محمد تاتار
معاون پژوهشی/پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله
[ 1 ] - مدل‌سازی تنش القایی ناشی از وزن دریاچه گتوند علیا بر روی گسل گلستان
بارگذاری یک مخزن و تغییرات سطح آب دریاچه می‌تواند منجر به القا / چکانش زمین‌لرزه‌ها گردد. در این پژوهش تغییرات پایداری در طول گسل گلستان در نتیجه آبگیری مخزن سد گتوند علیا، که در رشته کوه‌های زاگرس در جنوب غرب ایران قرار دارد، مدل‌سازی شده است. فرمول‌بندی‌‌هایی بر پایه راه حل‌های سه بعدی بوسینسک برای محاسبه تنش‌های نرمال و برشی بر روی یک صفحه گسل مشخص، استفاده شد. هندسه و مکانیزم گسل گلستان با...
[ 2 ] - تغییرات تنش تکتونیکی در زاگرس با استفاده از وارون‌سازی سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها
اطلاع از تغییرات تنش در منطقه زاگرس، واقع در جنوب باختری ایران برای مطالعه دگرشکلی ناشی از برخورد مایل بین صفحات اوراسیا و عربستان و برای درک زمین‌ساخت پیچیده حاکم بر منطقه لازم است. در این مطالعه، سازوکارهای کانونی زمین‌لرزه‌ها برای به‌دست آوردن حالت تنش در 12 گروه از داده‌ها شامل رویدادهای دورلرزه‌ای و محلی در منطقه زاگرس مورد استفاده قرار گرفته‌اند. محورهای تنش تغییرات قابل توجهی در منطقه زا...
[ 3 ] - خرد‌لرزه‌خیزی و لرزه‌زمین‌ساخت ناحیه گرمسار
پیچ‌خوردگیVشکل رشته‌کوه‌های البرز در جنوبی‌ترین نقطه خود به شهر گرمسار در 100 کیلومتری جنوب خاور تهران می‌رسد. با نصب و راه‌اندازی شبکه لرزه‌نگاری محلی موقت، و ثبت خرد‌زمین‌لرزه‌های ناحیه گرمسار با کیفیت و دقت بالا، و استفاده از زمینلرزههای محلی ثبت شده در شبکه لرزه‌نگاری کشوری وابسته به مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران (IRSC) ، به تفسیر لرزه‌خیزی و لرزه‌زمین‌ساخت گستره گرمسار پرداخته شد. نتایج م...
[ 4 ] - تعیین ساختار سه بعدی پوسته در منطقۀ بم به روش توموگرافی زمین لرزه های محلی
در تاریخ 5 دی ماه 1382 (26دسامبر 2003) زمین لرزه ای با بزرگی 6/6 MW = بخش گسترده‌ای از جنوب استان کرمان را به لرزه در آورد. با توجه به تلفات زیاد این رویداد، توجه زیادی روی این زمینلرزه معطوف شد. به‌رغم مطالعات گسترده، ابهامات زیادی در مورد هندسه و محل گسل مسبب زمین لرزۀ بم باقی مانده است. در تحقیق حاضر، برای به نقشه در آوردن تصویر سه بعدی ساختار سرعتی منطقه، تعیین هندسه گسل بم در...
[ 5 ] - ساختار پوسته ایران براساس برگردان همزمان تابع انتقال گیرنده و اطلاعات پاشندگی سرعت فاز امواج ریلی
ساختمان پوسته فلات ایران واقع میان دو صفحه همگرای عربی و اوراسیا به‌کمک برگردان همزمان توابع گیرنده و منحنی پاشندگی سرعت فاز امواج ریلی مورد مطالعه قرار گرفت. زمینلرزههای دور ثبت شده توسط ایستگاههای باند پهن شبکه لرزه‌نگاری ملی ایران (INSN) برای محاسبه توابع گیرنده مورد استفاده قرار گرفتند. منحنی پاشندگی سرعت فاز امواج رایلی به روش دو ایستگ...
[ 6 ] - لرزه‌خیزی القایی در مخزن سد مسجد سلیمان (جنوب باختر ایران)
قرار گرفتن سد مسجد سلیمان در زون لرزه زمین‌ساختی زاگرس که یکی از فعال‌ترین زون‌های لرزه‌زمین‌ساختی ایران است، ضرورت انجام مطالعات گسترده و بویژه بررسی اثر دریاچه سد آن (ارتفاع 177 متر و حجم 261 میلیون متر مکعب) بر تغییرات آهنگ لرزه‌خیزی منطقه را بیش از پیش آشکار می‌سازد. به دنبال اتمام آبگیری مخزن (25/06/2002) و با توجه به داده‌های شبکه‌های ملی و جهانی چون کاتالوگ پژوهشگاه بین‌المللی زلزله...
[ 7 ] - بررسی ناهمگنی‌های تنش با استفاده از ضریب b در زمینلرزههای القایی مخزن در گستره سد مسجد سلیمان (جنوب باختر ایران)
رابطه Gutenberg & Richter (1942) یکی از روابط تجربی شناخته شده در زلزله‌شناسی است که ارائه دهنده بسامد وقوع زمین‌لرزه‌ها به عنوان تابعی از بزرگا است: مقدار ضریب به مدت زمان مشاهده، ابعاد محدوده مورد مطالعه و میزان لرزه‌خیزی منطقه بستگی دارد، در صورتی که ضریبb با نسبت زمین لرزه‌های دارا...
[ 8 ] - مطالعه ساختار سرعتی پوسته و سازوکار گسلش در زون گسلی امتداد لغز تبریز
گسل شمال تبریز یکی از گسلهای فعال در شمال باختر ایران است. وجود این گسل سبب بالا رفتن خطر لرزه‌ای در این ناحیه از کشور از جمله شهر تبریز با جمعیتی بالغ بر 6/1 میلیون نفر شده است. به‌منظور بررسی و تعیین هندسه و نحوه حرکت این گسل، به مدت 3 ماه، شبکه‌ای متراکم از 40 ایستگاه لرزه‌نگاری 3 مؤلفه در اطراف قسمت مرکزی گسل تبریز که از قسمت شمالی شهر تبریز عبور می‌کند، نصب شد. با استفاده از خرد زمین‌لرز...
[ 9 ] - مطالعه زمینلرزه 8 خرداد ماه 1383 فیروزآباد- کجور و پسلرزههای آن بر اساس تحلیل داده‌های ثبت شده در ایستگاههای لرزه‌نگاری محلی
در ساعت 17 و 8 دقیقه روز جمعه هشتم خرداد ماه 1383، زمین‌لرزه‌ای با بزرگی 3/6 در مقیاس امواج سطحی، ناحیه گسترده‌ای از شمال ایران و بخشهای مرکزی البرز را به لرزه درآورد که منجر به وارد آمدن خسارات فراوان و کشته شدن 35 نفر گردید. با به‌کارگیری همزمان لرزه نگاشتهای ثبت شده از این رویداد توسط ایستگاههای لرزه‌نگاری پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله و شبکه لرزه‌نگاری تله‌متری وابسته به مؤ...
[ 10 ] - بررسی تغییرات تنش و آهنگ کرنش در البرز مرکزی با استفاده از سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها و بردارهای سرعت GPS
البرز به عنوان یکی از ایالت‌های لرزه‌زمین‌ساختی مهم در ایران به دلیل استقرار کلان‌شهر تهران در بخشهای جنوبی آن از نظر سوانح طبیعی، به خصوص زمینلرزه، دارای خطرپذیری بالایی است. اهمیت این ناحیه همچنین باعث توسعۀ شبکه‌ای نسبتاً متراکم از ایستگاههای GPS در اطراف آن شده است. در این مطالعه از داده‌های سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها که از منابع مختلف به دست آمده‌اند، برای وارون‌سازی تانسور تنش در البرز ...
[ 11 ] - توموگرافی دوبعدی سرعت امواج حجمی فشارشی در پوستة فوقانی با استفاده از زمینلرزههای محلی شمال باختر ایران
در این پژوهش با استفاده از زمان‌سیر امواج حجمی P ثبت شده از زمینلرزههای محلی، توزیع دوبعدی ساختار سرعتی در پوسته بالایی شمال باختر ایران تعیین شده است. وجود خطای زیاد در تعیین عمق رویدادها سبب میشود تا تنها تغییرات جانبی سرعت بررسی شود و از تغییرات عمقی آنها صرف‌نظر گردد. برای این مطالعه، از چندین مجموعه داده شامل داده‌های ایستگاههای دائمی شبکه تبریز، وابسته به مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران ...
[ 12 ] - ساختارسرعتی پوسته در البرز غربی به روش برگردان همزمان تابع‌های انتقال گیرنده و منحنی پاشندگی امواج سطحی
آگاهی از ساختار سرعتی و عمق موهو در یک منطقه فعال از نظر لرزه‌خیزی چون زون البرز واقع در شمال ایران، عامل مهم و مؤثری در مکان‌یابی دقیق زمینلرزههای آن منطقه، نسبت دادن لرزه‌خیزی به گسلهای فعال و درنهایت بهبود نتایج تحلیل خطر زمینلرزه است. اگرچه پژوهش‌‌های معتبر متعددی در راستای برآورد عمق موهو در البرز مرکزی صورت گرفته است، اما درالبرز غربی که به علت رخداد زمینلرزه سال 1369 رودبار-منجیل ...
[ 13 ] - لرزه‌شناسی دستگاهی بخش خاوری گسل مشا
گسل مشا یکی از گسلهای مهم و تهدیدکننده کلان‌شهر تهران (پایتخت کشور) است. تا پیش‌از این تحقیق، دانش زلزله‌شناسی دستگاهی منطقه به داده‌های کم، همراه با خطای تعیین‌مکان به‌ویژه در عمق و تعداد اندک سازوکار کانونی در پیوند با روند مشا، محدود بوده است. در تحقیق حاضر، خُرد‌لرزه‌‌‌‌های(Micro Earthquakes) خاور لبه‌جنوبی البرز مرکزی به‌ویژه بخش خاوری گسل مشا به کمک نصب شبکه موقت محلی و متراکم، ثبت و پر...
[ 14 ] - تحلیل پس‌لرزه‌ای زمینلرزه 5 فروردین ماه 1385 فین (MW = 5.9) (ایران- زاگرس)
از آنجا که هنوز ارتباط مشخصی بین چین و گسل در کمربند چین و تراست زاگرس وجود ندارد، با بررسی پسلرزههای یک زمینلرزه بزرگ، می‌‌توان به بررسی ارتباط بین این ساختارهای زمین‌ساختی (تکتونیکی) پرداخت. از طرفی روش‌‌هایی چون مدل‌‌کردن امواج حجمی، حل تانسور ممان و یا در برخی موارد استفاده از تصاویر ماهواره‌ای قادر به تعیین صفحه گسل نیستند. بررسی پسلرزههای یک زمینلرزه یکی از راه‌های تشخیص صفحه اصل...
[ 15 ] - بررسی ساختارهای زمین‌شناسی در منطقه کاکی بوشهر (زاگرس مرکزی) با استفاده از واون‌سازی یکبعدی زمان‌سیر
رسوبات بخش فوقانی پوسته در کمربند چین و رورانده زاگرس بر روی ساختار نمکی کامبرین هرمز با ضخامت کم قرار دارد که اطلاعات مربوط به این ساختار صرفاً به مطالعه برون‌زدگی‌ها به عنوان گنبد نمکی در سطح، محدود میشود. با توجه به چگالی نسبتاً کم نمک نسبت به چگالی محیط اطراف خود، انتظار بر این است که وجود این ساختار در عمق باعث کاهش میانگین سرعت موج فشارشی در آن لایه نسبت به سرعت در لایه‌های بالاتر شود. از ...
[ 16 ] - مشخصات هندسی پهنه فرورانش مکران
با توجه به نقش قطعهبندی گسل در کنترل دگرشکلی، تعیین قطعات اصلی گسل مکران (در محل فرورانش) براساس گسلهای انتقالی برای شناخت هر چه بیشتر میزان خطر احتمالی زمینلرزه و دریالرزه ناشی از آن ضروری است. از اینرو در این مطالعه گسلهای انتقالی پهنه فرورانش مکران شناسایی و به دنبال آن قطعهبندی گسل مکران انجام گردید. گسل مکران واقع در دریای عمان از 6 قطعه اصلی تشکیل شده است. اکثر این قطعات توسط گسلهای...
نویسندگان همکار