مزدک انوشه
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گروه زبانشناسی
[ 1 ] - جایگاه فرافکن نفی و مجوزدهی به هیچ واژه‌ها در فارسی بر پایۀ نظریۀ صرف توزیعی
ساختار نحویِ نفی جمله[1] پژوهشهای بسیاری را در اغلب رویکردهای زبان‌شناختی برانگیخته است. در مطالعاتی که در چند دهۀ اخیر در دستور زایشی صورت گرفته‌اند، به جنبه‌های گوناگونی از این پدیدۀ زبانی توجه شده که تعیین جایگاه گروۀ نفی[2] از مهم‌ترین آن‌هاست. در واقع، در زبان‌های مختلف نه‌تنها صورت آوایی عناصر منفی‌ساز جمله متفاوت است، بلکه حتی جایگاه زیرساختی این عناصر نقش‌نما نیز تفاوت دارد. بدین ترتیب،...
[ 2 ] - حرکت جانبی فاعل در عبارت‌های وصفی: رویکردی کمینهگرا
با حذف سطح ژرف‌ساخت از برنامۀ کمینهگرا و شکل‌گیری ساخت‌های نحوی از رهگذر فرایند ادغام، حضور بیش از یک عنصر نحوی ریشه در اشتقاق، میسر و در مواردی برای پیروی از شرط گسترش، الزامی شده است. یکی از پیامدهای مهم این انگارۀ نظری، امکان حرکت جانبی عناصر نحوی است که در آن، یک سازه می‌تواند از یک درخت نحوی به درخت مستقل دیگری حرکت کند. براین اساس و به پیروی از تحلیل هورنشتین و نونیس، پژوهش حاضر به بررسی...
[ 3 ] - مسئلۀ مجهول در زبان فارسی: رویکردی کمینهگرا
وجود ساخت مجهول همواره از موضوعات مباحثه‌برانگیز در نحو زبان فارسی بوده است. در سنت دستورنویسی و نیز اغلب تحلیل‌های زبان‌شناختی، توالی اسم مفعول فعل متعدی و فعل کمکی «شدن» ساخت مجهول فعلی به‌شمار رفته است. در این میان، مقالۀ حاضر می‌کوشد تا از منظر برنامۀ کمینهگرا و نیز برپایۀ تمایزی که اِموندز (2006) میان پسوند اسم مفعول[1] در مجهول‌های فعلی[2] و صفتی[3] قائل است، نشان دهد که آنچه در این زبان ...
[ 4 ] - ساخت تعجبی در زبان فارسی: رویکردی کمینهگرا
د ساخت تعجبی در زبان فارسی: رویکردی کمینهگرا مزدک انوشه[1] مینا رضوانیان[2] تاریخ دریافت: 30/11/93 تاریخ تصویب: 21/4/94 چکیده در رویکردهای زایشی به دستور زبان و از جمله در برنامۀ کمینهگرا، آن اندازه که به جملات پرسشی و پرسش‌واژه‌ها پرداخته شده، از ساخت‌های تعجبیکه با یک تعجب‌واژه ساخته می‌شوند، سخن به میان نیامده است. بر این اساس، مقالۀ حاضر از منظری کمینهگرا به بررسی آن دسته از ساخت...
[ 5 ] - حرکت فعل اصلی در فارسی(رویکردی کمینهگرا)
در مقاله حاضر، در چارچوب برنامه کمینهگرا و بر پایه نظریه گروه فعلی لایه‌ای، جایگاه روساختی فعل اصلی را در زبان فارسی بررسی می‌کنیم.بدین منظور، نخست درباره ترتیب کلمه‌ها در این زبان و ساخت درونی گروه فعلی سخن می‌گوییم؛ سپس جایگاه هسته گروه زمان فارسی را بررسی می‌کنیم و بر اساس آموزه‌های نظری و شواهد تجربی، نشان می‌دهیم که در این زبان، زمان در شمار مقوله‌های گروهی هسته پایان قرار دارد؛ آن‌گاه ا...
[ 6 ] - نقدی بر تحلیل پوسته‌ای گروه فعلی در زبان فارسی
آهنگر (1387) در تحلیل گروه فعلی پوسته‌ای (لایه‌ای)[1] زبان فارسی و برخی از ساخت‌های فعلی این زبان، یادآور می‌شود که اشتقاق این ساخت‌های نحوی ضمن پیروی از فرضیة بیکر[2] (1988)، تحت تأثیر دیگر اصول برنامة کمینهگرا قرار دارد. بااینهمه، بهنظرمی‌رسد که برخی از تبیین‌های وی از یک‌سو با آموزه‌های نظری برنامة کمینهگرا سازگار نیستند و از سویدیگر، از تبیین شماری از شواهد زبان فارسی بازمی‌مانند. به‌ا...
[ 7 ] - محمول‌های ثانویه در زبان فارسی رویکردی کمینهگرا
محمول‌های ثانویه[1] از جمله ساخت‌هایی‌اند که در سنت دستورنویسی فارسی مغفول مانده‌اند، اما در چهاردهه مطالعات دستور زایشی کم‌وبیش همۀ گونه‌های آن به‌تفصیل بررسی شده‌اند. محمول‌های ثانویه بر دو گونه‌اند: محمول‌های همامدی[2] و محمول‌های پیامدی[3]. این محمول‌ها بند ناخودایستایی‌اند که ویژگی یا صفتی را به یکی از موضوع‌های جمله نسبت می‌دهند؛ با این تفاوت که در محمول‌های همامدی این ویژگی در زمان وقوع ...
[ 8 ] - گروه فعلی شکافته در فارسی: تمایز هستۀ جهت و فعل کوچک
در بیش از دو دهۀ گذشته، این فرضیه که گروه فعلی متشکّل از دو فرافکن گروه فعلی کوچک یا گروه جهت و گروه فعل واژگانی است، فرضیۀ پذیرفته‌شده‌ای در میان زبان‌شناسان چامسکیایی محسوب می‌شود؛ امّا پژوهشهای اخیر دربارۀ ساختار گروه فعلی، براساس فرضیۀ گروه فعل کوچک شکافته، هستۀ جهت را متفاوت از هستۀ فعل کوچک و گروه فعلی را متشکّل از سه فرافکن میدانند که عبارتاند از: گروه فعلی کوچک، گروه جهت و گروه فعل واژگ...
[ 9 ] - ادغام متقارن در نحو زبان فارسی براساس شواهدی از جمله‌های هم‌پایه پرسش‌واژه‌ای دارای حرکت موازی
رابطه عدم تقارن بین سازه‌های جمله، بخش آوایی زبان را قادر می‌سازد که بر اساس «اصل تناظر خطی» اجزای جمله را به ترتیب تلفظ نماید. وجود ساختارهای مختلف در جمله‌های ایجادشده توسط نظام محاسباتی زبان و ارائه تحلیل‌های مختلف درباره این ساختارها مانند جمله‌های هم‌پایه پرسش‌واژه‌ای دارای حرکت موازی، احتمال وجود رابطه عدم تقارن بین سازه‌های این جمله‌ها را تقویت کرده است. در این پژوهش، ویژگی‌‌ها و روابط ن...
[ 10 ] - مسئلۀ مجهول صفتی در زبان فارسی: برپایۀ آزمونِ پردازشیِ خوانشِ خودگام
تقسیم‌بندیِ ساخت‌های مجهول به دو گونۀ صفتی و فعلی همواره مبحثی پردامنه و مناقشه‌برانگیز در تحلیل‌های نحویِ برخی از زبان‌ها بوده است. این موضوع در زبان فارسی نیز مباحثات بسیاری را پیش کشیده و دیدگاه‌های مختلفی را برانگیخته است. از آن میان، برخی از تحلیلگران بر این باورند که این زبان مجهول فعلی ندارد و ساخت «اسم مفعول+ شدن» محمول مرکب نامفعولی، یا به‌عبارتی، مجهول صفتی به‌شمار می‌رود. در مقابل، شما...
نویسندگان همکار