلابها، به‌طور خزنده شکل می‌گیرد و گسترش مییابد. برای بیان کمی خشکسالی شاخص‌های متعدد و متفاوتی وجود دارد. در پژوهش حاضر شاخص‌های درصد از نرمال بارندگی (PNPI) و ناهنجار...
[ 6 ] - پایش و پیش‌بینی وضعیت خشکسالی با استفاده از شاخص بارندگی استاندارد (SPI) و شبکۀ عصبی پرسپترون چندلایه (مطالعۀ موردی: استان های تهران و البرز)
خشکسالی یکی از پدیده‌های تکرارشونده در تمامی نقاط با اقلیمهای پربارش و کمبارش است و بلایی طبیعی به‌شمار می‌رود. ایران نیز از جمله کشورهایی است که با این پدیده در نقاط مختلف به‌خصوص حوضۀ رودخانهها درگیر است. استان تهران به‌دلیل اهمیت آن از نظر سیاسی و اجتماعی با رشد روزافزون جمعیت مواجه است که این امر به کاهش منابع آبی این استان دامن میزند. در این پژوهش به استان البرز که در گذشته یکی ...
[ 7 ] - بررسی دلایل و راهکارهای مدیریتی در احیای رودخانه با استفاده از مدل تحلیلی SWOT (مطالعة موردی: رودخانۀ گاماسیاب)
یکی از اساسیترین مشکلات کنونی کشور و حتی جهان، مسئلة کمبود آب، خشک شدن رودخانهها، تالابها، دریاچهها و عوارض جانبی آن است. در این راستا تحقیق و بررسی دربارة دلایل این وضعیت و آثار و تبعات آن ضروری است. در این پژوهش سعی شده است با استفاده از ماتریس SWOT دلایل خشک شدن رودخانة گاماسیاب بررسی شود. برای این کار با تنظیم و تکمیل پرسشنامه، دلایل بحران رودخانة گاماسیاب امتیازدهی شد. سپس براساس امت...
[ 8 ] - تخمین مقدار دبی حداکثر سیلاب با استفاده از روش SCS برای مدیریت اراضی زیرحوضه‌های منطقة کن
سیلاب از مهم‌ترین پدیده‌های هیدرواکولوژیک طبیعت است که در هر دوره سبب وارد آمدن خساراتی به دستاوردهای بشری میشود؛ ازاینرو کنترل و هدایت این پدیده، موضوع کار و تحقیق بسیاری از محققان، به‌ویژه هیدرولوژیست‌ها بوده که سعی کرده‌اند با مدلسازی سیلاب، پیش‌بینی رفتار آن را ممکن کنند تا با استفاده از نتایج، مدیریت اراضی شایان استحصال میسر شود. در مقالة حاضر نیز تلاش میشود به‌کمک یکی از روشهای پرکارب...
[ 9 ] - تجزیه و تحلیل روشهای عددی به منظور شبیهسازی مبدل‌های انرژی امواج از نوع جاذبهای نقطهای
در طول چند دهه گذشته، انرژی موج توجه بسیاری محققان برای بهره‌برداری از انرژی اقیانوس‌ها و دریاها را به خود جلب نموده است. صنعت، روشهای بسیاری که وابسته به مکان دریافت انرژی هستند، مانند پس‌زنی، جاذب نقطهای، سیستم بالا نقطهای و سیستم تقلیل دهنده پیشنهاد کرده است. به‌طور خاص، بسیاری از محققان بر مدلسازی جاذب نقطهای شناور که تصور میشود فنّاوری مقرون به‌صرفه‌تری برای استخراج انرژی از امواج است...
[ 10 ] - پیش‌بینی وضعیت خشکسالی طی دورۀ 2018-2037 تحت رویکرد تغییر اقلیم (مطالعۀ موردی: ایستگاه‌های ایلام و دهلران)
خشکسالی بهعنوان دورهای مشخص میشود که در آن بارندگی نسبت به شرایط نرمال منطقه، کاهش یافته است. برای ارزیابی خشکسالی شاخصهایی وجود دارد. پدیدۀ خشکسالی تحت تأثیر تغییر اقلیم می‌تواند تغییرات غیرقابل پیش‌بینی داشته باشد. در تحقیق حاضر ابتدا با استفاده از دادههای بارندگی ماهانه، خشکسالی دورة پایه 1998ـ 2017 در سریهای زمانی 3، 6، 12 و 24 ماهه در ایستگاه‌های هواشناسی ایلام و دهلران واقع در استا...
[ 11 ] - پتانسیل‌سنجی تبدیل انرژی امواج توسط دستگاه Mighty whale در دریای خزر
Mighty whale یک دستگاه شناور مبدل انرژی است که بر پایه موج اقیانوس‌ها طراحی شده‌است. این دستگاه به وسیله چند توربین و محفظه هوا انرژی موج را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. از ویژگی‌های این دستگاه که باعث رونق صنایع ساحلی میشود، توانایی نصب آن در ساحل میباشد. برای جلوگیری از حرکت دستگاه بر‌روی آب آن را با استفاده از کابل و زنجیر در جای خود نگه می‌دارند. اولین نمونه آزمایشیMighty whale توسط کش...
[ 12 ] - پهنه‌بندی دما و بارش استان آذریایجان شرقی با استفاده از مدل ریزمقیاس LARS-WG برای سالهای 2011-2065
تغییر اقلیم خصوصاً افزایش دما مهم‌ترین معضل کرة زمین در قرن بیست و یکم میباشد. بنابراین ارزیابی میزان روند این معضل در مقیاس جهانی، منطقه‌ای و محلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. امروزه تعداد زیادی مدل گردش عمومی جو برای پیش‌بینی وضعیت اقلیم در آینده طراحی شده است، اما خروجی حاصل از این مدل‌ها به دلیل محدودیت در تفکیک مکانی در مقیاس محلی، قابل استفاده نمی‌باشند. لذا روشهای متعددی به منظور استف...
[ 13 ] - ارزیابی توان توسعه زمین گردشگری غار کرفتو استان کردستان با استفاده از مدل استراتژیک SWOT و مدل تحلیلی FASSOULAS
امروزه زمین گردشگری به عنوان یکی از پیشروترین فعالیت‌های در حال رشد در جهان محسوب میشود که در میان اشکال مختلف گردشگری، یکی از علمی‌ترین و جذاب‌ترین آن‌ها شناخته شده است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش با استفاده از دو مدل SWOT و FASSOULAS بررسی وضعیت ژئوتوریسمی غار کرفتو استان کردستان انجام شد. از این رو مقاله حاضر از منظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی- تحلیلی است. بدین منظور در گا...
[ 14 ] - بررسی روند تغییرات پارامترهای اقلیمی شهرستان بروجرد در 20 سال آتی با استفاده از مدل HADCM3
در چند دهۀ اخیر افزایش دما سبب برهم‌خوردن تعادل اقلیمی کرۀ زمین شده و تغییرات گستردهای را در اغلب نواحی آن به وجود آورده است که از آن بهعنوان تغییر اقلیم یاد میشود. استفاده از مدل‌های ریزمقیاس‌نمایی آماری در برآورد نوسانات اقلیمی این امکان را فراهم کرده است تا بتوان دادههای آب و هوایی را در مقیاس مکانی و زمانی مناسب تولید کرد. در پژوهش حاضر کارایی مدل LARS – WG برای تولید و شبیهسازی دادهه...
[ 15 ] - مروری بر تکنولوژی سیستم نوسانگر موج ارشمیدس به عنوان مبدل انرژی امواج
امروزه به علت گرانی قیمت نفت و در دسترس نبودن آن برای همه جوامع و همچنین بحث گرمایش زمین و مسایل زیست محیطی، انرژی های تجدیدپذیر توجه روزافزون یافته‌اند. یکی از منابع انرژی های تجدیدپذیر، انرژی امواج دریا میباشد که می‌تواند نقش مهمی در آینده انرژی داشته باشد. جهت بهره برداری از انرژی امواج دریا نیاز به استفاده از تجهیزاتی مدرن تحت عنوان مبدل انرژی امواج وجود دارد تا بتوان انرژی موج را به انرژی...
[ 16 ] - مدلسازی و روندیابی میزان تبخیر سطحی از مخزن سد امیرکبیر با استفاده از روش شبکه عصبی و آزمون من-کندال
تبخیر بهعنوان یکی از پارامترهای طبیعی به‌علت نقش تعیین کننده‌ای که در خروج آب از دسترس بشر دارد، همواره مورد توجه کارشناسان و محققین بوده است. در این پژوهش، سعی بر این است تا با به‌کارگیری مدل شبکه عصبی مصنوعی در برآورد تبخیر از سطح دریاچه سد امیرکبیر، میزان دقت این مدل مورد ارزیابی قرار گیرد. در این راستا، از آمار 18 ساله، از سال 1376 تا 1393 شمسی استفاده شد و پس از انجام آزمون و خطاهای متوا...
[ 17 ] - مقایسه الگوهای محاسباتی انرژی تابشی خورشید با استفاده از شاخص‌های آماری (مطالعه موردی: شهر بم)
میزان تابش رسیده از جوّ به سطح زمین بهعنوان اصلیترین ورودی در مسیر استفاده از انرژی خورشیدی در طراحی و مدلسازی تجهیزات مربوطه میباشد. همچنین شدت تابش خورشیدی بر سایر پدیده‌های موجود در طبیعت مانند تبخیر سطحی، سیلاب، بارندگی، آلودگی زیست محیطی و ... نیز اثری مستقیم دارد. به دلیل اهمیت این موضوع مدل‌های بسیاری برای محاسبه‌ی کمّی این پارامتر ابداع شده است که متناسب با جغرافیا و اقلیم هر منطقه تفا...
[ 18 ] - ارزیابی عملکرد شبکۀ جمع‌آوری و هدایت آب‌های سطحی با استفاده از مدل هیدرولیکی – هیدرولوژیکی SWMM
مدیریت یکپارچۀ حوضه‌های آبخیز، تضمین‌کنندۀ استفادۀ بهینه از منابع آب و خاک در اکوسیستم‌های طبیعی و غیرطبیعی است. برای رسیدن به این هدف، به اطلاعات جامعی از رویکردهای متفاوت مدیریتی و اجرایی و نیز ویژگی‌های فیزیکی، اقتصادی - اجتماعی و اکولوژیک حوضه‌های آبخیز نیاز است. در پژوهش حاضر از مدل EPA – SWMM برای شبیهسازی کمی سیلاب ناشی از بارندگی برای منطقۀ 6 شهرداری تهران استفاده شد. شبیهسازی برای رگ...
[ 19 ] - بررسی فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی توسعۀ سیستمهای آبیاری خورشیدی در بخش کشاورزی استان فارس
استان فارس با رتبۀ نخست مصرف آب و تولیدات کشاورزی در کشور، بیشترین میزان تولید آلاینده در بخش کشاورزی به واسطۀ پمپاژ آب را دارد. بنابراین، در قالب شش سناریو راه‌کار استفاده از پمپهای خورشیدی و یا جایگزینی پمپهای دیزل با پمپهای الکتریکی متصل به شبکه، میزان تغییرات تولید دی‌اکسید کربن بررسی شد. در سناریوی نخست، روند فعلی؛ در سناریوی دوم، پوشش 50 درصد پمپهای دیزلی با برق شبکه و در سناریوی سوم،...
[ 20 ] - بررسی وضعیت خشکسالی در استان خراسانجنوبی توسط شاخص درصد بارش نرمال (PNPI) و شاخص روش استانداردسازی (Z)
زمینه و هدف: خشکسالی از جمله بلایای طبیعی است که نسبت به سایر پدیده‌های طبیعی در یک بازه زمانی طولانی اتفاق میافتد که بهصورت متناوب جوامع بشری را از طریق اثرات منفی بر روی منابع آب و کشاورزی و به دنبال آن اقتصاد را دچار مشکل میسازد. لذا در مطالعات خشکسالی گام اساسی، انتخاب شاخصی مناسب برای هر منطقه است که بتوان بر اساس آن میزان شدت، تداوم و بزرگی خشکسالی را در یک منطقه ار...
[ 21 ] - پهنه‌بندی کیفی منابع آب شهری، صنعتی و کشاورزی در منطقه جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان
در این پژوهش کیفیت آب‌های سطحی منطقه جنوب غربی استان سیستان و بلوچستان از نظر شرب، صنعت و کشاورزی بر اساس نتایج تحلیلهای شیمیایی مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا نتایج تحلیل آب‌های سطحی متعلق به 4 ایستگاه بررسی و در محیط SIG بانک اطلاعاتی آن آماده‌سازی شد. در تعیین کیفیت آب برای مصارف شرب از پارامترهای Ca، Mg، Na، TDS، TH، Cl، SO4 و HCO3 استفاده و مشخص شد که آب تمامی ایستگاه‌ها از نظر مقدار کل...
[ 22 ] - ارزیابی وضعیت توسعه تفرج شهری با استفاده از ترکیب مدل‌های کوپراس و بوسیار (مطالعه موردی: منطقه چیتگر شهر تهران)
موضوع گردشگری شهری در شهرهای بزرگی ازجمله تهران، دارای اهمیتی فراوانی برای گذران فراغت شهروندان محسوب میشود. یکی از نقاط تفرجی مهم شهر تهران که در سالهای اخیر بسیار موردتوجه مردم قرارگرفته است، منطقه تفرجی چیتگر میباشد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی وضعیت توسعه تفرج محیطی چیتگر، با استفاده از مدل کوپراس و بوسیار میباشد. به‌منظور ترکیب هر دو مدل، معیارهای دخیل در مدل بوسیار یعنی مسائل اقتصادی، اجتم...
[ 23 ] - Determining the most appropriate probability distribution function for calculate and compare the SPEI and SPI drought index in Tehran
Introduction: The study of drought as a natural phenomenon that affects the lives of most people is very important. According to researchers in the field of drought, rainfall, temperature, evaporation, wind and relative humidity have been shown to play an important role in drought. The low variety of data required and the simplicity of calculating the SPI index led to its widespread use. The ef...
[ 24 ] - تبدیل انرژی امواج با سیستم جاذب فرش بستر دریا
تأمین انرژی یکی از اساسیترین چالش‌های روبروی همه جوامع است که در صورت عدم توجه کافی به آن موجب بروز خطرات متعددی در همه جنبه‌های زندگی بشر میشود. نگرانی درباره تغییرات زیست‌محیطی در کنار قیمت روزافزون سوخت‌های فسیلی باعث وضع قوانینی میشود که بهره‌برداری و تجاری‌سازی منابع سرشار تجدیدپذیر را تشویق می‌کنند. کاهش شدید منابع سوخت‌های فسیلی و هسته‌ای و تخریب محیط‌زیست توسط آلاینده‌های ناشی از بهر...
[ 25 ] - پیش‌بینی وضعیت خشکسالی برای دوره‌های آتی با استفاده از مدل LARS-WG (مطالعه موردی: ایستگاه شیراز)
در این پژوهش به‌منظور شبیهسازی اقلیم آینـده سالهای )1443-1397) بـرای محاسـبه شاخص خشکسالی در اسـتان فـارس، دادههای مورداستفاده شامل مقادیر روزانهی بارش، دمای کمینه، دمای بیشینه و ساعات آفتابی ایستگاه شیراز در یک دورهی 46 ساله (1349-1395) و بهعنوان ورودی برای مدل آماری LARS-WG بود. برای شبیهسازی پارامترهای اقلیمی در حوضه ایستگاه شیراز دادههای مدل HADCM3 با استفاده از مدل WG-LARS تحت دو ...
[ 26 ] - A comparative study of Meteorological (SPI) and Hydrological Drought Index (SSI) based on the best cumulative distribution function in Tehran province
The permanence of rainfall shortage compared with the long-term average of meteorological droughts, reduces river flow, groundwater level and hydrological droughts. To quantify the drought, several indexes has been defined. In this study, two drought indexes, including standardized precipitation index (SPI) and standardized streamflow index (SSI), were used for meteorological and hydrological d...
[ 27 ] - SPEI-based Projection and Analysis of Drought's Spatiotemporal Characteristics Using GCM (CanESM2)
Introduction Climate change conditions have been deteriorated in recent years due to increasing emissions of greenhouse gases, whose negative effects on human societies are one of the major concerns in 21st century, leading to introduction of several scenarios for predicting the climate parameters affected by increasing emissions of greenhouse gases. Therefore, this study sought to investigate...
[ 28 ] - Drought Monitoring and Zoning in Fars Province Based on the Moving Average of Climatic Parameters by Two Hydrological Indicators RDI and AI
Drought is one of the major problems facing countries in subtropical offerings such as Iran. Fars province, which is one of the southern provinces in the field of tourism and agriculture, has long been facing the problem of drought and water shortage, so the study of drought in this province to better manage the problem of drought and improve the situation of agriculture and agricultural touris...
نویسندگان همکار
حسن مجدم 1