قنبرعلی رودگر
استادیار دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
[ 1 ] - سرگذشت خطبه از جاهلیت تا عصر رسالت نبوی
خواندن خطبه که در عصر جاهلی سخت مورد توجه عربها بود، بعد از اسلام، تحت تأثیر قرآن و آموزه‌های پیامبر(ص)، از دلالتهای شرک‌آلود و اندیشههای جاهلی دور شد و رنگ توحیدی گرفت و به مهم‌ترین ابزار کارآمد و مؤثر در تبلیغ دین جدید و ترویج احکام و آموزه‌های وحیانی تبدیل شد. برپایه منابع تاریخی، خطبه در محیط دعوت اسلامی بهویژه با خطبه‌های شخص پیامبر(ص) علاوه بر تعالی موضوعی و محتوایی، از حیث هدف و غایت...
[ 2 ] - مصادره اموال کارگزاران حکومتی در ایران دوره اسلامی تا پایان صفویان
در سنت اسلامی، مصادره اموال صاحب‌منصبان متخلف، دست‌کم از زمان خلیفه دوم چونان تنبیهی اداری بهکار گرفته می‌شده است، این شیوه با وجود چنین کارکردی، بهسرعت به یکی از راههای کسب درآمد در دولتهای مسلمان بدل شد. در پژوهش حاضر ضمن بررسی تحولات مفهوم مصادره، حوزه کاربردی این اصطلاح، بهویژه در محدوده قلمرو دولتهای حاکم بر ایران تا پایان عصر صفوی بررسی شده است. نویسندگان کوشیدهاند از میان گزارشها...
[ 3 ] - سیمای زنگیان در التاریخ الباهر ابن اثیر: جانبداری یا بی‌طرفی؟
التاریخالباهر فی‌الدولةالاتابکیة نوشتۀ ابن اثیر (د.۶۳0 ﻫ.) یکی از نمونههای برجستۀ تاریخهای دودمانی در سنت تاریخنگاری اسلامی است و در آن، زندگی و شخصیت اتابکان زنگی و رویدادهای عصر ایشان در جزیره و شام گزارش شده است. در این مقاله گزارشهای ابن اثیر از اتابکان زنگی، به صورت جدا از یکدیگر ارزیابی شده تا نشان داده شود که تصویر وی از زنگیان بیطرفانه است یا جانبدارنه...
[ 4 ] - تاریخ اقتصادی طبرستان در دوره اسلامی تا پایان سده چهارم هجری: مزیتهای اقلیمی و چندوچون مشاغل
سرتاسر دوره اسلامی، ناحیه طبرستان یا مازندران، واقع در شمال ایران، بهسبب بهره‌مندی از مزیتهای اقلیمی و طبیعی منحصر بهفرد، از جمله برخورداریاش از خاک حاصلخیز، وجود جنگلهای انبوه و نیز مجاورتش با دریا، زمینه مستعدی برای کشاورزی و تولید محصولات زمینی و درختی و نیز مشاغلی چون ماهیگیری داشته است. در این مقاله، نویسندگان کوشیدهاند با استناد به منابع کهن و توصیف و تحلیل آنها به بررسی وضع اقتصا...
[ 5 ] - ابن‌صفار و پیشبرد نجوم اسلامی در اندلس: قبله‌یابی در کتاب العمل بالاسطرلاب و ساعت آفتابی «بلاطة»
ابن صفار (حدود 370- 426ﻫ) منجم و ریاضیدان مسلمان اندلسی (اسپانیایی) آثار چندی در علم نجوم تألیف کرده است. مشهورترین اثر او کتاب العمل بالاسطرلاب و ذکر آلاته واجزائه است که در این پژوهش معرفی، بررسی و برخی نوآوری‌های آن عرضه خواهد شد. هم‌چنین ساعتی آفتابی به نام «بلاطة» از این منجم برجای مانده که قدیم‌ترین ساعت آفتابی در اندلس است. توجه این نجومدان اندلسی به زیج خوارزمی(د 235ﻫ) که خود متأثر...
نویسندگان همکار