هادی رضوان
استاذ مشارک فی قسم اللغة العربیة وآدابها بجامعة کردستان
[ 1 ] - دراسة نقدیة للاستعارة المکنیة عند البالکی
تعد الاستعارة المکنیّة من المسائل الخلافیّة فی علم البیان وتحدث عنها البلاغیّون بالتفصیل؛ فهناک - على أقلّ تقدیر- أربعة مذاهب: مذهب السلف ومذهب الخطیب القزوینی ومذهب السکاکی ونظریة عصام‌الدین الإسفرایینی. أمّا مذهب السکاکی فالتفت إلیه کثیر من الشراح وأصحاب الحواشی، فسعوا فی التّأویل ورفع التناقض عن أقوال السکاکی بالطرق المختلفة. والعلّامة البالکی درس الاستعارة المکنیة وأوّلها بحیث خرج - إلى حدٍّ ما- من ا...
[ 2 ] - تأثیر حکمت سینوی بر نظریّة شعر عربی (مطالعة موردی منهاج البلغای حازم قرطاجنی)
«منهاج البلغاء و سراج الأدبا»ی حازم قرطاجنی را میتوان یکی از تأثیرگذارترین آثار در بلاغت و نظریّة شعر عربی به شمار آورد. اگرچه حازم در محیطی متأثّر از فلسفة ابن رشد پرورش یافته و با یک واسطه شاگرد او نیز به حساب میآید، امّا او در این کتاب - که سبکی فلسفی بلاغی دارد- در پایه گذاری و بیان نظریّة شعر عربی کاملاً متأثّر از ابن سیناست. او در کتاب خود بی آنکه نامی از ابن رشد ببرد، بارها عبارات ابن سینا ...
[ 3 ] - بررسی شخصیت مسیح (ع) در شعر خلیل حاوی
به کار گیری اسطوره در شعر شاعران عرب سابقة طولانی دارد، اما شاعران معاصر با اثر پذیری از ادبیات غرب، اسطوره‌ها را به شیوه‌ای متفاوت و در قالب‌هایی نو به کار گرفتند و از آن در تعبیر از مقاصد و اغراض گوناگون بهره بردند. عیسی مسیح (ع)، در شعر معاصر عرب کارکردی نمادین دارد. این شخصیت در شعر خلیل حاوی، با اسطوره در می‌آمیزد و چهره‌ای اسطورهای می‌یابد. حاوی در پی شرایط نابهنجارِ سرزمین عرب، در آرزوی ...
[ 4 ] - اللغة والجنس فی روایة أصل و فصل لسحر خلیفة علی أساس نظریة فووظائف لغویة لـ: مایکل هالیدای
الدراسات المنفّذة فی حقل النسویة واللسانیات الاجتماعیة تدلّعلی أنّ للعوامل الاجتماعیة تأثیراً کبیراً علی اللغة. فی ضمن هذه العوامل، للجنس سهم کبیر وأنّه یلعب الدور الأکبر لخلق الاختلافبین لغة الجنسین. تُعدّ الروایة من الأنواع الأدبیة التی حظیت باهتمام کبیر من جانب النساء فلها علاقة خاصة بالفوارق الجنسیة وقد عکست النساء جوانب من حیاتهن الجنسیة فیها. لقد تمّ دراسة أثر هذا العامل علی السلوک اللغوی، فی الحق...
[ 5 ] - هجا و انگیزه‌های روانی آن در شعر بوصیری
هجا را در شعر بوصیری میتوان بر اساس انگیزه‌های روانی مختلف به سه دستة هجای دینی، اجتماعی و فردی تقسیم کرد. او در هجو دینی، معاندان اسلام و به‌ویژه یهود و نصارای زمان خود را مورد خطاب قرار می‌دهد و با استدلال‌های عقلی و اشارات تاریخی به رد عقاید آنها می‌پردازد. شعر او در این نوع از هجا صریح، محکم، و استوار است. هجای اجتماعی و فردی بوصیری اگرچه ریشه در اغراض شخصی دارد، اما بیشتر هدفی اصلاحی را ...
[ 6 ] - حِرز شفا (نقدی بر مقالهی بررسی مضمونی سرودههای عربی خاقانی)
چکیده: سرودههای عربی خاقانی بیشتر از شعر فارسی وی نیازمند تصحیح و بازنگری است؛ زیرا هرگونه بررسی، تطبیق و مقایسه در شعر عربی خاقانی، خود مستلزم فهم آن است. این گفتار، نقدی است بر مقالهی (بررسی مضمونی سرودههای عربی خاقانی و مقایسهی آنها با چکامههای پارسی وی). نگارنده پس از تصحیح دوبارهی بیتهایی از شعر عربی خاقانی که در مقالهی مذکور به آنها اشاره شده است، ابیات را بازخوانی کرده و معنا...
[ 7 ] - سلیمان (ع) و المسح علی الخیل (نظرة الی جمالیة اللف و النشر فی موضع من القرآن الکریم)
الملخص تروی الآیات 30 الى 34 من سورة ص قصة عرض الخیل الواقفة على طرف الحافر السریعة الجری على نبی الله سلیمان علیه السلام. ففی الآیة 31 جاءت صفتان من صفات الخیل المستحسنة هما (الصافنات) و (الجیاد) و فی الآیة 34 أشیر الى المسح بالسوق و الأعناق. و بعد التأمل فی ظاهر الآیات و معانی المفردات نرى أن ههنا نشرا على ترتیب اللف و هو المحسنات المعنویة فی البدیع. و هذه المحسنة لها ارتباط بصنعة أخرى تسمى ...
[ 8 ] - بررسی زیباشناسی مقابله و فاصله در سوره الرحمن
زیباشناسی یکی از مهم‌ترین عرصه‌های نقد در دوران معاصر است؛ به گونه‌ای که ناقدان و اهل فن، به جنبه‌های گوناگون آن توجهی کرده‌اند. از آنجا که امروزه، متون ادبی از جنبه‌های مختلف فنی، لغوی، بلاغی و همچنین از نظر اسلوب و ساختار تحلیل و بررسی می‌شوند، نگارندگان درصدد یافتن گوشه‌ای از زیبایی‌های سوره‌ای هستند که «عروس قرآن» نامیده شده است.صنعت مقابله- که یکی از اسلوب‌های بلاغی است و در قرآن کریم نیز ...
[ 9 ] - روش تفسیری شیخ محمدباقر بالکی در حاشیه‌اش بر تفسیر بیضاوی (مطالعة موردی مباحث لغوی، نحوی و بلاغی در سورة بقره)
شیخ محمدباقر بالکی از عالمان بزرگ کرد در قرن چهاردهم هجری به شمار میآید که رساله‌ها، شرح‌ها و حاشیه‌های متعددی در علوم و معارف اسلامی نوشته‌است. از مهم‌ترین آثار ارزشمند او، حاشیة مشهور او بر تفسیر قاضی ناصرالدین بیضاوی است که درواقع بر جایگاه بلند شیخ در تفسیر قرآن دلالت دارد. بالکی بسیاری از مسائل دقیق و مباحث ارزشمند را در این حاشیه گنجانده‌است. این پژوهش روش تفسیری بالکی را در این اثر مهم ...
نویسندگان همکار