سیروس نصرالله زاده
دانشیار پژوهشکدة زبانشناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
[ 1 ] - پیشینة تاریخی ایزدبانو نیکه/ فرشتة بالدار: تداوم یک بن‌مایه از اشکانیان تا قاجار
این مقاله برای درک مفهوم نقش‌مایة فرشتة بالدار، به بررسی سیر تاریخی این نقش‌‌ها پرداخته و تکامل و دگرگونی معنایی و تصویری آنها را در سیر زمانی ایران باستان تا قاجاریه مورد بررسی قرار داده است. در این مقاله، بعد از بررسی نمونههای تصویری ایزدبانو نیکه در یونان و ایزدبانو ویکتوریا در روم، پیوستگی و حضور ایزدبانو نیکه/فرشتة بالدار در دوران اشکانی و ساسانی نشان داده شده است. این تحقیق مشخص کرده که ...
[ 2 ] - کوروش عیلامی ـ انشانی یا کوروش پارسی؟ نگاهی دوباره به بحث‌های پیرامون هویت عیلامی ـ انشانی کوروش دوم
ورود پارسی‌ها به انشان / پارسه و ارتباط گستردۀ آنان با ساکنان عیلامیِ این سرزمین در جنوب غرب ایران باعث نفوذ فرهنگ و تمدن عیلام در فرهنگ و تمدن هخامنشی بهویژه در زمان کوروش دوم و کمبوجیۀ دوم شد. بهعلاوه، ادعاهای کوروش در استوانۀ مشهور خود به زبان بابلی که خود و اجدادش را پادشاهان انشان معرفی می‌کند و ذکرنکردن نام پارس و یا هخامنش در این نوشته، باعث شده است که در سال‌های اخیر تعدادی از اندیشمند...
[ 3 ] - گورنوشتة پهلوی ساسانی نویافتهة درجَدوَل‌ِترکیِ بالادهِۀِ کازرون (کازرون هفده)
کتیبة حاضر یکی دیگر از گورنوشته‌های متعددی است که در منطقة کازرون یافته شده است. تاکنون حدود هفده کتیبه از این منطقه پیدا و خوانده شده است که غنای حضور زردشتیان در سه چهار قرن نخست هجری در این منطقه و نیز حضور کتابت مستمر، از دوران ساسانیان تا سده‌های نخستین اسلامی در ایران، را گواه است. این گورنوشته‌ها، هم‌چون تمامی گورنوشته‌های دیگر، به الفبای متصل کتابی (پهلوی ساسانی) نوشته شده است. نام آمد...
[ 4 ] - پهلویات کتیبه‌ای 2 : (1) کتیبة سنگ‌مزار حاجی‌آباد استخر (نقش رستم 1) و بازخوانی کتیبة تنگ جلو (سمیرم 1)
کتیبة حاضر از مجموعه کتیبه‌های مزارنوشته به خط و زبان پهلوی ساسانی است. این کتیبه در مأموریت اینجانب به سال 1382 در حوالی روستای حاجی‌آباد، حد فاصل میان تخت جمشید و نقش رستم، در استخر باستانی دیده شده بود. این کتیبه در ۷ سطر نوشته شده است و بر بالای آن هم دخمه یا استودانی وجود دارد که محل دفن صاحب قبر بوده است. در آغاز، تصور بر این بود که کتیبه تازه یافته شده است اما، در جست‌وجوهای نگارنده، مشخ...
[ 5 ] - مسئلة تاریخ‌گذاری کتیبة شمارة سه پهلوی ساسانی دربندِ داغستان (قفقاز)
کتیبه‌های دربند از مهمّترین کتیبه‌های ساسانی هستند. این کتیبه‌ها بر دیوار دفاعی دربند نوشته شده‌اند. استحکامات دفاعی دربند قفقاز دارای دیوارهایی است که برای دفاع در برابر تهاجم اقوام چادرنشینی که معمولاً در بالادست مرز قفقاز ساسانی ساکن بودند، ساخته شده بود. از وظایف مهمّ ساسانیان در برابر هجوم این اقوام، در درجه اوّل ایجاد دیوار دفاعی و ارتقاء کیفیت و استحکام آن و در مرحلة بعد نگهداری و مرمت آن ب...
[ 6 ] - نقد و بررسی کتاب استروکا، پاپیروس و پوست‌نوشتة II
متن پیش‌ِرو بررسی انتقادی ترجمة فارسی اثری مهم از دیتر وبر به‌نام استروکا، پاپیروس و پو‌‌ست‌‌نوشته است که در سال 1992 نوشته شده است. وبر در این اثر نمونههای بسیاری از پاپیروس‌‌ها و سفال‌‌نوشته‌‌های دورة ساسانیان را معرفی، بررسی، و به زبان آلمانی ترجمه کرده است. این ترجمه نخستین ترجمه از این کتاب است و درکل نخستین ترجمه از اثری شامل مجموعه‌‌ای از پاپیروس و سفال‌‌نوشته‌‌‌‌ها به فارسی ...
[ 7 ] - مرزبان در بیشاپور تدفین در اقلید: نگاهی به گورنوشتة اقلید
کتیبه‌های خصوصی بخش مهمی از پیکره کتیبه‌های دوره ساسانی است که تا سده‌های نخستین هجری ادامه یافته‌است. یک بخش مهم این کتیبه‌ها گورنوشته‌ها هستند که در خصوص تدفین دین زردشتی در اواخر دورة ساسانی و آغاز اسلام در ایران اطلاعات مهمی دربردارند. اکثریت این گورنوشته‌ها در فارس یافته شده است؛ علاوه بر فارس در یاسوج، شی‌آن چین، استانبول نیز این گورنوشته‌ها یافته شده است. برخی از این گورنوشته‌ها تاریخ دا...
نویسندگان همکار