مرجان بدیعی ازنداهی

[ 1 ] - تبیین نظری بسترهای شکل‌گیری رقابت‌های ژئوپلیتیکی

مفهوم رقابت در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، یکی از بنیادهای اساسی این دانش است که پویایی و تحرک ژئوپلیتیک با توجه به این مفهوم خواست‌های متفاوت و متعارضی را نمایش می‌دهد. به‌نظر می‌رسد خواسته‌ها و نیازهای انسان سیری‌ناپذیر است؛ بنابراین، برای تأمین قدرت و منزلت ژئوپلیتیکی به اقدامات رقابتی دست می‌زند؛ همچنان‌که فلسفة قانون رقابت، استیلا، برتری و دست‌یابی به فرصت‌هاست. رقابت که مقیاس‌های متفاوتی ...

[ 2 ] - کشمکش‌های سرزمینی در شمال عراق: سرزمین، قومیت و سیاست

جمهوری فدرال عراق در جنوب غرب آسیا دارای قومیت‌ها و مذاهب متعدد، همراه با منابع انرژی فراوان است و ریشة بسیاری از کشمکش‌ها در آن به کنترل، مالکیت یا نظارت بر «سرزمین»، «منابع» یا «مردم» آن بازمی‌گردد؛ به‌گونه‌ای‌که رابطه‌ای پیچیده بین سیاست، قومیت و سرزمین پدید آورده است. عراق یکی از وسیع‌ترین میادین نفتی جهان را دارد که درآمد سالانة حاصل از فروش نفت آن‌ها تأثیری چشمگیر بر نقش زیربنایی صنعت نفت...

[ 3 ] - فهم نقشۀ سیاسی از منظر قدرت/ دانش

شناخت و فهم ماهیت و معنای بسیاری از پدیده‌ها، نیازمند گذر از معنای ظاهری و غور در اعماق معنایی آن‌هاست تا شناخت و درک انسان از آن‌ها تکمیل شود و به شناخت واقعی‌تری از آن‌ها نزدیک شود. یکی از روش‌های شناخت، استفاده از روش‌های فرا اثبات‌گرایانه است. امروزه یکی از روش‌های درک و فهم امور و پدیده‌ها، استفاده از رویکرد «قدرت/ دانش» است که میشل فوکو، اندیشمند فرانسوی، متفکر مطرح در این حوزه شناخته می‌...

[ 4 ] - تحلیل دیدگاه‌ها و موضوعات نوظهور در مطالعات مرز

مرز به‌عنوان پدیده‌ای پویا، یکی از موضوعات بنیادی مطالعات جغرافیای سیاسی به‌‌شمار می‌رود. در گذشته، بیشتر مطالعات مرزی، تقریباً به‌طور انحصاری بر حکومت‌ها متمرکز بودند، اما امروزه مرز، خطی قلمداد می‌شود که مقیاس‌های فضایی و اجتماعی متنوع را از یکدیگر جدا می‌کند. درواقع، بیشتر پژوهش‌های کنونی در جغرافیای انتقادی، بازتاب‌دهندة گرایش مجدد به وجود مرز است. در این مطالعات، مرزها به‌عنوان سازه‌های اجت...

[ 5 ] - دلایل افول دیدگاه فضایی- کمی در مطالعه‌های جغرافیای سیاسی

طی بروز انقلاب فضایی­ـ کمی در علم جغرافیا، تحول‌هایی در اندیشه و روش­شناسی این علم به‌وجود آمد. این دیدگاه بر شاخه­های تخصصی جغرافیا به شکل‌های گوناگون تأثیر گذاشت. جغرافیای سیاسی در دهه­های 1950 و 1960 همچنان جهت‌گیری سنتی یعنی دیدگاهی محیطی و ناحیه­ای داشت، اما پس از وقفه‌ای طولانی، انقلابی در آن ایجاد شد. درواقع، زمانی دیدگاه فضایی­ـ کمی در پژوهش­های جغرافیای سیاسی به‌کار گرفته شد که روند تک...

[ 6 ] - تبیین جغرافیایی بنیادهای هویت در مقیاس محلی

دو رکن اصلی جغرافیا را انسان و مکان شکل می‎دهد؛ به‎گونه‎ای که برخی جغرافی‎دانان از جغرافیا با عنوان علم مکان‎ها یاد می‎کنند. بحث دربارۀ هر مکان، اغلب در سه مقیاس جغرافیایی، یعنی محلی، ملی و جهانی مطرح می‎شود؛ زیرا در هر مقیاس، مجموعۀ متنوعی از پیوندها و شبکه‎های ارتباطی یا فرایندهای اجتماعی جریان دارند. برخلاف رشته‎های دیگر علوم انسانی، «هویت» در علم جغرافیا حاصل تعاملات متقابل بین انسان و مکان...

[ 7 ] - مطالعۀ تطبیقی قانون اساسی ایران و پاکستان از نظر مبانی حقوق شهروندی و تأثیر آن برحفظ وحدت ملی

افراد هر جامعه یا به‎گفته‎ای شهروندان هر حکومت، فارغ از هرگونه تفاوت، دارای حقوقی به نام «حقوق شهروندی» هستند. حقوق شهروندی مجموعه امتیازها و اختیارهایی است که بر عضویت یک فرد در جامعۀ سیاسی دلالت می‎کند و تحقق آن مستلزم برخورداری از حق احترام برابر، آزادی، امنیت، آسایش، آگاهی و حق پیشرفت است. از آنجاکه قانون اساسی، شیوۀ اعمال حاکمیت، شکل حکومت و رژیم سیاسی، اختیارها و عملکرد قوای مربوط به حکوم...

[ 8 ] - بنیادهای هویت سیاسی کُردهای ایرانی

"هویت اقوام" با مباحث مربوط به وحدت و امنیت ملی کشور درهم آمیخته است ؛ زیر اهویت های قومی از یکسو می توانند نقش مؤثّری در وحدت ملّی کشورها ایفا کنند و از دیگر سو،قادرند به طور همزمان باطرح مطالبات و توقّعات فزاینده ی تاریخی، اید هها ی جدایی طلبی راجایگزین ایده ی وحدت و امنیت ملّی کنند. یکی از هویت های جمعی مورد مطالعه در جغرافیایسیاسی، "هویت سیاسی" است. از نظر برخی، مؤلّفه هایی چون تاریخ مشترک، ...

[ 9 ] - جستاری پیرامون مسئلۀ قانون در جغرافیا با تأکید بر جغرافیای سیاسی

مسئلة قانونمندی در جغرافیا از دیرباز موضوع مجادلات بسیاری بوده و در سطحی گسترده‌‌تر در حوزة فلسفة علوم طبیعی و اجتماعی مطرح شده است. در حوزة علوم اجتماعی، همواره دو رویکرد در زمینة قانونمندی این علوم وجود دارد. در برخی مکاتب با اتکا به رویکرد رئالیستی، بر همانندی علوم طبیعی و اجتماعی اصرار شده است، اما مکاتب ایدئالیستی، علوم اجتماعی را متفاوت از علوم طبیعی می­دانند و قانونمندی این علوم را انکار...

[ 10 ] - فرایند قلمروسازی گفتمانی؛ نقدی بر نظریه هلال شیعی

Territory and territoriality are two key concepts in geopolitics and political geography that each of them cannot be studied without considering other. Territoriality  refers to the behavioral communication between control and space. Indeed, attempts of an individual or a group or a nation to influence or control people, phenomena, and relationships, through delimitation and monitoring a geogra...

[ 11 ] - Explaining the geopolitical role of the city

 In today's world, the process of globalization and communication and information innovations has brought the "cities" into an actor of national and global competition. No urban point in the world can rely on maintaining its traditional role in the urban hierarchy, as other urban areas compete in a network structure with other cities in order to enhance their position on the network and overcom...

[ 12 ] - جهانی شدن و تحول مفهوم حاکمیت ملی

[ 13 ] - تبیین عوامل نظامی کلیدی تأثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران در افق زمانی 1410

موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیک ایران در منطقه استراتژیک خلیج فارس منجر به ایجاد وضعیت­های خاص و بروز تهدید­ علیه امنیت ملی و منافع ملی کشور در گذشته، حال و آینده شده است که در مقاطع خاص تاریخی نیز منجر به بروز جنگ و درگیری با کشورهای همسایه و سایر قدرت­های منطقه­ای و فرامنطقه­ای گردیده که با توجه به حاکم بودن شرایط عدم وجود قطعیت در پیش­بینی آینده مناسبات و تحولات ایران در منطقه و نظام بین­ال...