سیدمحمود طیب حسینی
عضو گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
[ 1 ] - بازخوانی معنای «رکوع» در آیه ولایت از منظر فریقین
یکی از آیات مهم در موضوع امامت که مباحث و اختلافات گسترده‌ای در تفسیر آن میان دو فرقه اهل تسنن و شیعه درگرفته آیه 55 مائده مشهور به آیه ولایت است. این آیه شریفه از زوایا و بخشهای مختلف همچون شأن نزول، معنا و مقصود ولایت، مقصود از «الذین آمنوا»، علت جمع آمدن «الذین آمنوا» و... قابل بحث است. یکی از بخشهای اساسی این آیه شریفه که نقش مهمی در فهم سایر بخشهای آن دارد، و اختلافات جدی‌‌ای میان فرق اسلا...
[ 2 ] - نقش پیامبر (ص) در اسباب نزول آیات قرآن کریم
اسباب نزول از دانشهاى علوم قرآنى است که درباره زمینهها و مقتضیات نزول آیات و سورههاى قرآن بر رسول خدا بحث مىکند. به طور طبیعی وظیفه نقل اسباب نزول بر عهده صحابیانی بوده که شاهد نزول و ابلاغ وحی توسط پیامبر بوده‌اند. اینکه رسول خدا ص در بیان اسباب نزول چه جایگاهی دارد سؤالی است که تاکنون به آن پرداخته نشده و مقاله حاضر به روش تحلیل و توصیف در صدد پاسخ به آن است. نتیجه بررسی نشان می‌دهد که در...
[ 3 ] - "ظلوم" و "جهول" مدح انسان یا مذمت انسان؟ (تحلیلی از آیۀ 72 سورۀ احزاب)
آیۀ 72 سورۀ احزاب از مشکل‌ترین آیات قرآن است که مفسران در فرازهای مختلف آن دارای آرای مختلفی هستند. از جمله فرازهای این آیه، عبارت "إِنَّهُ کانَ ظَلُوماً جَهُولا" است که دیدگاه‌های مختلف مفسران را به دنبال داشته و به گونه‌ای سرگردانی در فهم آیه را در پی دارد. شمار زیادی از مفسران، این عبارت را سرزنش انسان دانسته‌اند و گروهی از مفسران متأخر، با برداشتی متفاوت، آنرا مدح انسان دانسته‌اند. در این مقاله، با ...
[ 4 ] - بازکاوی آرایه «جدّ هزل‌وار» و نقش شناخت آن در تفسیر قرآن
فن «الهزل الذی یراد به الجدّ» یا «جدّ هزل‌وار»، یکی از آرایههای دانش بدیع است که هرچند بلاغت‌پژوهان سنتی زبان عربی گواه‌های گوناگونی برای این شیوه ادبی برشمردهاند، ولی به نمونه‌های قرآنی این آرایه نپرداخته‌اند. از آنجا که برخی تفسیرپژوهان، شناخت آرایههای بدیع را در فرآیند تفسیر کارساز ندانسته و تنها در زیباییشناسی متن کارا دیده‌اند، این نوشتار برای نخستین بار در کاوش‌های تفسیری- زبانی، افزون ...
[ 5 ] - مفهوم‌شناسی واژۀ «حدیث» و «احادیث» در قرآن کریم
واژۀ «حدیث» از واژگان پرکاربرد قرآن کریم به شمار می‌آید و واژۀ «احادیث» نیز در چندین آیه و البته تنها در قالب دو تعبیر «جَعَلْناهُمْ أَحادیث» و «تَأْویل الْأَحادیث» به کار رفته است. این پژوهش با روش توصیف و تحلیل ادبی، دو واژه «حدیث» و «احادیث» را در فرهنگ عرب و قرآن مجید مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه دست یافته است که واژۀ «حدیث» نه به معنای مطلق سخن، بلکه به معنای سخنی است که در بر دارندۀ رخداد یا...
نویسندگان همکار