محمدرضا پورمحمدی
گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تبریز
[ 1 ] - بررسی عوامل موثر بر قیمت مسکن در شهر تبریز با استفاده از مدل هدانیک
هدف اصلی این مطالعه، تعیین عوامل موثر بر قیمت مسکن در شهر تبریز میباشد. برای این منظور دو دسته واحدهای مسکونی ویلایی و آپارتمانی مورد پرسشگری و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. متغیرهای تاثیرگذار در قیمت مسکن به چهار دسته اصلی متغیرهای کالبدی- فیزیکی، متغیرهای دسترسی، متغیرهای محیطی (همسایگی) و ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی تقسیم‌بندی شدند؛ داده‌های مورد نیاز با پرسشگری از خانوارها و قیمت مسکن با مرا...
[ 2 ] - تبیین تعامل نماگرهای کیفیت زندگی و توسعه منطقه‌ای در ایران
این پژوهش با هدف بررسی تعامل نماگرهای مختلف کیفیت زندگی و ضریب تأثیر این شاخص‌ها بر توسعه منطقه‌ای و کاهش نابرابری‌ها در میان استان‌های ایران انجام گرفته است. بر این اساس شاخص توسعه انسانی و ابعاد مربوطه به همراه پنج شاخص شامل نرخ اشتغال، میزان مشارکت اقتصادی، دسترسی به آب سالم شهری و روستایی و در آمد متوسط خانوار شهری در طول دوره 1375، 1385 و 1390 به عنوان شاخص‌های پایه جهت سنجش کیفیت زندگی و ...
[ 3 ] - تحلیل توسعه یافتگی شهرستان‌های استان کرمانشاه
همه شاخه‌های دانش بشری، هر یک به نحوی عامل توسعه را مورد سنجش و ارزیابی قرار داده‌اند و هر کدام به نحوی توانستهاند گوشه‌هایی از واقعیت‌ها را نشان دهند. در این میان شاید تنها شاخه‌ای از علوم که می‌تواند با مفهوم توسعه میان رابطه انسان و طبیعت داوری کند، دانش جغرافیاست که به بررسی توسعه پایدار منطقه‌ای و یا ناحیه‌ای، طبقه بندی و یا سطح بندی نواحی و یا شهرستان‌های کشور بر اساس میزان برخورداری ا...
[ 4 ] - ارزیابی توسعه پایدار کلانشهر تبریز
امروزه شهرسازی با تبعیت از مدل های کلیشه ای توسعه شهری (عمدتا" متجدد) که نسبت به شرایط و خصوصیات بومی بی اعتنا است، نه تنها شرایط ناپایداری را در شهرها پدید آورده، بلکه ناپایداری مناطق اطراف را نیز به دنبال داشته است. به گونه ای که در کلان شهرهایی مثل تبریز، سطح اشغال شده شهری بر روند رشد جمعیت پیشی گرفته و این پدیده بر دامنه مشکلات زیست محیطی، زیرساختی و اقتصادی و در یک کلام ناپایداری شهرها اف...
[ 5 ] - پدافند غیرعامل و ضرورت ایجاد کاربریهای چند منظوره: رویکردی جدید درآینده نگری توسعه و امنیت پایدارشهری با تأکید بر زلزله خیزی شهر تبریز
اغلب پژوهشها در زمینة کاهش خسارتهای ناشی از زلزله، حول محور روشهای ساختوساز واحدهای ساختمانی برای افزایش مقاومت بنا در برابر زلزله بوده است. با توجه به اینکه شهر تاریخی- فرهنگی تبریز، یکی از زلزلهخیزترین شهرهای ایران محسوب می‌شود، این مقاله با توجه به داده‌ها و نقشه‌های وضع موجود این شهر و استفاده از داده‌های طرح جامع و تفصیلی آن، بهویژه کاربری اراضی شهری، به نقش راهبردی و ضرورت ایجاد کار...
[ 6 ] - ارزیابی گسترش فضایی _ کالبدی شهر زنجان با تأکید بر تغییر کاربری زمین طی دوره 1384- 1355(1975-2005)
پیچیدگی نظام های شهری در جهان معاصر، ارزیابی و تبیین تغییرات آن ها را به شیوه‌های سنتی و مرسوم در دنیایی که شهرنشینی از بزرگترین پدیده‌های قابل توجه آن محسوب می شود، امری بسیار مشکل ساخته است. در بررسی ها نشان می دهند که دینامیسم های شهری بر مقیاس های فضایی- کالبدی متفاوتی اثر می گذارند، لذا در این پژوهش چارچوبی برای تهیه نقشه و تحلیل الگوهای قابل پیش بینی از گسترش شهر در مقیاس های فضایی _ کالب...
[ 7 ] - ارزیابی و رتبه‌بندی عوامل تأثیرگذار بر مشارکت شهروندان در فرایند مدیریت شهری (مطالعۀ موردی: منطقۀ 2 شهرداری تبریز)
رشد فزایندۀ ابعاد شهرنشینی و پیچیدگی ماهیت مسائل شهری موجب شده که تأکید و توجه مدیران و برنامهریزان بیش از هر زمان دیگر به سطوح پایین‌تر و ابعاد ملموس زندگی شهروندان معطوف گردد. از‌این‌رو، امروزه مشارکت مردم در فرایند مدیریت شهری به‌شدت در مرکز توجه قرار گرفته است. در این راستا، پژوهش حاضر درصدد است با روشی توصیفی- تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی به ارزیابی و رتبه‌بندی عوامل مؤث...
[ 8 ] - بررسی تطبیقی رهیافت‌های رگرسیون وزنی جغرافیایی و حداقل مربعات معمولی در برآورد مدلهای مکانی
هدف اصلی این مطالعه بررسی مدلهای فضایی و روشهای متعارف برآورد مدلهای مکانی نظیر حداقل مربعات معمولی و رهیافت جدیدتر رگرسیون وزنی جغرافیایی میباشد. برای این منظور نقاط ضعف و قوت هر دو رهیافت رگرسیون وزنی جغرافیایی و حداقل مربعات معمولی با ارائه یک مثال ساده مورد توجه قرار گرفته و بر اساس چارچوب نظری هر دو روش، رهیافت مناسب برای برآورد مدلهای مکانی ارائه شده است. نتایج مقایسه این دو روش نشا...
[ 9 ] - بررسی عوامل مداخله گر در شکل گیری معماری صخره ای در نواحی روستایی نمونه موردی: روستای کندوان استان آذربایجان شرقی
هدف معماری روستایی فقط ساختن و تأمین سرپناه برای جوامع نیست، بلکه معنای قدرتمندی از ارتباطات را بیان مینماید. ارتباطات بین انسان و محیط طبیعی، شرایط اقتصادی و اجتماعی مهمترین ارتباطی است که معماری روستایی بیانگر آن است. معماری بومی ساختمانهایی را بنا میکند که عملکرد آنها برخاسته از نوع نگرش آنان میباشد. در این میان صخرهها با عنصر طبیعی و کمترین خرابی توسط بشر بیشترین امتیاز را در رابطه ب...
[ 10 ] - نقش توسعه یافتگی کلاسیک در شکل گیری و گسترش سکونتگاه های غیررسمی شهری مطالعه موردی: شهر خوی
سـکونتگاههای غیررسمی به عنوان شهرهای سایه بـعد از شروع انـقلاب صنعتی و بوجود آمدن بازتوزیع جغرافیایی جمعیت در اروپا شکل گرفت سپس آرام آرام در کشورهای در حال توسعه پس از شروع فرآیند صنعتی شدن و نوسازی به عنوان ویژگی اصلی اکثر شهرهای چنین کشورهایی نمود پیدا کرد اما این پدیده در کشورهای اروپایی به عنوان یک پدیده میرنده عمل نموده و در طی زمان و در بستر مکان در بطن شهرها حل شدند؛ بهطوری که دیگر ...
[ 11 ] - بازیافت اراضی بایر شهری
زمین کلید همه فعالیتهای بشری از جمله تأمین مسکن، خدمات و تاسیسات شهری است. استفاده مطلوب و مؤثر از منابع زمین یکی از وظایف مهم برنامهریزان و مدیران شهری است. در این رابطه اراضی بایر یکی از کاربریهای بالقوه کلیدی به منظور تأمین فضاهای مورد نیاز خدمات عمومی (فضای سبز، پارکینگ، کتابخانه و ...) در مقیاس محله، ناحیه و منطقه است که غالباً این موضوع در کشورهای کمتر توسعهیافته مورد بیتوجهی یا کمتو...
[ 12 ] - ارزیابی پراکنش فضاهای گردشگری تاریخی ـ فرهنگی و خدمات جانبی آن در شهر تبریز
در سالهای اخیر موضوع توریسم درحوزههای مختلف علمی مورد بررسی قرار گرفته است، یکی از بخشهای مهم آن توریسم فرهنگی میباشد که عبارتست از: بازدید و شناخت مکانهای تاریخی ـ فرهنگی، جلوههای معماری، موسیقی، چشماندازهای زیبا، که مجموعاً به «میراث» مربوط میگردد. این مقاله دو موضوع را مورد بررسی قرار داده است، ابتدا پراکنش فضایی مکانهای تاریخی ـ فرهنگی «عناصر اولیه» توریستی، یعنی عواملی که یک گردش...
[ 13 ] - بررسی ضرورت ایجاد شهرهای جدید در نظام شهری ایران
شهرهای جدید در کشورهای مختلف برحسب ضرورت‌ها و کارکردهای آنها احداث می‌شوند و این سیاست می‌تواند از کشوری به کشور دیگر و حتی از منطقه‌ای در یک کشور به منطقه دیگر در همان کشور تفاوت داشته و ضرورت یا عدم ضرورت آن متناسب با شرایط اقتصادی اجتماعی بخصوص ویژگی‌های فرهنگی مردم مشخص می‌شود. امروز هدف از ایجاد شهرهای جدید تحقق ایده سکونتگاههای ایدهآل یا مدینه فاضله نیست بلکه تمرکززدایی از مراکز شهری ...
[ 14 ] - میان افزایی؛ راهکاری برای افزایش پایداری کالبدی محور تاریخی-فرهنگی کلانشهر تبریز
ااگرچه افزایش جمعیت علت اولیه گسترش شهرها محسوب می شود، لیکن پراکندگی نامعقول آن اثرات نامطلوبی بر محیط طبیعی و فرهنگ جوامع می گذارد. الگوی توسعه میان افزا یکی از ابزارهای رشد هوشمند است و در صورت تحقق از مصادیق بارز توسعه پایدار می باشد. کمبود زمین، موانع طبیعی و مصنوعی گسترش افقی شهرها، گسترش شهر بر روی پهنه های مخاطره آمیز و گسل ها، هزینه بالای ایجاد خدمات زیربنائی و تسهیلات شهری، همچنین ب...
[ 15 ] - ارزیابی شاخص‌های کمی و کیفی مسکن در سکونتگاههای غیر رسمی ایران مطالعه موردی جمشیدآباد خوی
اسکان غیر رسمی که بعد از اصلاحات ارضی و افزایش قیمت نفت در شهرهای بزرگ ایران، شکل گرفت آرام آرام به سطوح پایین سلسله مراتب شهری کشور رسوخ کرد؛ به طوری که شهر خوی به عنوان یکی از شهرهای میان اندام کشور با این پدیده در محلات خود مواجه است. محله جمشیدآباد بزرگترین اجتماع غیر رسمی در شهر خوی است که در این مقاله به بررسی و ارزیابی وضعیت کالبدی آن پرداخته شده است. مسکن که خود کوچکترین واحد فضایی اس...
[ 16 ] - تحلیلی بر روند تغییرهای سطوح توسعه و نابرابری های ناحیه ای [1] در نقاط شهری استان آذربایجان‌شرقی در سال های 1365، 1375 و 1385
هدف این مقاله، تعیین درجه توسعه یافتگی نقاط شهری استان آذربایجان شرقی و تحلیل روند نابرابری‌های ناحیه‌ای در استان، طی سالهای 1365، 1375 و 1385 است. محدودهمورد مطالعه، شامل نقاط شهری استان آذربایجان شرقی در سالهای مذکور است. روش پژوهش «توصیفی - تحلیلی» است. شاخص‌های مورد بررسی متشکل از 39 شاخص، شامل شاخص‌های بهداشتی و درمانی، فرهنگی و آموزشی، اقتصادی، زیربنایی و مسکن، ورزشی و تلفیقی از شاخص...
[ 17 ] - برنامه ریزی شهری متناسب با پدافند غیرعامل با تأکید بر ارزیابی و برنامه ریزی بهینه کاربری اراضی شهری (نمونه موردی شهر سنندج)
از مهمترین موضوعاتی که باید در هنگام طراحی و برنامه‌ریزی شهرها مد نظر قرارگیرد، فراهم نمودن امنیت هر چه بیشتر شهروندان و کاهش بحران در شهرها، همچنین رعایت برخی تمهیدات و اصول پدافند غیرعامل برای کاستن از آثار این نوع بحران‌ها میباشد. سرزمین ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و سیاسی خود، همواره در طول تاریخ شاهد بلایای (جنگ و...) بسیاری بوده و خسارات مالی و جانی فراوانی را متحمل شده است. از ای...
[ 18 ] - تحلیل عوامل مؤثر بر توسعۀ پایدار شهری با تأکید بر شکاف دیجیتال، به‌روش میک‌مک فازی (مطالعۀ موردی: تبریز 2018)
از مهمترین تحولات دورۀ کنونی، انقلاب اطلاعاتی و دیجیتالی، فناوری ارتباطات، مجازی‌سازی و... است. فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌عنوان پدیده‌ای جامع و فراگیر، بر طیف کامل فعالیتهای بشری (کاربردهای شخصی تا فعالیتهای اقتصادی و سیاسی، و توسعه) تأثیر زیادی دارد. با توجه به اینکه شهر تبریز به‌عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام (2018) انتخاب شده است، باید تأثیرات بهکارگیری این فناوری‌ها در آینده در این ...
[ 19 ] - بررسی جایگاه شاغلان بخش غیررسمی در پایداری اقتصاد شهری (مطالعۀ موردی: کلانشهر تبریز)
کلانشهر تبریز نمونه‌ای از مدلهای توسعة شهری است که در پی تحولات ناشی از اصلاحات اراضی و ایجاد قطب رشد و مراکز صنعتی در دهه‌های اخیر به‌کلی متحول، و گرفتار ساختاری متخلخل و بیمارگونه شده است. نوع این پژوهش کاربردی-توسعه‌ای، توصیفی-تحلیلی است که در آن مطالعة موردی، و تکنیک‌های اسنادی-کتابخانه‌ای و میدانی به‌کار رفته است. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، پرسشنامه، مشاهده، مصاحبه، آمارنامه‌های مرکز آم...
[ 20 ] - تبیین ابعاد اجتماعی- اقتصادی تاب آوری شهری در برابر زلزله مطالعه موردی: منطقه 4 شهر تبریز
زمینه و هدف: بلایای طبیعی همواره به عنوان پدیده ای طبیعی در طول دوران حیات کره زمین وجود داشته و خواهند داشت. وقوع بلایای طبیعی نظیر سیل، زلزله، طوفان و گردباد در اغلب موارد تأثیرات مخربی بر سکونتگاه های انسانی باقی گذراده است و تلفات سنگینی بر ساکنان آن ها وارد ساخته است. ساختمان ها و زیرساخت های این گونه مناطق را نابود کرده و عوارض اقتصادی و اجتماعی پردامنه ای بر جوامع بشری و کشورهای جهان تحم...
[ 21 ] - سنجش میزان رضایت‌مندی ساکنان سکونتگاههای غیررسمی ازخدمات ارائه‌شده مدیریت شهری (مطالعه موردی: محله پاسداران تبریز)
در دنیای امروز، مدیریت شهری به یکی از سازمان‌های مؤثر در زندگی شهروندان تبدیل‌شده است که همیشه به نحوی با خدمات آن در ارتباط هستند. سنجش رضایت مردم از خدمات شهری یکی از مهمترین عوامل تعیین‌کننده کیفیت و چگونگی عملکرد ارائه‌کنندگان خدمات شهری است؛ برهمین اساس هدف پژوهش حاضر آن است که کیفیت عملکرد مدیریت شهری را در محله موردمطالعه ؛ مبتنی بر نگرش شهروندان موردسنجش قراردهد. بنابرین روش پژوهش توصی...
[ 22 ] - شناسایی و تحلیل عوامل تأثیرگذار شکاف دیجیتال در توسعۀ پایدار تبریز 2018
تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات به عنوان پدیده‌ای جامع و فراگیر در طیف کامل فعالیتهای بشری از کاربردهای شخصی گرفته تا فعالیتهای اقتصادی و سیاسی و در نهایت امر توسعه بسیار تأثیرگذار است. با اینحال، چنین تأثیرگذاری در صورت انتشار نامتوازن تکنولوژیهای نوین اطلاعاتی و ارتباطی در بین افراد جامعه، به صورت سازنده و در راستای توسعه عمل نمیکند، که چنین توسعۀ نامتوازنی، باعث ایجاد شکاف دیجیتال در جامعه ...
نویسندگان همکار