پیروز مجتهدزاده
دانشیار روابط بینالملل، دانشکدهی حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران
[ 1 ] - پیدایش هویت ایرانی و تطوّر مفهوم کشور State در ایران
در جغرافیای سیاسی نیز همانند علوم سیاسی، متأسفانه ایدهی پیدایش مفاهیم درهمتنیدهی حکومت، سرزمین و مرز که بهمفهوم کشور state واقعیّت میبخشند، به پیمان وستفالیا در سال 1648 بازمیگردد و این واقعیّت نادیده انگاشته میشود که این مفاهیم مدرن، ریشه در دوره‌های قبل از پیدایش حکومت ـ ملّت پایه در اروپا دارند. متأسفانه این شناسایی وجود ندارد که در مواردی، تمدّنهای دوران باستان با مفهوم "حکومت state"ک...
[ 2 ] - درآمدی بر فلسفۀ روابط جغرافیا و سیاست
درحالی‌که ژئوپلیتیک از علوم سیاسی بر آمده و پیدایش جغرافیای سیاسی را بنا نهاده است، گاه دیده میشود که علمی مستقل از هر دو دانش جغرافیای سیاسی و علوم سیاسی فرض میشود. یک بررسی اتیمولوژیک ثابت می‌کند که این دو توأم‌اند و با افول ژئوپلیتیک در فردای جنگ جهانی دوم بود که دوران فراز جغرافیای سیاسی آغاز شد. به گفتۀ دیگر، شایان توجه است که مباحث ژئوپلیتیکی به‌صورتی پراکنده در وادی مباحث علوم سیاسی سر...
[ 3 ] - نگاهی به جغرافیای تاریخی خلیج فارس (ایرانیان در خلیج فارس)
سرزمین عمان (عمان داخلی و کرانه ای) در دوران پیش از اسلام، «مازون (Mazun) یا «ماسون» خوانده می شد و منطقه ورود بدان از سوی ایران، یعنی شبه جزیره مخروطی شکل در برگیرنده امارات متحده عربی و عمان شمالی، «ماسوندم» خوانده می شد. این نام هنوز هم زنده و به صورت «مسندم» در نامیدن شبه جزیره کوچک وایع در انتهای شمالی امارات متحده عربی و عمان شمالی، مورد استفاده است. براساس همین پیشینه تاریخی- جغرافیا...
[ 4 ] - جغرافیای سیاسی شبه جزیره مسندم (سرزمین قبیله شیوح)
شبه جزیره مسندم نزدیکترین سرزمین عربی در همسایگی ایران و در عین حال ناشناخته ترین همسایه عربی در آنسوی خلیج فاری است. شمالیترین نقطه مسندم از جنوبی ترین پاره خاک ایران در تنگه هرمز (جزیره خارک) تنها 39 کیلومتر فاصله دارد و دست کم نیمی از مردم مسندم در اصل ایرانی اند. با این حال آشنایی ما ایرانیان با این مردم و سرزمین آنان بسیار اندک است.
[ 5 ] - تحلیل پتانسیلهای عمق ژئوپولیتیک مناطق غرب ایران در مواجهه با تحریمهای غرب
منطقه غرب بخشی از عمق ژئوپولیتیک جمهوری اسلامی ایران است که از بدو پیروزی انقلاب اسلامی با تحریم و فشارهای امریکا مواجهه بوده است. این منطقه از نظر مولفه های جغرافیایی، اقتصادی و نظامی و استراتژیک از پتانسیلهای قابل اتکایی برخوردار است. هدف این مقاله بررسی پتانسیلهای عمق ژئوپولیتیک غرب ایران در مواجهه با تحریمهای غرب است. سؤال اصلی مقاله این است منطقه غرب کشور در ارتقاء پتانسیلهای عمق ژئوپو...
[ 6 ] - تحلیل و بررسی نقش مؤلفه‌های ژئوپلیتیک در سیاست خارجی کشورهای منطقه خلیج‌فارس
تأثیر عوامل جغرافیایی و اقلیمی بر رفتارهای سیاسی، گرایشی است قدیمی که ریشه در تاریخ بشر دارد. نظریه پردازان ژئوپلیتیک استدلال می کنند که عوامل جغرافیایی، به ویژه موقعیت جغرافیایی هر کشور نقش تعیین کننده ای در قدرت ملی و جهت گیری سیاست خارجی آن دارد. آن‌ها رفتار سیاست خارجی کشورها را تابعی از شرایط و وضعیت جغرافیایی آنان می‌دانند و تصمیم گیری سیاست گذاران ملی را در چهارچوب الزامات ژئوپلیتیک تحلی...
[ 7 ] - بررسی چالش های دیپلماسی گردشگری در روابط ایران و همسایگان شرقی (با تأکید بر منطقه مکران)
دیپلماسی گردشگری به عنوان یکی از اقسام دیپلماسی عمومی از ابزارهای مهم پیشبرد اهداف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و حتی امنیتی کشورها در محیط پیرامونی و فرا پیرامونی محسوب میشود. منطقه مکران ایران با توجه به موقعیت ارتباطی و دسترسی به مناطق مجاور و نیز جاذبهها گردشگری دریایی، اقتصادی و تجاری و بیابانی پتانسیل تبدیل شدن به مقصدی غیر قابل جایگزین در گردشگری ایران و همسایگان شرقی را دارد؛ اما این هدف...
نویسندگان همکار