احمد جهانگیری
گروه زمین‌شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
[ 1 ] - بررسی منشأ و محیط زمین‌ساختی سنگهای آتشفشانی خاور سهند (جنوب‌خاور تبریز) با استفاده از شواهد ژئوشیمیایی
در منطقه جنوب خاور تبریز که بخشی از زون ماگمایی البرز باختری- آذربایجان است، سنگهای آتشفشانی و آذرآواری سهند گسترش قابل توجهی دارند. سنگهای آتشفشانی بیشتر از آندزیت ، داسیت ، ریوداسیت و ریولیت تشکیل شده‌اند و سنگهای آذرآواری بیشتر به‌صورت پهنه‌های ایگنیمبریتی دیده میشوند. این سنگ‌ها غنی از عناصر سنگ<span style="font-family: Times New Roman;...
[ 2 ] - پتروژنز سنگهای آتشفشانی پتاسیک و فوق پتاسیک پس از برخوردی پلیو کواترنری در شمال باختر مرند
در این پژوهش به بررسی ماگماتیسم پس از برخورد پلیوکواترنری در شمال باختر ایران و شمال باختر مرند پرداخته شده است. سنگهای این منطقه شامل سنگهای قلیایی پتاسیک و فوق پتاسیک هستند که در بخش شمالی نوار آتشفشانی ارومیه- دختر بیرون ریخته است. این سنگهای آتشفشانی دارای بافت میکرولیتی پورفیری هستند که شامل درشت‌بلورهای کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز، اولیوین، لویسیت و بیوتیت هستند. سنگهای فوق پتاسیک غیر ا...
[ 3 ] - سنگ‌شناسی و ژئوشیمی سنگهای مافیک و گرانیت نوع A شاه‌آشان‌داغ در شمال خاوری خوی، شمال باختری ایران
توده شاه‌آشان داغ در شمال باختری ایران و در حدود20 کیلومتری شمال خاوری شهرستان خوی واقع شده و بخشی از پهنه ماکو- تبریز است. این توده با مساحتی حدود 60 کیلومتر مربع سنگهای مربوط به پرمین را قطع کرده است و خود توسط رسوبات سخت شده الیگو- میوسن (سازند قم) پوشیده می‌شود. توده شاه‌آشان‌داغ از سنگهای گابرو و آلکالی- فلدسپار‌گرانیت پدید آمده است. وجود بافت‌های پورفیری و گرانوفیری نشانگر ژرفای کم و ...
[ 4 ] - بررسی کانی شیمی و شرایط حرارت و فشار تبلور سنگهای کوارتز-دیوریت منطقه تخت سلیمان در شمال باختر ایران
سنگهای آذرین با ترکیب گرانودیوریت، مونزودیوریت، کوارتز مونزودیوریت و کوارتز-دیوریت دارای برونزدهای کوچک و پراکنده در داخل مجموعه دگرگونی‌های تخت سلیمان هستنند. مرز بین این سنگ‌ها با سنگهای دگرگونی قدیمی واضح است. پلاژیوکلاز و هورنبلند عمده‌ترین کانیهای تشکیل دهنده سنگهای آذرین مورد مطالعه را تشکیل می‌دهند. تیتانیت و اپیدوت در مقادیر فرعی حضور دارند. ترکیب شیمی کانیهای پلاژیوکلاز، هورنبلند،...
[ 5 ] - پرتوزایی طبیعی در نمونههای گرانیتی استفاده شده به‌عنوان مصالح ساختمانی در ایران
برای تعیین پرتوزایی طبیعی مصالح ساختمانی استفاده شده و ارزیابی شاخص‌های مورد نظر در ارتباط با محیط زیست، بهداشت و جامعه ،14 نمونه از سنگهای آذرین استفاده شده در ایران به‌عنوان سنگهای گرانیتی انتخاب و پرتوزایی طبیعی نمونه‌ها شامل اندازه‌گیری اکتیویته هسته‌های 226Ra, 232Th و 40K بر حسب Bq/kg انجام شد. پرتوزایی معادل نمونههای مطالعه شده برحسب معادل رادیم Raeq برای تمام نمونه‌ها محاسبه شد که د...
[ 6 ] - ساختارشناسی سفالهای دورهی پایانی مفرغ قدیم؛ محوطهی باستانی کهنه‌شَهَر آذربایجان غربی
محوطهی باسـتانی کهنهشهر در شمال‌غرب اسـتان آذربایجان غربی به‌ـعنوان یکی از محوطههای دورهی مـفرغ قدیم، پس از کاوشهای علمی در 1391 تا 1393، یافتههای تازهای را به همراه داشته است. اطلاعات موجود در رابطه با سفالهای این محوطه تنها محدود به بررسیهای باستانشناسی بوده و در زمینهی باستانسنجی مطالعاتی صورت نگرفته است. نمونههای مورد مطالعه در این تحقیق سفالهای دستساز سیاهِخاکستری، قرمز و...
[ 7 ] - زمین‌شیمی و سنگ‌زایی منشورهای بازالتی جنوب شهرستان گرمی (استان اردبیل)
مجموعه سنگهای آتشفشانی مافیک ائوسن جنوبخاوری شهرستان گرمی بیشتر به‌صورت منشورهای بازالتی دیده میشوند. این منشورها از سنگهای مافیکِ آلکالی‌الیوین‌بازالت ساخته شده‌اند و با ستبرای نزدیک به هزار متر در خاور تا ده متر در باختر مغان رخنمون دارند. فنوکریست‌های الیوین، کلینوپیروکسن (اوژیت) و پلاژیوکلاز کانی‌شناسی اصلی این بازالتهاست. بیشتر این سنگ‌ها بافت میکرولیتی و میکرولیتی پورفیری دارند...
[ 8 ] - سنگ‌شناسی، زمین‌شیمی و سنگ‌زایی سنگهای نوار آتشفشانی شمال تبریز (شمال‌باختری ایران)
سنگهای آتشفشانی بررسی‌شده در 35 کیلومتری شمال‌باختری تبریز جای دارند و شامل داسیت، آندزیت، آندزیت بازالت و بازالت هستند. از دیدگاه زمین‌شناسی ساختاری، این منطقه بخشی از پهنه البرز باختری– آذربایجان به‌شمار می‌رود. در آذربایجان و شمال‌باختری ایران، آغاز فورانهای آتشفشانیبا سن پلیو- کواترنری با خروج انفجاری مواد آتشفشانی با ترکیب اسیدی و حد واسط همراه بوده است. پایانی‌ترین مرحله و جوان‌ت...
[ 9 ] - بررسیهای سنگ‌نگاری و پتروژنز ماگماتیسم آداکیتی گاودل (شیورداغ) در پهنه قره‌داغ (ارسباران)- ارمنستان جنوبی (شمال‌باختری ایران
توده نفوذی گاودل در شمال‌باختری ایران و شمالخاوری پهنه ارومیه-دختر، در بخشی از پهنه قره‌داغ (ارسباران)- ارمنستان جنوبی جای دارد. ترکیب توده نفوذی این منطقه بیشتر گرانودیوریت، مونزونیت و مونزودیوریت، همراه با دایک گرانودیوریتی است. نمونههای بررسی‌شده بیشتر دارای بافت گرانولار با کانیهای اصلی پلاژیوکلاز، آلکالی‌فلدسپار، آمفیبول ± کوارتز ± کلینوپیروکسن هستند. از دیدگاه زمینشیمیایی، این ت...
[ 10 ] - بررسی سنگ‌نگاری و پتروژنز گرانیت آی‌قلعه‌سی در خاور تکاب (شمال‌باختری ایران)
توده گرانیتی بررسی‌شده در شمال روستای آی‌قلعه‌سی در خاور شهرستان تکاب رخنمون دارد. توده نفوذی آی‌قلعه‌سی با ترکیب اصلی گارنت-مسکوویت گرانیت درون واحد ماسه‌سنگی و کنگلومرایی ائوسن نفوذ کرده و سنگهای هورنفلس با درجه دگرگونی ضعیف را در سنگهای میزبان پدید آورده است. پتاسیم‌فلدسپار، پلاژیوکلاز، کوارتز و مسکوویت از کانیهای اصلی سازنده توده گرانیتی آی‌قلعه‌سی هستند. در این سنگ‌ها، گارنت کانی فرعی...
[ 11 ] - پترولوژی و ژئوشیمی توده‌های نفوذی گابرویی و دیوریتی منطقه نبی‌جان (جنوب‌باختر کلیبر، شمال‌باختر ایران): نگرشی بر ماگماتیسم پس از برخورد
در منطقه نبی‌جان واقع در جنوب‌باختر شهرستان کلیبر توده‌های نفوذی با ترکیب گابرو و دیوریت رخنمون دارند. بر اساس مطالعات صحرایی، توده دیوریتی جوان‌تر بوده، به درون گابروها نفوذ کرده است. بررسی ترکیب ژئوشیمیایی این دو توده بیانگر وجود تفاوت‌های اساسی بین آنهاست. تغییرات اکسیدهای اصلی در برابر SiO2 و Mg# و همچنین، نسبت‌های عناصر کمیاب در این توده‌ها بیانگر تأثیر فرآیندهای تفریق و آلایش پوسته‌ای (AF...
[ 12 ] - مینرال‌شیمی و سنگ‌شناسی دایک لامپروفیری کوه گوی‌پشتی (شمال‌غرب مراغه، آذربایجان شرقی)
منطقه کوه گوی‌پشتی در فاصله 30 کیلومتری شمال‌غرب مراغه، در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. دایک لامپروفیری کوه گوی‌پشتی در درون نهشته‌های رسوبی شمشک جایگیری کرده است و با توجه به شواهد چینه‌شناسی به طور احتمالی، سن سیمرین پیشین را دارد. کانیهای اصلی تشکیل‌دهنده دایک لامپروفیری شامل: پلاژیوکلاز (آندزین-اولیگوکلاز)، بیوتیت (استونیت)، فلوگوپیت، اولیوین و کلینوپیروکسن (دیوپسید) است. در مقاطع میکرو...
[ 13 ] - خاستگاه ماگماتیسم آداکیتی در منطقه سهند، استان آذربایجان شرقی
در این پژوهش، اطلاعات ژئوشیمیایی جدیدی برای سنگهای داسیتی و ریولیتی سهند واقع در جنوب تبریز آشکار می‌گردد که در زمان الیگو-میوسن طی برخورد صفحات عربی و اوراسیا به دنبال فرورانش سنوزئیک اقیانوس نئوتتیس به وجود آمده است. توده‌های بررسی شده در داخل سنگهای ولکانیکی و رسوبی کرتاسه و ائوسن نفوذ کردهاند. ترکیبات داسیتی و ریولیتی به صورت تمرکزات پایین Y، محتوای بالای Sr و الگوهای به شدت تفریق یافته ...
[ 14 ] - ارتباط آنورتوزیت‌ها با توده ماگمایی مافیک میشو و استفاده از سن‌سنجی آنها به عنوان راهنمایی در شناسایی پالئوتکتونیک توده ماگمایی مافیک میشو (شمال‌غرب ایران)
توده ماگمایی مافیک میشو با پالئوتکتونیک پیچیده در پهنه سلطانیه-میشو و در جنوب‌غرب مرند بین دو گسل شمالی و جنوبی میشو (شمال‌غرب ایران) قرار گرفته است. این توده مافیک در داخل سنگهای رسوبی پرکامبرین کهر نفوذ کرده و توسط رسوبات پرمین پوشیده شده است. ترکیب سنگ‌شناسی این توده شامل: گابرو، نوریت، آنورتوزیت، پیروکسنیت، اولیوین گابرو و تروکتولیت است. دایک‌های دیابازی این توده نفوذی را قطع می‌کند. این س...
[ 15 ] - مطالعه اثر تتراد در الگوی عناصر کمیاب خاکی مجموعه گرانیتوئیدی A-Type میشو در شمال‌غرب ایران
گرانیتوئیدهای A-Type شرق میشو،گرانیت‌های پرآلومینوس تا ساب‌آلومینوس هستند که توسط ذوب‌بخشی پوسته تحتانی تشکیل شده‌اند و حاوی کانیهای کوارتز، فلدسپات‌پتاسیک، پلاژیوکلاز، همراه با مقادیر اندکی آمفیبول و بیوتیت و کانیهای فرعی آلانیت، زیرکن، آپاتیت و اکسیدهای آهن هستند. الگوی کندریت به‌هنجار شده REE در این گرانیتوئیدها یک الگوی اثر تتراد تیپ M با بی‌هنجاری شدیداً منفی Eu نشان می‌دهد. تلفیق داده‌ها...
[ 16 ] - پترولوژی و ژئوشیمی سنگهای آتشفشانى جنوب تبریز (آتشفشان سهند)
منطقه مورد مطالعه در جنوب تبریز و شرق دریاچه ارومیه واقع است. این منطقه در بر گیرنده توالى سنگهای آتشفشانى ریولیت تا داسیت مربوط به فعالیت‌هاى آتشفشانى میوسن میانى و فوقانى و سنگهای رسوبى تخریبى الیگومیوسن و پلیوسن و همچنین رسوبات اپى‌کلاستیک پلیوسن زیرین است. سنگهای آتشفشانى موجود در منطقه به‌صورت زنجیره گنبدى‌شکل بوده و استقرار آنها داراى نظم خاصى است، به‌طوری‌که گنبدهاى میانى ریولیت و ری...
[ 17 ] - مطالعه پتروگرافی و ژئوشیمی سنگهای آتشفشانی قافلان‌کوه میانه (شمال‌غرب ایران)
محدوده مورد مطالعه بخشی از نوار ماگمایی ترشیر البرز غربی-آذربایجان است. رخنمون‌های اصلی در ارتفاعات قافلان‌کوه (جنوب‌شرق میانه) شامل تناوبی از گدازه‌های آندزیتی، آندزیت‌بازالتی، تراکی‌آندزیت و توف‌های وابسته است. این مجموعه توسط گنبد‌های اسیدی و در برخی نقاط توسط روانه‌های اسید و ایگنمبریت پوشیده میشوند. کانی‌شناسی اصلی گدازه‌ها شامل الیوین، کلینوپیروکسن، هورنبلند، بیوتیت، پلاژیوکلاز، کوارتز و...
[ 18 ] - بررسی ویژگی‌های ژئوشیمیایی مجموعة نفوذی نطنز، شمال اصفهان
منطقة نطنز در 120 کیلومتری شمال شهر اصفهان واقع شده است. از نظر تقسیمات زمین‌شناسی، این منطقه در کمربند آتشفشانی ارومیه دختر قرار گرفته است. در این ناحیه توده‌های نفوذی به سن الیگو- میوسن در سنگهای آتشفشانی متعلق به ائوسن نفوذ کردهاند. مجموعة نفوذی نطنز از نظر سنگ‌شناسی، شامل انواعی همچون گابرو، دیوریت، کوارتزدیوریت، کوارتزمونزونیت، گرانودیوریت و گرانیت است. بررسیهای صحرایی، کانی‌شناسی و ژئو...
[ 19 ] - معرفی فیبرولیت‌های منطقه قروه و شرایط تشکیل آنها
سنگهای دگرگونی منطقه قروه، جنوب شرق سنندج، جزو زون دگرگونی سنندج ـ سیرجان است. جنوب این ناحیه دارای مجموعه‌ای از دگرگونی‌های ناحیه‌ای و دگرگونی‌های مجاورتی حاصل از نفوذ توده‌ها است. درجات دگرگونی مختلف، نفوذ توده‌ها و پروتولیت‌های گوناگون، سنگهای دگرگونی مختلفی را به‌وجود آورده‌اند. متاپلیت‌ها دارای دو نسل از کانیهای آندالوزیت، کردیریت و گارنت هستند که در پاسخ به دو مرحله نفوذ مجزا ایجاد شده...
[ 20 ] - مطالعات زمین‌شیمی سنگهای آتشفشانی سهند (شمال غرب ایران)
در جنوب تبریز که بخشی از زون ماگمایی البرز باختری-آذربایجان به‌شمار می‌رود، سنگهای آتشفشانی و آذرآواری سهند گسترش قابل ملاحظه‌ای دارند. سنگهای آتشفشانی بیشتر از آندزیت، داسیت، ریوداسیت و ریولیت تشکیل شده‌اند و سنگهای آذرآواری عمدتاً به صورت پهنه‌های ایگنیمریتی مشاهده میشوند. این سنگ‌ها غنی از عناصر سنگ‌دوست درشت‌یون (LILE) و تهی از عناصر با قدرت میدان بالا (HFSE) هستند. بالا بودن نسبت‌های LI...
[ 21 ] - مطالعات زمین‌شیمی سنگهای آتشفشانی سهند (شمال غرب ایران)
در جنوب تبریز که بخشی از زون ماگمایی البرز باختری-آذربایجان به‌شمار می‌رود، سنگهای آتشفشانی و آذرآواری سهند گسترش قابل ملاحظه‌ای دارند. سنگهای آتشفشانی بیشتر از آندزیت، داسیت، ریوداسیت و ریولیت تشکیل شده‌اند و سنگهای آذرآواری عمدتاً به صورت پهنه‌های ایگنیمریتی مشاهده میشوند. این سنگ‌ها غنی از عناصر سنگ‌دوست درشت‌یون (LILE) و تهی از عناصر با قدرت میدان بالا (HFSE) هستند. بالا بودن نسبت‌های LI...
[ 22 ] - کانی‌سازی و زمین‌شیمی آرسنیک در سامانه‌ی دگرسانی محدوده‌ی قزل بلاغ، هشترود ، جنوب خاور تبریز
چکیده ذخیره‌ی آرسنیک قزل بلاغ در هشترود ، فاصله‌ی 120 کیلومتری جنوب خاور تبریز، قرار دارد. در محدوده‌ی مورد مطالعه، تأثیر گنبد‌های داسیتی سهند بر روی آهک‌های ماسه‌ای و ماسه‌سنگ‌های سازند قم به سن الیگومیوسن و واحدهای پیروکلاستیک به سن میوسن، منجر به تشکیل انواع دگرسانی‌های سیلیسی، فیلیک، آرژیلیک حدواسط، آرژیلیک پیشرفته و دولومیتی شدن به همراه کانی‌سازی آرسنیک شده است. به‌نظر می‌رسد کانی...
[ 23 ] - سنگ‌نگاری، شیمی کانیها و دما و فشار دگرگونی شیستهای رسی شمال گلپایگان، استان اصفهان
مجموعه دگرگونی موته- گلپایگان در شمال شهرستان گلپایگان در استان اصفهان واقع شده است. این مجموعه دارای انواع سنگهای دگرگونی است که از جمله آنها میتوان به انواع شیستهای رسی، آمفیبولیتها، نایسها، کوارتزیتها و مرمرها اشاره کرد. گارنت شیستها از جمله شیستهای منطقه هستند که از لحاظ کانیایی انواع مختلفی را شامل میشوند. این سنگهای دگرگونی شامل کانیهای گارنت، کوارتز، کلریت، مسکوویت، بیوتیت، اس...
[ 24 ] - مطالعه شیمی کانیها و حرارت- فشار سنجی انواع مختلف زنولیت ها در سنگ های آتشفشانی پلیوسن قخلار (غرب مرند، شمال غرب ایران)
منطقه مورد مطالعه در کوههای میشو، شمال غرب مرند واقع شده است. سنگهای آتشفشانی و آتشفشانی-تخریبی پلیوسن عمده برونزدهای سنگی منطقه را تشکیل می دهند. انواع مختلف زنولیت های لامپروفیری، میکا پیروکسنیتی، کربناته و آمفیبولیتی داخل سنگهای آندزیتی مشاهده می شوند. زنولیت لامپروفیری متشکل از درشت بلورهای بیوتیت و کلینوپیروکسن در زمینه ای از همین بلورها همراه با پلاژیوکلاز با بافت شاخص پورفیریک و هیالوپور...
نویسندگان همکار