محسن صمدانیان
دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان
[ 1 ] - تحلیل مقایسه‌ای دیدگاه‌های اصحاب نیشابوری و قمی ائمه(ع) در باب امامت
دو شهر قم و نیشابور ازجمله حوزه‌های مهمی بودند که از نیمه دوم قرن دوم به بعد و پس از افول حوزه کوفه، جمع کثیری از محدثان و اصحاب شیعی را در خود جای دادند. این دو مرکز در ترکیب اجتماعی صحابه ساکن آن‌ها، جهت‌گیری‌های عقل‌گرایی‌حدیث‌گرایی و ارتباط و تعامل با دیگر فرق اسلامی تفاوت‌های بسیاری داشتند؛ اما در باب مسائل مربوط به امامت، جریان‌های مشابهی در هر دو شهر وجود داشت. این دو شهر باوجود تمام تفا...
[ 2 ] - گونه‌شناسی «تعلیق حکم بر وصف» در تفسیر المیزان
قاعده «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیة» از قواعد مهم زبانی است که از دیر باز در علوم گوناگون مانند بلاغت، فقه، اصول و تفسیر بدان توجه شده و دانشمندان اسلامی و بویژه اصولیان و فقها در تحلیل‌های خویش از آن بهره جسته‌اند. نویسنده کتاب «المیزان فی تفسیر القرآن» نیز با اشرافی که بر علوم مختلف داشته، در تفسیر برخی آیات قرآن کریم از این قاعده استفاده کرده است. مقاله حاضر قاعده مذکور را مورد بازخوان...
[ 3 ] - زیارت در ادیان و بررسی فواید و آفات آَن
زیارت در سیرة انبیاء و ائمّة اطهار(ع)، به‌ویژه فرهنگ شیعه، جایگاه و اهمیّت خاصّی دارد، امّا این امر از سوی برخی جریان‌های روشنفکرنما و فِرَق ساختگی، نظیر وهابیّت، مورد تخطئه قرار گرفته است. از این روی، این نوشتار درصدد بررسی جایگاه زیارت از دیدگاه ادیان و اقوام گذشته تا زمان اسلام و پس از آن، با روش استدلال عقلی و نقلی است تا نسبت آن با کفر و توحید به دست آید. در این مسیر، شناخت اهداف و فواید زیارت، ا...
[ 4 ] - مصداق‌یابی واژۀ «زقوم» در قرآن با تأکید بر منابع تفسیری و گیاه‌شناسی
طبق آیات مبارکۀ قرآن، یکی از مجازات‌های در نظر گرفته شده برای دوزخیان، تناول از گیاهی با نام «زقوم» است. از ویژگی‌های این گیاه، ایجاد حرارت و عطش در بدن گنهکاران است و تشبیه ثمرۀ آن به «سر شیاطین»، ترس، وحشت و آزارندگی را تداعی می‌کند. در وجود مادی چنین گیاهی اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی «زقوم» را گیاهی معروف نزد عرب دانسته‌اند و برخی دیگر آن را مختص به جهان دیگر می‌دانند. بررسی واژه «شیطان» نشان...
نویسندگان همکار