محمود واثق
استادیار دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران
[ 1 ] - تأثیر اقلیت‌های فضایی بر قدرت ملی (با تأکید بر اقلیت‌های قومی)
مفهوم قدرت ملی بعد از پیدایش و شکل‌گیری دولت‌های ملی از اروپا به سایر نقاط گسترش یافت و اکنون دستیابی به آن برای همة کشورها، مهم‌ترین سازوکار تحقق منافع و اهداف ملی محسوب می‌شود. قدرت ملی با منشأ و مبادی گوناگون نظامی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فناورانه، جغرافیایی و... در یک کارکرد جمعی حاصل می‌شود، درحالی‌که عوامل مختلفی دولت‌ها را در حصول و تحقق آن مرتب با تهدید روبه‌رو می‌سازد. درنتیجه، گسترش...
[ 2 ] - جغرافیای سیاسی به‌مثابۀ یک علم تجربی
در یک تقسیم کلی می‌توان علم را به دو معنای عام و خاص درنظر گرفت. علم در معنای کلی و عام، مشتمل بر مجموع دانستنی‌ها، صرف‌نظر از موضوع، محتوا و روش‌شناسی آن است. در زبان انگلیسی، از این معنای علم با واژۀ knowledge [1] یاد می‌شود. علم در مفهوم خاص، به آن دسته از معرفت‌ها گفته می‌شود که ویژگی تجربی و آزمون‌پذیر دارند و با واژة science [2] معرفی می‌شوند. براساس ضابطة تجربهپذیری، بسیاری از علوم و م...
[ 3 ] - ژئوپلیتیک شیعه و ارتقای جایگاه ایران در خاورمیانه پس از انقلاب اسلامی
موضوع این پژوهش طرح چگونگی ژئوپلیتیکیشدن تشیّع پس از انقلاب اسلامی و در پی آن، گسترش نقش و عملکرد ایران در روابط بینالمللی خاورمیانه است. روشن است که با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 و رخدادهای پس از آن که بیشتر متأثّر از پیروزی انقلاب بودند، تشیّع به یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار دنیای ژئوپلیتیک تبدیل شد. تشکیل یک حکومت شیعی با رهبری علمای دینی در کشوری بزرگ و با اکثریّت شیعه، هرگز در گذ...
[ 4 ] - جستاری پیرامون مسئلۀ قانون در جغرافیا با تأکید بر جغرافیای سیاسی
مسئلة قانونمندی در جغرافیا از دیرباز موضوع مجادلات بسیاری بوده و در سطحی گسترده‌‌تر در حوزة فلسفة علوم طبیعی و اجتماعی مطرح شده است. در حوزة علوم اجتماعی، همواره دو رویکرد در زمینة قانونمندی این علوم وجود دارد. در برخی مکاتب با اتکا به رویکرد رئالیستی، بر همانندی علوم طبیعی و اجتماعی اصرار شده است، اما مکاتب ایدئالیستی، علوم اجتماعی را متفاوت از علوم طبیعی میدانند و قانونمندی این علوم را انکار...
[ 5 ] - بررسی و نقد مبانی معرفتی مکتب پدیدارشناسی با تأکید بر علم جغرافیا
پدیدارشناسی یکی از مکاتب مهم فلسفی در حوزه‌های مختلف علمی به‌ویژه در علوم انسانی، جغرافیا و خاصه در جغرافیای انسانی است. این رویکرد درپی درک و شهود مستقیم و بدون واسطۀ اشیا و پدیده‌هاست و برای این منظور، به نفی فرضیه‌ها، مقولات و پیش‌فرض‌ها می‌پردازد؛ بنابراین از این منظر، پدیدارشناسی رویکردی واقع‌گرایانه و بلکه تجربی به واقعیات محسوب می‌شود و نوعی نگرش پوزیتیویستی، البته با محتوا و روشی متفاوت...
[ 6 ] - Explaining the Dimensions and Consequences of Geography-Political Execution of Health Promotion Plan in Kohgiluyeh and Boyerahmad Province
Introduction: The purpose of this study is to explain the dimensions and implications of the political geography of the implementation of the Health System Development Plan in Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Province. Methods: The research method was a survey and data gathering tool was a structured questionnaire. Sample size was determined by the modified Cochran formula (400). The research data...
[ 7 ] - همگرایی ناتو و هند و اثرات آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
هند در جنگ سرد، با راهبرد عدم تعهد، از رقابت های دو بلوک در دو سازمان امنیتی ورشو و ناتو، دور شد اما با فروپاشی شوروی و تغییر شرایط بین الملل، با فعال کردن ظرفیت های ژئوپلیتیکی خود نه تنها به قدرتی نو ظهور در قرن بیست و یکم تبدیل شده بلکه با راهبرد جهانی سازی، هم گرایی با قدرت های برتر بین المللی از جمله سازمان پیمان آتلانتیک شمالی را در دستور کار خود قرار داد. رابطه هند با ناتو و تاثیر آن ب...
[ 8 ] - تبیین نقش آسیای جنوب غربی در آیندۀ نظام اقتصاد جهانی
آسیای جنوب غربی خاستگاه تمدن‌ها و مفصل اجزای جزیرة جهانی است. این منطقه از آغاز دوران وستفالیایی با ترسیم نخستین مرز به معنای مدرن میان فلات ایران و جلگة بین‌النهرین تجزیه شد. سپس تصور سلطه بر جهان با تسلط بر هارتلند این منطقه را به کانون منازعه و بی‌ثباتی تبدیل کرد، اما تحولات قرن بیستم این واقعیت را نشان داد که سلطة هژمونیک یک یا چند قدرت برتر بر هارتلند جهانی به معنای سلطه بر جهان و امکان تح...
[ 9 ] - شناسایی عوامل کلیدی تأثیرگذار در آینده هیدروپلیتیک اروندرود
هدف:اروندرود از جمله حوضههای آبی مشترک در منطقه غرب آسیا میباشد که از حساسیت و جایگاه خاص بنا بر موقعیت ژئوپلیتیکی حاکم برخوردار است. در دورههای مختلف تاریخی روابط دو کشور همسایه ایران و عراق متأثر از نحوه بهرهبرداری و مالکیت این حوضه آبی بوده است. آخرین اختلاف نظر در این مورد خود زمینه...
نویسندگان همکار