محمد حسن رازنهان
دانشیار تاریخ دانشگاه خوارزمی تهران
[ 1 ] - گرداب‌های دریایی و جایگاه‌های آن در نوشته‌های قرون گذشته
گرداب‌ها جایگاه‌هایی بودند در پهنه‌های دریا که کشتی گرد آن به چرخش در میآمد و سرانجام در کام آن فرو می‌رفت. اهمیت این جایگاه‌ها به اندازه‌ای بود که علاوه بر بیشتر جغرافی‌نگاران که دربارة آنها مطالبی نوشتهاند، رسّامان نقشه‌های جغرافیایی نیز در بیشتر نقشه‌های ناحیه‌ای به رسم جایگاه آن پرداخته‌اند تا کشتی‌بانان را از افتادن در آنها پرهیز دهند. یکی از شناختهشده‌ترین گرداب‌ها جایگاه فم الاسد یا ک...
[ 2 ] - بررسی جایگاه اقتصادی عتبات عالیات در روابط ایران و عثمانی در دوره صفوی
در این پژوهش تلاش شده است جایگاه اقتصادی عتبات عالیات میان دو دولت صفویه و عثمانی بررسی شده و بازتاب آن در روابط سیاسی دو کشور ایران و عثمانی ارزیابی شود. در این مقوله درباره سه رکن اساسی بحث شده است: 1. زیارت عتبات (زوار)؛ 2. موقوفات؛ 3. دفن اموات. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در این دوران تسلط بر منطقه عراق، به ویژه عتبات عالیات و دستیابی به منافع اقتصادی آن، از جمله مباحث مهم برای دو دو...
[ 3 ] - بررسی جرائم اقتصادی در دوره ناصری (1264 تا 1313ق/۱۸۴۷ تا ۱۸۹۶م)
جرم یا به عبارتی بِزِه عملی ناپسند و برخلاف مقررات تعیین‌شده، در یک جامعه است. قانون‌شکنی به نحوی، در تمامی مقاطع و دوران‌ها وجود داشته است و مختص جامعه یا فرهنگ خاصی نیست. با توجه به اهمیت دوران ناصری، به عنوان مقطعی حساس در تاریخ ایران، بررسی جرم به عنوان یکی از پدیده‌های مهم این دوران، می‌تواند پرده از ابهامات بسیاری در زمینه‌های ارتکاب جرائم اقتصادی بردارد. بر همین اساس، در این پژوهش تلاش شده...
[ 4 ] - اجامره و اوباش و حکومت شاه عباس اول صفوی: همگرایی‌ها و واگرایی‌ها
در عصر شاه‌عباس اول، با رشد شهر و شهر‌نشینی ارتباطات اهالی شهرها و حکومت‌نیز توسعه یافت. در مقاله حاضر ماهیت و روابط اوباش به عنوان گروهی‌از جامعه شهری و حکومت در روزگار شاه‌عباس اول طرح و نتایج حاصل نشان‌می‌دهد گروهی از‌جامعه شهری بودند که در منابع با وجود لفظ یکسان، اَشکال متنوعی داشتند. میان‌اوباش به عنوان گروهی از جامعه شهری و اوباش به عنوان صفت برای کسانی که‌اوباش نبودند، تفاوت وجود دارد. ا...
[ 5 ] - بازتاب تقدیرگرایی و مؤلفه‌های آن در سفرنامه‌های دوره صفویه
تقدیرگرایی باوری هست که در نگرش و باور‌های عامه، سرنوشت آدمی از قبل مقدر شده،و تمامی امور بر اساس مقدرات و آنچه از پیش تعیین شده رخ می‌دهد؛به نحوی که در این نگرش جایگاهی برای انتخاب و اختیار انسان وجود ندارد. درواقع معتقدان به تقدیر بر این باورند که همه امور و پدیده‌ها در حیات اجتماعی فرد به کار کرد نیروها و عوامل ماوراءالطبیعه بستگی دارد. در این مقاله تلاش بر این است تا ضمن ریشه‌یابی مؤلفه‌ها ...
[ 6 ] - موانع اجرای قانون سجل احوال در بلوچستان در دورۀ رضاشاه
هدف: نحوة اجرا، چالش‌ها و پیامدهای اجرای قانون سجل احوال در بلوچستان در این مقاله توضیح داده شده است. روش/ رویکرد پژوهش: داده ها از منابع آرشیوی و کتابخانه ای و مصاحبه با آگاهان گرداوری و تحلیل شده است. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: برنامۀ سجل احوال در بلوچستان در دو مرحله داوطلبانه و اجباری اجرا شد. مرحلۀ دوم با پشتیبانی ارتش و زا...
[ 7 ] - Safavid Government and Holding Friday Prayer from the Perspective of Mullah Khalil Qazvini
The rule of the Safavids in Iran provided the perfect basis for the widespread political and social activities of the Shiite scholars, and they not only maintained good relations with the Safavids but also assumed the highest religious positions in the government. This collaboration was the result of a shift in the jurisprudential political views of the scholars that had previously been unprece...
[ 8 ] - نگرش گروه های مختلف اجتماعی به بیماری های طاعون و وبا در ایران عصر صفوی بر اساس منابع مکتوب
شیوع و گسترش بیماری‌های عفونی و واگیردار در سرزمین ایران همواره یکی از عوامل اصلی کاهش جمعیت و موجب صدمات فراوان انسانی، اقتصادی و اجتماعی در طول تاریخ بوده است. اگرچه اطلاعات زیادی از شیوع این بیماری‌ها در دورۀ پیش از اسلام در متون مشاهده نمی‌شود اما منابع دورۀ اسلامی گزارش‌های بسیار متعدد و مفصلی در باب شیوع امراض عفونی و به‌ویژه بیماری‌های وبا و طاعون و تلفات ناشی از آنها را در اختیار پژوهش...
نویسندگان همکار