خلیل قربانی
دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکدۀ مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
[ 1 ] - برآورد رواناب رویداد مبنا در حوضۀ کوهستانی با استفاده از مدل توزیعیـ فیزیکی GSSHA
مدلهای توزیعیـ فیزیکی در شبیهسازی فرایندهای رواناب سطحی در حوضههایی با شرایط پیچیدۀ فیزیکی به جوابهایی با اعتمادپذیری بیشتر منجر میشوند. در این مطالعه مدلسازی فرایند بارشـ رواناب در حوضۀ آبریز کوهستانی زیارت با استفاده از مدل توزیعیـ فیزیکی GSSHA بررسی شده است. به این منظور نقشههای مدل رقوم ارتفاعی، نوع خاک و کاربری اراضی تهیه شده و سه رویداد برای واسنجی و دو رویداد برای صحتسنجی در ن...
[ 2 ] - برآورد جریان زیست محیطی رودخانه با استفاده از روشهای هیدرولوژیکی تنانت، تسمن، انتقال منحنی تداوم جریان و مدل ذخیرۀ رومیزی
رویکردهای متفاوتی برای برآورد جریان زیستمحیطی رودخانه معرفی شده است که به رویکرد هیدرولوژیکی بهدلیل نیاز دسترسی به دادههای محدود و زمان نسبتاً سریع ارزیابی توجه زیادی شده است. این رویکرد شامل روشهای متنوعی است، بنابراین مقایسۀ بین نتایج روشهای مختلف این رویکرد، ضروری است. هدف از تحقیق حاضر بررسی و مقایسۀ نتایج روشهای تنانت، انتقال منحنیهای تداوم جریان، روش مدل ذخیرۀ رومیزی و تسمن در برآو...
[ 3 ] - بررسی تأثیر پارامترهای فیزیوگرافی و اقلیمی حوضه در شبیه سازی جریان فصلی رودخانه
خصوصیات فیزیوگرافی و شرایط اقلیمی در حوضههای آبریز از عوامل مهم دخیل در رژیم جریان رودخانه هستند که درک روابط بین این عوامل با جریان رودخانه در یک حوضه موجب میشود بتوان از این روابط در زیرحوضههای فاقد آمار برای پیشبینی جریان رودخانه استفاده کرد. در این مطالعه، روابط بین پارامترهای فیزیوگرافی و اقلیمی زیرحوضههای آبریز استان گلستان با جریان رودخانه با کاربرد مدل درختی M5، مدل نزدیکترین K- ...
[ 4 ] - ارزیابی روش کریجینگ بیزین تجربی در پهنهبندی تراز آب زیرزمینی
چکیده: سابقه و هدف: آبهای زیرزمینی از منابع ارزشمندی است که همواره مورد توجه پژوهشگران قرار داشته است. از موارد مطالعاتی در این زمینه، تهیه نقشههای پهنهبندی شده تراز سطح آب زیرزمینی است که با انتخاب مناسبترین روش از بین روشهای مختلف درونیابی انجام میشود. روش درونیابی کریجینگ که بر پایه نیمتغییر نما است، یکی از روشهای درونیابی موسوم به روشهای زمینآماری است. دقت درونیابی به انتخاب م...
[ 5 ] - مقایسه تطبیقی مدل های داده کاوی در ریزمقیاس نمایی بارش و دما (مطالعه موردی : حوضه آبخیز بازفت صمصامی)
سابقه و هدف : دما و بارش به عنوان دو متغیر مهم هواشناسی، خصوصاً در مناطق خشک و نیمه خشک مطرح هستند. در نتیجه، تعیین مقدار این متغیرها، تغییرات آن ها و پیش بینی این پدیده ها به منظور برنامه ریزی دقیق تر در مدیریت بخش های کشاورزی، اقتصادی و اجتماعی، ضروری می باشد. امروزه عدم تطابق مقیاس مکانی و زمانی مورد نیاز در مدل های بررسی کننده تأثیر تغییر اقلیم با خروجی مدل های GCM و نیاز به بررسی روند تغییر...
[ 6 ] - برآورد جریان ماهانه در حوضههای فاقد آمار با استفاده از پارامترهای اقلیمی و فیزیوگرافی حوضه
چکیده چکیده سابقه و هدف: برآورد دبی در حوضههای آبریز با دادههای آماری محدود، همواره مورد توجه پژوهشگران خصوصاً در کشورهای در حال توسعه میباشد. در بسیاری از موارد، دادههای مشاهداتی دبی یا در دسترس نبوده و یا از لحاظ کیفیت و کمیَت کافی نیستند. این عامل طرحهای مدیریت منابع آب را با مشکل روبهرو میسازد. بنابراین روشهایی که به کمک آنها بتوان میزان آبدهی رودخانه در حوضههای بدون آمار یا دارای...
[ 7 ] - ارزیابی روشهای هیدرولوژیکی و دادهکاوی در شبیهسازی و پیشبینی دبی جریان ماهانه
چکیده:سابقه و هدف: پیشبینی کمی جریان در رودخانهها یکی از مهمترین ارکان در مدیریت منابع آبهای سطحی به ویژه اتخاذ تدابیر مناسب در مواقع سیلاب و بروز خشکسالیها، است.برای پیش بینی میزان جریان رودخانهها رویکردهای متنوعی در هیدرولوژی معرفی شده است که مدل های مفهومی و نیز مدلهای داده محور از مهمترین آنها میباشند.در این مطالعه برای بررسی دقت مدلهای پیش بینی جریان رودخانه از دادههای بلند مدت ...
[ 8 ] - مطالعه تطبیقی پهنه های اقلیمی استان گلستان تحت سناریوهای مختلف تغییر اقلیم
سابقه و هدف: اقلیم شرایط متوسط آب و هوایی است که در سالهای اخیر با افزایش گازهای گلخانهای در جو و بر هم خوردن توازن تابشی در حال تغییر است و پدیدهای با عنوان تغییر اقلیم را شکل میدهد. تغییر اقلیم یکی از مهمترین چالشهایی است که بخشهای مختلف زندگی انسان را در روی زمین تحت تاثیر قرار خواهد داد. برای شناسائی اقلیم، از مجموعه قواعدی استفاده میشود که پارامترهای اقلیمی را طبقهبندی و به آنها ط...
[ 9 ] - بررسی تاثیر تغییر اقلیم بر آبدهی حوضه با دخالت مدل هیدرولوژی (مطالعه موردی حوضه گالیکش در استان گلستان)
سابقه و هدف: تغییر اقلیم یکی از مهمترین چالشهایی است که بخش های مختلف زندگی انسان را در روی زمین تحت تأثیر قرارخواهد داد. شرایط اقلیمی گرمتر باعث تشدید چرخه آب، تغییر بارش و تغییر در مقدار و زمان ظهور رواناب میگردد. شمال ایران با توجه به شرایط خاص اقلیمی و اهمیت کشاورزی، یکی از آسیبپذیرترین مناطق به تغییر اقلیم میباشد. از این رو پژوهش حاضر به دنبال ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر شرایط هیدرولوژیکی...
[ 10 ] - محاسبه دبی جریان در مجرای اصلی و دشتهای سیلابی مقاطع مرکب با استفاده از روشهای نوین بهینهسازی
هیدرولیک جریان در مقاطع مرکب به دلیل تبادل مومنتوم بین مجرای اصلی و دشتهای سیلابی پیچیده است. اکثر مطالعات در این زمینه بر محاسبه سرعت متوسط و دبی کل جریان متمرکز میباشد، در حالیکه توزیع دبی جریان در مجرای اصلی و دشتهای سیلابی هم مهم است. در شرایط سیلاب و ورود جریان به دشتهای سیلابی، انتقال رسوب کف و معلق فقط توسط دبی مقطع اصلی انجام شده و نقش دبی جریان در دشتهای سیلابی ناچیز است. همچنین ب...
[ 11 ] - الگوی فصلی و مکانی تغییر اقلیم دمای هوا در ایران
چکیدهپژوهش حاضر روند تغییرات دمای هوا را در پهنه جغرافیایی ایران بر اساس دادههای مدل گردش عمومی جو NCEP تحت سناریوی A1B بررسی میکند. دادهها به دو دوره زمانی 1990-1961 و 2050-1991 دسته بندی شدند و برای هر دوره زمانی آزمون من-کندال اصلاح شده و تخمینگر شیب سن برای تشخیص روند و شیب خط روند فصلی استفاده شد، سپس مقادیر بدست آمده برای هر یک از نقاط شبکه مدل گردش عمومی جو، پهنهبندی شدند. نتایج نشا...
[ 12 ] - بررسی تاریخ یخبندانها و سرماهای مؤثر در کشاورزی تحت تأثیر تغییر اقلیم مطالعه موردی: (مشهد، تبریز، قزوین)
بررسی پدیده یخبندان و سرمازدگی از بنیادی ترین تحقیقات در زمینه اقلیم شناسی کشاورزی می باشد که شناخت چگونگی و زمان وقوع آن، می تواند کمک قابل توجهی به بخش کشاورزی داشته باشد. تغییر اقلیم که باعث تغییراتی در پارامترهای دمایی شده است، پدیده یخبندان را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. بر این اساس پژوهشی انجام شد تا شروع اولین یخبندان و سرمای پاییزه، آخرین یخبندان و سرمای بهاره، همچنین طول دوره و تعداد...
[ 13 ] - کاربرد تصاویر ماهوارهای چند زمانه در بهبود دقت مدلهای پیشیابی فنولوژی ذرت
متداولترین شیوه پیشیابی مراحل فنولوژیکی گیاهان، استفاده از کمیت درجه-روز رشد تجمعی (AGDD) میباشد. در تحقیق حاضر، مدلی برای تدقیق این روش با تلفیق دو نمایه AGDD و NDVI برای تخمین تاریخ شروع 8 مرحله فنولوژیکی گیاه ذرت رقم K407، با استفاده از دادههای یک دوره 9 ساله در منطقه کرج ارائه شده است. روش هموارسازی نوفهها در کاربست نمایه NDVI، ترکیبی از دو روش لجستیک دوگانه و رگرسیون وزنی (WLS-DL) می...
[ 14 ] - تاثیرات تغییر اقلیم بر پهنه بندی اقلیمی استان گلستان با روش دمارتن گسترش یافته
افزایش گازهای گلخانهای سبب شده تا آب و هوای کره زمین تحت تأثیر قرار گرفته و تغییراتی در پهنههای اقلیمی به وجود آورد. مطالعه حاضر با هدف بررسی این تغییرات در استان گلستان با تنوع اقلیمی زیاد، بر اساس شاخص طبقه بندی دمارتن گسترش یافته انجام شده است. بدین منظور از دادههای بارش سالانه 60 ایستگاه و نیز دمایحداکثر و حداقل روزانه 22 ایستگاه هواشناسی در سطح استان طی دورة آماری 1982-2010 به عنوان ...
[ 15 ] - مطالعة تطبیقی نمایههای هواشناسی با نمایههای هیدرولوژیکی برای پایش خشکسالی به روش دادهکاوی (مطالعة موردی: ایستگاه ارازکوسه، استان گلستان)
تداوم کمبود بارش در یک منطقه نسبت به میانگین بلندمدت (خشکسالی هواشناسی) باعث کاهش جریان آب رودخانه و افت تراز آب زیرزمینی (خشکسالی هیدرولوژی) میشود. برای کمّی کردن خشکسالی، نمایههای متعددی تعریف شده است. در این پژوهش از دو نمایة خشکسالی، شامل نمایة بارش استانداردشده (SPI) و نمایة جریان رودخانة استانداردشده (SSI)، به ترتیب، برای پایش خشکسالی هواشناسی و خشکسالی هیدرولوژیکی استفاده شد. ای...
[ 16 ] - پیش بینی تاثیر تغییر اقلیم بر روند دبی ماهانه رودخانه با بکار بردن مدل هیدرولوژیکی IHACRES (مطالعه موردی: حوضه آبریز گالیکش)
تغییر اقلیم موجب تغییراتی در میزان دما و بارش میشود و در نتیجه دبی رودخانهها را تحت تأثیر قرار میدهد. تغییرات بارش ناشی از تغییر اقلیم میتواند به کمک مدلهای گردش عمومی جو تحت سناریوهای مختلف اقلیمی شبیهسازی شود اما بررسی تغییرات دبی رودخانه نیازمند کاربرد مدلهای بارش- رواناب است. به منظور تشخیص روند تغییرات دبی ناشی از تغییراقلیم، حوضه آبریز گالیکش از حوضههای سیلخیز دراستان گلستان به ع...
[ 17 ] - بهبود برآورد هیدروگراف سیلاب با استفاده از مدل شمارۀ منحنی اصلاحشده (رابطۀ غیرخطی Ia-S)
مدل شمارۀ منحنی (SCS-CN) در حالت متداول بر اساس رابطۀ خطی بین جذب اولیه (Ia) و بیشترین پتانسیل نگهداشت (S) حوضۀ آبریز است، ولی این مدل برای درنظرگرفتن رابطۀ غیرخطی Ia-S اصلاح شده است. هدف از مطالعۀ حاضر مقایسۀ مدلهای متداول شمارۀ منحنی و شمارۀ منحنی اصلاحشده (رابطۀ غیرخطی Ia-S) در برآورد هیدروگراف سیلاب در پنج حوضۀ آبریز گالیکش، نوده، تمر، وطنا و کچیک (کاربرد ۳۷ رویداد بارش-رواناب در محاسبات...
[ 18 ] - بررسی روند تغییرات مکانی-زمانی شاخص دومتغیره خشکسالی هواشناسی SPEI در ایران
تغییر بارش و دمای ناشی از تغییر اقلیم موجب شده است تا شاخصهای تک متغیره خشکسالی نتوانند وضعیت کاهش منابع آبی را نشان دهند. بر این پایه از شاخصهای چندمتغیره خشکسالی مانند بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI) استفاده میشود. به منظور بررسی وضعیت روند تغییرات شدت خشکسالی هواشناسی در پهنه جغرافیایی ایران، دادههای شبکه جهانی SPEI طی دورة آماری 30 ساله استفاده و آزمونهای تشخیص روند و شیب خط ...
[ 19 ] - برآورد نوسانات ماهانۀ تبادل جریان آب زیرزمینی در منطقۀ ساحلی
در طبیعت بین آبخوانهای ساحلی و بدنههای آبی مانند دریا، دریاچه یا خلیج تبادل جریان آب زیرزمینی وجود دارد و با توجه به ویژگیهای پیکرۀ آبی بررسیشده، این تبادل میتواند اهمیت زیادی داشته باشد. آبخوان ساحلی بندرگز در محدودۀ خلیج گرگان در شمال ایران واقع شده است و محدودۀ خلیج گرگان به علت شرایط خاص خود اهمیت بسیار زیاد اکولوژیکی و محیط زیستی دارد. در مطالعۀ حاضر تبادل جریان آب زیرزمینی بین آبخوان...
[ 20 ] - مکان یابی نواحی مستعد اجرای سامانه های نوین آبیاری (موضعی–بارانی–کم فشار) با تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در GIS (مطالعه موردی شهرستان اسفراین- خراسان شمالی).
سابقه و هدف: اجرای روشهای مختلف آبیاری در نواحی متفاوت، متاثر از عواملی مانند شرایط اقلیمی، کیفیت آب، وضعیت توپوگرافی، مشخصات خاک، نوع محصول و عوامل اقتصادی- اجتماعی است، وجود برخی محدودیتها در هر یک از عوامل فوق در منطقه مورد مطالعه منجر به تغییر سامانه آبیاری پیشنهادی میگردد. مسائل و موضوعات مربوط به انتخاب روش آبیاری پیشنهاد شده با شاخصهای کمی و کیفی مورد بررسی قرار میگیرد، امکان استفا...
[ 21 ] - ارزیابی دقت 20 مدل تجربی برآورد تبخیر-تعرق مرجع مناطق ساحلی در اقلیم های مختلف
سابقه و هدف: دقیقترین روش برآورد تبخیر-تعرق، استفاده از لایسیمتر وزنی است، اما از آنجا که احداث این نوع لایسیمتر هزینه بسیار زیادی را به همراه دارد، بیشتر از روشهای تجربی برای برآورد تبخیر-تعرق استفاده میشود و نتایج آن با روش مرجع برآورد تبخیر-تعرق (فائو پنمن-مانتیث) مقایسه میشود.بنابراین هدف اصلی تحقیق حاضر، مقایسه دقت 20 مدل تجربی برآورد تبخیر-تعرق مرجع و ارائه بهترین روش تجربی در شهرستان...
[ 22 ] - بررسی روشهای مقابله با خشکسالی توسّط کشاورزان (مطالعه موردی: شهرستان شیروان استان خراسان شمالی)
شناخت روشهای کشاورزی سازگار با خشکسالی در ایران مهم است. کشاورزان نیز از راهکارهای مختلفی برای مقابله با پدیده خشکسالی استفاده میکنند. پژوهش حاضر، به روش پیمایش و با هدف شناسایی این راهکارها و ارتباط آن با ویژگیهای فردی و شغلی کشاورزان انجام پذیرفت. جمعیّت مورد مطالعه شامل کشاورزان شهرستان شیروان در استان خراسان شمالی بودند که با روش نمونهگیری خوشهای تصادفی، تعداد 350 نفر از آنان مورد بررسی...
[ 23 ] - برآورد هیدروگراف رواناب در حوضه فاقد آمار بدون استفاده از داده های پوشش خاک و کاربری اراضی
مدل SCS یکی از مهمترین مدلهای برآورد هیدروگراف سیلاب در حوضه های فاقد آمار است و نیازمند دادههای پوشش گیاهی، کاربری اراضی، ویژگیهای فیزیوگرافی و آگاهی از وضعیت رطوبت پیشین سطح حوضه میباشد اما در حوضههایی که دارای این دادهها نیستند استفاده از این مدل با محدودیت مواجه است. در تحقیق حاضر تلاش شده است تا رابطه پیشنهادی بین زمان تأخیر و زمان تز و برآورد زمان تمرکز بر مبنای برآورد سرعت سیلاب د...
[ 24 ] - ارزیابی رهیافت ضریب گیاهی دوگانه مبتنی بر تکنیکهای سنجش از دور در برآورد تفکیکی تبخیر-تعرق
تدقیق برآوردهای موجود از تبخیرتعرق یکی از مسائل بنیادی در برنامهریزی آبیاری و مدیریت منابع آب است. در این پژوهش دو روش در برآورد تبخیرتعرق گیاه نیشکر در واحد امیرکبیر اهواز مورد استفاده قرار گرفت. در رهیافت اول دو جزء تبخیراز خاک و تعرق از گیاه به صورت تفکیک شده با استفاده از روابطی مبتنی بر شاخص گیاهی NDVI مستخرج از تصاویرسنجنده MODIS محاسبه شده و سپس جهت محاسبه تبخیرتعرق گیاه، مورد استفاده...
[ 25 ] - ارزیابی تغییرات مکانی و زمانی کیفیت آب زیرزمینی با استفاده از WQI طی دو دهه در آبخوان استان گلستان
آب زیرزمینی از منابع ارزشمندی است و حفظ و نگهداری آن نیازمند پایش کمی و کیفی است. بهمنظور پایش کیفیت آب زیرزمینی از شاخصهای مختلفی همچون WQI (water quality index) استفاده میشود. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تغییرات زمانی-مکانی WQI در آبخوان آب زیرزمینی استان گلستان شامل حوضههای خلیج گرگان، گرگانرود و قرهسو میباشد. استان گلستان بهعنوان منطقه مطالعاتی انتخاب شد. دادههای مربوط به پارام...
[ 26 ] - ارزیابی مدل توسعه داده شده میشرا- سینگ تک پارامتری در برآورد هیدروگراف سیلاب
تحقیقات اخیر نشان داده است که امکان استفاده از مدل متداول شماره منحنی (SCS-CN) در بسیاری از مناطق نمیباشد. از اینرو مدلهای دیگری در این زمینه توسعه داده شده و میبایست مورد ارزیابی مقایسهای قرار گیرند. هدف مطالعه حاضر مقایسه کارایی مدل میشرا-سینگ تک پارامتری، در مقایسه با مدل متداول شماره منحنی است. برای این منظور از دادههای بارش-رواناب پنج حوضه آبریز در استان گلستان استفاده شده است. معیار...
[ 27 ] - ارزیابی کارایی مدلهای برآورد تابش خورشید در سطح زمین با استفاده از تصاویر ماهوارهای
تابش خورشیدی علاوه بر استفاده در مدلهای اقلیمی، نقشی تعیینکننده در برنامههای توسعه تاسیسات خورشیدی در مکانهای مختلف دارد. با پیشرفتهای چشمگیر در حوزه مخابرات و ارتباطات، استفاده از تصاویر ماهوارهای برای دیدبانی سطح زمین، نقش گستردهتری نسبت به دیدبانیهای مرسوم پیدا کرده است. محصولات سنجنده MODIS بصورت رایگان در دسترس عموم قرار دارد و با پیکسل های 1km×1km از تفکیک مکانی قابل قبولی برخو...
[ 28 ] - Prediction of the physicochemical properties of quince puree during thermal treatment using M5 decision tree
Thermal pasteurization is known as the most common method in food processing. In this study, the effectiveness of come up time on inactivation of heat resistance isoform of polyphenol oxidase (PPO), as a pasteurization index, was investigated during heating of the quince puree in a water bath at 60 to 90 . M5 decision tree, a novel statistical method, was applied to understand the simple relati...
[ 29 ] - بررسی روش های مقابله با خشکسالی در بین کشاورزان: مورد مطالعه شهرستان شیروان استان خراسان شمالی
کشور ایران در منطقه خشک دنیا واقع شده است. معمولاً بخش کشاورزی بیشترین تأثیر را از خشکسالی می پذیرد. کشاورزان از راهکارهای مختلفی برای مقابله با پدیده خشکسالی استفاده می نمایند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی این راهکارها و ارتباط آن با ویژگی های فردی، اجتماعی و اقتصادی کشاورزان انجام پذیرفت. جمعیت مورد مطالعه شامل کشاورزان شهرستان شیروان در استان خراسان شمالی بودند که به روش تحقیق پیمایشی تعداد 350 ...
[ 30 ] - بهینه سازی الگوی کشت با استفاده از برنامه ربزی آرمانی (مطالعه موردی: حوضه آبریز قره سو)
سابقه و هدف: با توجه به رشد روزافزون تقاضای آب در بخش های مختلف از یک طرف و کاهش نزولات جوی و عدم توازن مکانی و زمانی آن از طرف دیگر باعث شده که کمبود آب یکی از مشکلات اساسی کشاورزان مناطق مختلف باشد که برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی و خطر افت سطح سفرههای آب زیرزمینی را در پی خواهد داشت. بر این اساس برنامهریزی جهت استفاده بهینه از منابع آب موجود با معرفی الگوی کشت مناسب با در نظر گرفتن س...
[ 31 ] - مدلسازی دمای آب رودخانهها با استفاده از برنامهریزی بیان ژن (مطالعه موردی: رودخانه محمّدآباد در استان گلستان)
سابقه و هدف: با توجه به اهمیت مسائل کیفیت آب و شرایط زیستمحیطی، دمای آب رودخانهها از دو جنبۀ اقتصادی و زیستمحیطی دارای اهمیت میباشد. این پارامتر تأثیر مستقیمی بر تمامی پارامترهای کیفیت آب داشته و نقش مهمی را در زندگی و زیستگاه آبزیان ایفا میکند. در نتیجه، با توجه به پیامدهای مهم درجه حرارت برای انجام ارزیابی اثرات زیستمحیطی و مدیریت مؤثر شیلات، درک وضع حرارتی رودخانه و فرآیندهای تبادل ح...
[ 32 ] - بررسی آزمایشگاهی ضریب آبگذری سازه سرریز-دریچه مرکب قوسی
سابقه و هدف: سرریزهای مرکب اغلب برای اندازهگیری دامنهای وسیع از جریان و با دقت مناسب در کانالهای روباز به کار گرفته میشوند. اما در مواردی که آب انتقالی حاوی مواد رسوبی و شناور باشد، مشکلاتی در نحوۀ عملکرد آنها ایجاد میشود. با ترکیب دریچه و سرریز مرکب، میتوان تا حدی این مشکل را برطرف کرد. در این پژوهش، به کمک روش برنامهریزی بیان ژن بهعنوان روشی هوشمند و نوین، رابطهای بر اساس پارامترها...
نویسندگان همکار