واعظی, علی رضا

[ 1 ] - تغییرات زمانی دبی جریان و هدررفت عناصر غذایی، مطالعه موردی: حوزه آبخیز تهم‌چای

Water loss and nutrients loss are one of the important signs of natural resource degradation in the catchments. The amount of loss of these resources is affected by several factors including the characteristics of rainfall. In this study, the data of stream discharge (Q), total dissolve solids (TDS), and total nutrient loss ratio (NR) along with rainfall characteristics were analyzed for the ev...

[ 2 ] - ارزیابی و بازنگری مدل MUSLE در پیش‌بینی هدر رفت خاک در کرت‌های کوچک با استفاده از باران‌های شبیه‌سازی شده

Modified Universal Soil Loss Equation (MUSLE) is one of soil loss estimation models which has been developed based on the runoff characteristics in the event scale. However, it needs to be evaluated in the plot scale for the semi-arid rainfall events. With this aim, a field study was designed using twenty one plots. Runoff and soil loss were measured using 5-min samples under seven rainfall int...

[ 3 ] - بررسی هدررفت خاک در کرت‌های کوچک حاوی خاک‌های با بافت مختلف در رخدادهای پیاپی باران شبیه‌سازی شده

Knowledge of variation in soil properties from each event to another is very important for the determination of critical periods during which soil is susceptible to erosion processes. This study was carried out to investigate soil loss in sequential rainfall events in Zanjan Province. Toward this, ten soil textures samples were taken and were transported to small plots (60 cm×80cm) with 2...

[ 4 ] - تعیین فرسایش‌پذیری شیاری در برخی خاک‌های استان زنجان تحت باران شبیه‌سازی ‌شده

Rill erosion is the detachment and transport of soil particles by concentrated flow of runoff. It is the most common form of water erosion in the hill slopes. Rill erodibility is the rate at which soil particle is detached and transported by shear force of the concentrated flow. The study was conducted to determine the rill erodibility in different soil textures in Zanjan province using a rainf...

[ 5 ] - ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک تحت تأثیر پخش سیلاب در ایستگاه قره‌چریان زنجان

Flood spreading is one of the suitable methods to control the floods and conservation of soil and water in arid and semi-arid regions. Since soil properties may be influenced by the flood spreading, this study was carried out to investigate the effect of the flood spreading on physicochemical soil properties in Garacharyan plain located in North West of Zanjan in 2009. Three flooded areas and o...

[ 6 ] - کارایی روش شماره منحنی رواناب (CN- SCS ) در برآورد رواناب در حوزه آبخیز تهم چای، شمال غرب زنجان

The Soil Conservation Service Curve Number (SCS-CN) method is widely used for predicting direct runoff from rainfall events. The ratio of initial abstraction (λ=Ia/S) to maximum potential retention (S) was assumed in its original development to be equal to 0.2 (λ=Ia/S=0.2) in SCS-CN method. Application of the initial abstraction ratio equal to 0.2 out of the area where it has been developed may...

[ 7 ] - نموگرافی جدید برای برآورد عامل فرسایش‌پذیری (K) در بخشی از خاک‌های نواحی نیمه‌خشک در شمال‌غربی ایران

Proper evaluation of soil erodibility factor is very important in assessment of soil erosion. In this study, soil erodibility factor (K) was assessed in a zone, 900 km2 in area in Hashtrood, located in a semi-arid region in north west of Iran. Soil erodibility factor was measured at the unit plots under natural rainfall events in 36 different lands in the study area from March 2005 to March 200...

[ 8 ] - ارزیابی حساسیّت اندازه‌های خاکدانه به فرسایش بین‌شیاری بر اساس شاخص‌های پایداری خاکدانه

سابقه و هدف: پایداری خاکدانه یک شاخص فیزیکی مهم برای بیان حساسیّت خاک‌ها به فرسایش می‌باشد. بسته به اندازه‌ی خاکدانه، پایداری خاکدانه می‌تواند دچار تغییر شود. برخی روش‌ها شامل الک خشک، الک تر و رهاسازی قطره‌ی آب، به‌طور رایج برای ارزیابی پایداری خاکدانه‌ها در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند. شاخص میانگین وزنی قطر خاکدانه‌های پایدار در هر دو روش الک خشک و الک تر مورد استفاده قرار می‌گیرد و ...

[ 9 ] - عملکرد دانه گندم و محتوای رطوبتی خاک تحت تأثیر فاصله ردیف و جهت شخم در کشتزار دیم

سابقه و هدف: نگهداری آب در خاک و افزایش محتوای رطوبتی خاک در پیرامون ریشه اولین راه برای افزایش عملکرد محصول به ویژه در زمین‌های دیم است. روش‌های کشاورزی همراه با ویژگی‌های ذاتی خاک (بافت خاک، ساختمان خاک و ...) می‌توانند بر نگهداری آب در خاک و در نتیجه تولید محصول مؤثر باشند. بسیاری از دیمزارهای ایران در منطقه نیمه‌خشک واقع شده و معمولاً در جهت شیب شخم خورده که رواناب را تسریع کرده و از این رو ...

[ 10 ] - حساسیت خاک ها با بافت متفاوت به فرسایش پاشمانی تحت تأثیر شدت باران و محتوای رطوبتی پیشین

[ 11 ] - تغییرات زمانی تولید جریان و فرسایش شیاری در خاک مارنی تحت شدت‌های مختلف باران

سابقه و هدف: فرسایش شیاری، یکی از عوامل اصلی هدررفت خاک در سازندهای مارنی است. این سازندها بسیار حساس به فرآیندهای فرسایش آبی بوده و گستره نسبتاً بزرگی را در برخی حوزه‌های آبخیز مناطق خشک و نیمه‌خشک دربرمی‌گیرد. فرسایش شیاری به عنوان پدیده‌ای فعال در این سازندها بوده و به طور زمانی طی سال، از رخ‌دادی به رخ‌داد دیگر یا طی یک رخ‌داد بارندگی تغییر می‌کند. تغییرات زمانی فرسایش شیاری طی یک رخ‌داد بار...

[ 12 ] - تأثیر جهت شخم بر نگهداشت آب و عملکرد دانه گندم در کشتزار دیم در منطقه نیمه‌خشک در غرب زنجان

چکیده سابقه و هدف: فراهمی آب مهم‌ترین عامل تعیین‌ کننده بهره‌وری در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. در این مناطق عملکرد محصول تحت تأثیر توزیع و مقدار بارش و نگه‌داری آب در خاک است. به کارگیری روش‌های مدیریت خاک می‌تواند در مهار روان‌آب سطحی و افزایش نگه‌داری آب در خاک مناسب باشد. خاک‌ورزی به عنوان یک اقدام مهم مدیریتی خاک می‌تواند بر تولید روان‌آب و فرسایش خاک و در نتیجه بر ذخیره آب و عملکرد محصول در...

[ 13 ] - بررسی نقش شیب و ویژگی‌های خاک در ایجاد فرسایش شیاری در دامنه‌ها (مطالعه موردی: حوزه آبخیز تهم‌چای، شمال‌غرب زنجان)

سابقه و هدف: فرسایش شیاری یکی از مهمترین اشکال فرسایش خاک در دامنه‌ها است که به دلیل تمرکز رواناب سطحی به وجود می‌آید. به طور معمول شیارها به عنوان مسیرهای کوچک و موقت جریان متمرکز هستند که به عنوان منبع مهم رسوب و تحویل رسوب در دامنه‌ها نقش ایفاء می‌کنند. گسترش شیارها اغلب در اراضی مرتعی تحت چرای شدید که ظرفیت نگهداشت آب آن‌ها پایین بوده و یا در اراضی تازه‌شخم خورده که ساختمان آن‌ها از بین رفت...

[ 14 ] - مدل‌سازی محتوای کربن آلی خاک بر اساس شاخص‌های توپوگرافی و ویژگی‌های خاک کشت‌زارهای دیم گندم

سابقه و هدف: کربن آلی خاک از عوامل مهمی است که بر کیفیت خاک، آب و اتمسفر مؤثر است. محتوی کربن آلی خاک تابعی از اثرات متقابل اقلیم، پوشش گیاهی، زهکشی، مدیریت زراعی، کاربری اراضی و ویژگی‌های خاک از جمله بافت خاک، نوع کانی و ساختمان خاک است (7). درصد شیب و موقعیت‌های مختلف توپوگرافی بر حفظ رطوبت خاک و ایجاد شرایط مناسب برای استقرار گیاهی و در نتیجه میزان انباشته شدن و تجزیه کربن آلی خاک مؤثر می‌با...

[ 15 ] - اثر توأم تشکیل سله و درز و شکاف سطحی بر هدایت هیدرولیکی اشباع خاک

سطح اغلب خاک‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک دارای سله، درز و شکاف است که تأثیر بسزایی بر هدایت هیدرولیکی خاک ‌دارند. به این منظور در تحقیق حاضر به مطالعه تغییرات زمانی تراکم درز و شکاف، تشکیل سله و تأثیر این پدیده‌ها بر هدایت هیدرولیکی اشباع خاک پرداخته‌ شد. آزمایش در سه خاک با بافت­های (رسی، لومی و لوم‌رس‌شنی) طی چهار تداوم باران (15، 30، 45 و 60 دقیقه) در 8 تکرار طراحی شد. بر اساس نتایج، خاک لوم‌رس...

[ 16 ] - تغییرپذیری زمانی تولید رواناب تحت تأثیر شیب در خاک‌های با بافت مختلف

زمان آغاز و شدت تولید مشخصه‌هایی از رواناب بوده که تحت تأثیر تغییرات خصوصیات فیزیکی خاک طی زمان بارندگی قرار می‌گیرند. شدت تغییرات زمانی این مشخصه‌ها بسته به بافت خاک و شیب سطح می‌تواند تغییر کند. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات زمانی تولید رواناب در خاک‌های با بافت لوم‌رسی، لوم و لوم‌شنی در شیب‌های 5، 10، 15، 25 و 30 درجه تحت باران شبیه‌سازی شده با شدت 40 میلی‌متر در ساعت در شرایط آزمایشگاهی به...

[ 17 ] - تولید روان‌آب و هدررفت خاک در مراتع با پوشش ضعیف تحت تأثیر تغییر کاربری زمین و جهت شخم

اگرچه نقش تغییر کاربری زمین و جهت شخم در هدررفت خاک در اراضی مرتعی مورد مطالعه قرار گرفته است لیکن اطلاعات کافی در مورد نقش فعالیت‌های بشر در نواحی نیمه خشک به ویژه در ایران موجود نیست. بنابراین این مطالعه به منظور بررسی نقش تغییر کاربری و جهت شخم بر تولید رواناب و هدررفت خاک در مرتعی با پوشش گیاهی ضعیف در شمال غرب ایران در سال 1393 انجام گرفت. به این منظور چهار مرتع ضعیف با شیب‌های 6/12، 37/15...

[ 18 ] - ارائۀ رابطۀ رگرسیونی بین عملکرد گندم دیم و ویژگی‌های خاک در منطقه‌ای نیمه‌خشک در استان زنجان

گندم دیم منبع غذایی اصلی غالب کشورهای درحال‌توسعه است که عوامل مختلفی بر تولید آن مؤثر است. هدف از این پژوهش ارائة مدلی است که عملکرد دانة گندم دیم را بر اساس ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک برآورد کند. بدین منظور، مقادیر عملکرد دانة گندم دیم و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی در سه تکرار به‌طور جداگانه در یک سال زراعی ،1393، در 53 مزرعة گندم دیم، در سطح استان زنجان اندازه‌گیری شد. با به‌کارگیری روش ر...

[ 19 ] - بررسی فرایندهای فرسایش بارانی در خاکدانه‏ها تحت شرایط آزمایشگاهی در خاک‏های آهکی شمال غرب زنجان

فرایندهای فرسایش بارانی در کنار ویژگی‏های باران تحت‌تأثیر مقاومت خاکدانه‏ها نیز قرار می‏گیرند. این پژوهش به‌منظور بررسی حساسیت خاکدانه‏ها در خاک‏های با بافت مختلف به فرایندهای فرسایش بارانی انجام گرفت. آزمایش در 30 نمونه خاک با چهار گروه بافتی و با تکرار‏های متفاوت انجام شد. برای این منظور 90 جعبه‏ محتوی خاکدانه‏های 6 تا 8 میلی‏متر تهیه و به‌مدت 30 دقیقه زیر دستگاه شبیه‏ساز باران قرار گرفتند. ن...

[ 20 ] - تغییرات رواناب در ابعاد کرت در نمونه‌های خاک با بافت مختلف تحت رخدادهای یکسان باران شبیه‌سازی‌شده

تولید رواناب، در کنار تأثیرپذیری از ویژگی‌های باران و ویژگی‌های سطح خاک، از نوع خاک نیز تأثیر می‌پذیرد. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات رواناب طی رخدادهای ثابت باران در خاک‌های با بافت مختلف در استان زنجان انجام گرفت. بدین منظور، پس از بررسی‌های اولیه، 10 نوع خاک با بافت مختلف شناسایی و از عمق صفر تا 30 سانتی‌متر نمونه‌برداری شد. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی سه بار تکرار شد. خاک‌ها ب...

[ 21 ] - ویژگی¬های فیزیکی خاک و جوانه¬زنی¬گندم تحت تاثیر پلی¬اکریل¬آمید در خاک مارنی کشاورزی

تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر پلی­اکریل­آمید (PAM) بر برخی ویژگی­های فیزیکی خاک و جوانه­زنی گندم در خاک مارنی انجام گرفت. محلول پلی­اکریل­آمید در چهار سطح (تیمار) شامل صفر، 33/33، 66/66 و 100 کیلوگرم در هکتار با چهار تکرار به سطح 16 جعبه خاک با ابعاد 30 در 50 سانتی­متر و عمق 25 سانتی­متر پاشیده شد. پس از کاشت بذرها در عمق 2 سانتی­متری و فواصل 5 سانتی­متر، جعبه­ها تحت چهار رخداد باران شبیه­سازی شد...

[ 22 ] - اثرات ابعاد کرت بر تولید رواناب تحت رخدادهای منفرد باران طبیعی

شناخت عوامل موثر بر نتایج کرت­های صحرایی به دلیل کاربرد گسترده­ی آن­ها در مطالعات حفاظت خاک بسیار ضروری است. در این مطالعه اثر ابعاد کرت، بر تولید رواناب در واحد سطح، تحت رخداد­های باران طبیعی در دو منطقه از کشور (کوهین در استان قزوین و پلدشت در استان آذربایجان­غربی) در یک بازه زمانی یک ساله از  شهریور سال 1389 تا 1390 بررسی شد. برای این منظور در هر دو منطقه، تعداد هفت کرت با ابعاد مختلف شامل ط...

[ 23 ] - کارایی پلی‌وینیل‌استات در کاهش رواناب و رسوب در خاک مارنی تحت تأثیر رخدادهای یکسان باران

پلیمرها نهاده‌های مناسبی برای پیشگیری از رواناب و هدررفت خاک هستند. این تحقیق به منظور بررسی کارایی پلی‌وینیل‌استات در کاهش رواناب و رسوب در یک خاک مارنی در شرایط آزمایشگاهی انجام گرفت. برای این منظور پنج سطح پلی‌وینیل‌استات شامل صفر، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار در سه تکرار به سطح خاک مارنی داخل فلوم‌ها پاشیده شد و تحت پنج رخداد باران شبیه‌سازی شده با شدت ثابت 40 میلی‌متر بر ساعت و مدت ...

[ 24 ] - عدم قطعیت عامل فرسایش‌پذیری (K) برآوردی با استفاده از نموگراف USLE در خاک‌های آهکی شهرستان هشترود، شمال‌غربی ایران

در رابطه جهانی فرسایش خاک (USLE)، عامل فرسایش‌پذیری خاک (K) با استفاده از نموگراف برآورد می‌شود. استفاده از نموگراف در خاک‌های آهکی ممکن است منجر به عدم قطعیت در برآورد فرسایش‌پذیری شود. این پژوهش در شهرستان هشترود واقع در جنوب استان آذربایجان‌شرقی طی سال 1384 انجام گرفت. آزمایش‌های صحرایی در منطقه‌ای به ابعاد 30 کیلومتر در 30 کیلومتر انجام گرفت. در سطح منطقه، 36 شبکه انتخاب و در هر شبکه، سه کر...

[ 25 ] - بررسی شاخص‌های فرسایش سطحی خاک و ارتباط آن‌ها با خصوصیات دامنه در مراتع منطقه نیمه‌خشک

فرسایش سطحی یکی از مهم‌ترین عوامل تخریب خاک و کاهش تدریجی باروری خاک می‌باشد. مطالعات اندکی در مورد شاخص‌های فرسایش سطحی در دامنه‌های مرتعی منطقه نیمه‌خشک انجام گرفته است. این مطالعه به‌منظور بررسی شاخص‌های فرسایش سطحی و رابطه آن‌ها با خصوصیات دامنه در منطقه‌ای نیمه‌خشک انجام شد. برای این منظور پنج دامنه جنوبی تحت فرسایش سطحی با شیب‌های متفاوت (9، 13، 17، 31 و 33 درصد) در زنجان مورد بررسی قرار ...

[ 26 ] - تحلیل اثر رگبارهای متوالی بر ویژگی‌های خاک، تولید رواناب سطحی و هدررفت خاک در خاک‌های با پایداری متفاوت در کرت‌های کوچک

آگاهی از تغییرات زمانی ویژگی‌های خاک در هر رخداد طی بارش­های متوالی برای تعیین دوره بحرانی که خاک حساس به فرآیندهای فرسایشی می­شود، بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش به‌منظور بررسی اثر رگبارهای متوالی بر تغییر ویژگی‌های خاک، تولید رواناب سطحی و هدررفت خاک در 18 نوع خاک مختلف با اندازه خاکدانه‌ یکسان (با قطر بین 4 و 6 میلی‌متر)، انجام گرفت. آزمایش در کرت‌های فرسایشی کوچک با طول 80 سانتی­متر و عرض ...

[ 27 ] - وابستگی خصوصیات رواناب به ابعاد کرت در کشتزار دیم تحت باران های منطقه نیمه خشک

رواناب عامل مهم فرساینده خاک است که تولید آن تحت تأثیر عوامل متعدد از جمله طول دامنه قرار می گیرد. آگاهی از این موضوع می تواند در برنامه ریزی حفاظتخاک بهویژه در کشتزارهای دیم سودمند باشد. هدف از این مطالعه تعیین اثر طول دامنه بر خصوصیات رواناب (حجم کل رواناب، رواناب در واحد سطح و ضریب22 متر) با عرض یکسان بر اساس معادله جهانی / رواناب) در منطقه نیمه خشک در شمال غرب ایران بود. برای این منظور، تعد...

[ 28 ] - اثر اندازۀ کرت بر میزان رواناب و رسوب اندازه‌گیری شده ناشی از رگبارهای طبیعی

کرت­های فرسایشی به طور گسترده به منظور ارزیابی متغیرها و عوامل اصلی پدیده­ فرسایش خاک مورد استفاده قرار می­گیرند. از این­رو، آگاهی از تاثیر عوامل مختلف همچون مقیاس مکانی بر نتایج به دست آمده از آنها ضروری است. این پژوهش با هدف بررسی اثر ابعاد کرت­های صحرایی بر تولید رواناب و هدررفت خاک در واحد سطح­ انجام شد. بدین منظور، تعداد هفت کرت با ابعاد مختلف (طول­های 2، 5، 10، 15، 1/22، 25 و30 متر و به ت...

[ 29 ] - مطالعه تأثیر مالچ کاه و کلش گندم بر نگهداشت رطوبتی خاک در شرایط دیم

کمبود آب مهمترین عامل محدودکننده عملکرد محصول در مناطق خشک و نیمه­خشک است. از این رو جلوگیری از هدررفت آب و دستیابی به عملکرد مناسب امری مهم در کشتزارهای دیم محسوب می­شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر کاه و کلش گندم بر محتوای رطوبتی خاک تحت شرایط دیم در منطقه نیمه­خشک انجام گرفت. پنج سطح مالچ کاه و کلش گندم (صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد پوشش سطح) در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در زنج...

[ 30 ] - تغییرات شاخص‌های جریان و فرسایش‌پذیری شیاری تحت تأثیر شدت باران در خاک مارنی

فرسایش شیاری که در نتیجه تمرکز رواناب بر شیب به وجود می‌آید، یکی از انواع مهم فرسایش خاک در دامنه‌ها به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک با پوشش گیاهی ضعیف است. به همین دلیل، شناخت عوامل مؤثر بر آن از اولویت بالایی برخوردار است. فرسایش‌پذیری شیاری بیان‌گر سهولت جدا شدن ذرات خاک و انتقال آن‌ها توسط نیروی برشی آب در شیار است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر شدت باران بر تنش برشی جریان (t) و فرسایش‌پذیر...

[ 31 ] - تاثیر مقدار رطوبت اولیه خاک بر تولید رواناب و هدررفت خاک در بافت های مختلف، تحت باران شبیه سازی شده

مقدار رطوبت خاک سطحی، نقشی مهم و مؤثر در تولید رواناب و هدررفت خاک به­ویژه در مناطق خشک و نیمه­خشک دارد. به­همین ­منظور آزمایشی با هدف تعیین اثر رطوبت اولیه بر رواناب و هدررفت خاک در دو بافت خاک (لومی، لوم­رس­شنی) در زمینی بکر در محدوده دانشگاه زنجان با چهار سطح رطوبت اولیه (یک، چهار، هفت و 10 روزه) انجام شد. آزمایش صحرایی به­صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادقی در ابعاد کرت (80 × 60سانت...

[ 32 ] - ارزیابی مدل RUSLE همراه شده با سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در عرصه‌های زه‌کش کوچک در منطقه نیمه‌خشک، شمال-غربی ایران

برآورد هدررفت خاک موضوعی مهم در مدیریت آب و زمین می­باشد. اغلب اطلاعات هدر­رفت خاک برای مهار فرسایش خاک بر مبنای بکارگیری معادله جهانی هدررفت خاک اصلاح شده (RUSLE) می­باشد. در این پژوهش مدل RUSLE به عنوان تخمین­گر هدر­رفت خاک در عرصه­های زه‌کش کوچک با استفاده از داده­های رسوب مورد ارزیابی قرار گرفت. در این راستا 20 عرصه زه‌کش دارای آبراهه درجه اول در حوزه آبخیز نیمه­خشک تهم­چای در شمال­غرب زنجا...

[ 33 ] - ارائه شاخص فرسایندگی باران بر اساس اندازه-گیری‌های صحرایی هدررفت خاک در کرت-های کوچک در منطقه‌ی نیمه‌خشک

فرسایندگی باران بیانگر توان قطرات باران در فرسایش خاک است که انتظار می­رود تغییرات آن مطابق با  تغییرات ویژگی­های باران به ویژه شدت و مدت بارندگی تغییر کند. این پژوهش به منظور بررسی اثرات شدت و مدت بارندگی در فرسایندگی باران در منطقه­ای نیمه­خشک در شمال غرب زنجان، ایران انجام شد. هدررفت خاک در 48 کرت به اندازه 60 سانتی­متر ×80 سانتی‌متر تحت باران­های شبیه­سازی شده با هشت شدت و شش تداوم بارندگی ...

[ 34 ] - تأثیر الگوی توزیع زمانی بارندگی طی رخداد بر روان‌آب و هدررفت خاک تحت باران‌های شبیه‌سازی شده

شدت بارندگی از مهم‌ترین خصوصیات باران است که در فرسایش خاک مؤثر می‌باشد. تغییرات شدت بارندگی طی مدت بارندگی که با مفهوم الگوی توزیع زمانی بارندگی بیان می‌شود، در فرسایندگی باران‌های مختلف می‌تواند مؤثر واقع شود. بررسی این موضوع در باران‌های نواحی نیمه‌خشک به دلیل وجود الگوهای متنوع توزیع بارندگی طی سال، به منظور برآورد دقیق فرسایندگی باران‌ها حائز اهمیت می‌باشد. با بررسی الگوهای رایج باران منطق...

[ 35 ] - ارزیابی شاخص‌های فرسایندگی مدل‌های USLE،MUSLE ، RUSLE و USLE_M در خاک‌های ناحیه‌ای نیمه‌خشک در جنوب استان آذربایجان‌شرقی

  فرسایندگی، توانایی ع و امل فرساینده در جداسازی ذرات خاک را بی ان می­ کن د. این پژوهش به منظور تعیین شاخص فرسایندگی مناسب بر اساس مدل­های USLE ، MUSLE ، RUSLE و USLE_M انجام گرفت. آزمایش­های صحرایی در دیمزارهای ناحیه نیمه­خشک در منطقه­ای به ابعاد 30 کیلومتر در شهرستان هشترود واقع در شمال­غربی ایران طی سال 1384 و 1385 انجام شد . در سطح منطقه، 36 کشتزار دارا ی ش ی ب 9 درصد و تحت آ ی ش انتخاب و د...

[ 36 ] - تغییرات زمانی رطوبت خاک تحت تأثیر بارندگی و دما در شرایط آیش و کشت در کشتزار دیم

رطوبت خاک عامل اصلی تعیین کننده رشد گیاهان به‌ویژه در زمین های دیم است. رطوبت خاک طی دوره رشد به‌دلیل بارش، تبخیر و سایر عوامل محیطی دچار تغییرات زمانی می‌شود. این پژوهش به‌منظور یافتن عوامل اقلیمی مؤثر بر رطوبت خاک تحت شرایط دیم انجام گرفت. آزمایش مزرعه‌ای در کشتزار دیم با شیب 10 درصد و در دو شرایط کشت: آیش و تحت کشت گندم زمستانه در دانشگاه زنجان طی دوره رشد از 1395 تا 1396 انجام شد. برای این ...

[ 37 ] - اثرات جهت شخم و تراکم کشت بر هدررفت آب و خاک در کشتزار دیم در منطقه نیمه‌خشک

Soil erosion by water is a serious environmental problem, particularly in semi-arid regions. In these areas, water loss strongly affects soil loss as well as soil productivity in the rainfed lands. Determination of appropriate seed density for each tillage direction is vital to achieve high crop yield and to prevent soil and water losses. This study was conducted to investigate the combined eff...

[ 38 ] - تغییرپذیری فرسایش سطحی و دانه‌بندی ذرات خاک نسبت به جهت و درجه شیب دامنه در منطقه نیمه‌خشک در غرب زنجان

Soil erosion by surface runoff introduced as surface erosion is one of the main mechanisms of land degradation in the hill slopes. Slope characteristics including aspect and gradient can control the differences of soil properties along the hillslope. This study was conducted to investigate the effect of slope aspect and gradient on variations of some soil properties in the short slopes. Five hi...

[ 39 ] - تأثیر کاه و کلش گندم بر ویژگی‌های جریان و فرسایش شیاری در کشتزار دیم گندم

فرسایش شیاری یکی از مهمترین علل هدررفت خاک در کشتزارهای دیم شخم‌خورده در راستای شیب می­باشد. افزایش مقدار نفوذ آب به خاک و کاهش نیروی فرسایندگی جریان برای مهار فرسایش شیاری و نیز افزایش عملکرد حائز اهمیت است. این پژوهش با هدف بررسی اثر کاه و کلش گندم بر ویژگی‌های هیدرولیکی جریان و فرسایش شیاری در کشتزار دیم گندم در منطقه نیمه‌خشک در زنجان اجرا شد. آزمایش در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی و با سه تک...

[ 40 ] - تعیین زمان آبیاری تکمیلی در گندم دیم با پایش تغییرات رطوبت خاک طی دوره رشد

زراعت دیم یکی از پایه­های اساسی تولید محصول به­ویژه در مناطق نیمه­خشک است. در مناطق دیمکاری، تولید محصول به شدت وابسته به مقدار و توزیع بارندگی طی دوره رشد است. آبیاری تکمیلی یکی از راه­کارها برای کاهش تنش رطوبتی و در نتیجه بهبود عملکرد محصول در کشاورزی دیم است. این پژوهش به منظور برآورد زمان مناسب آبیاری تکمیلی در اراضی دیم با استفاده از اندازه­­گیری تغییرات رطوبت خاک طی دوره رشد در سا...

[ 41 ] - اثر کاه و کلش و جهت خاک‌ورزی بر تغییرات زمانی رطوبت خاک در کشتزار دیم گندم

سابقه و هدف: رطوبت خاک عامل اصلی تعیین‌کننده رشد گیاه در زمین‌های دیم است. کمبود محتوای رطوبتی خاک موجب تنش خشکی در مراحل رشد گیاه می‌شود. محتوای رطوبتی خاک طی دوره رشد به‌دلیل بارش، تبخیر و سایر عوامل محیطی دچار تغییرات زمانی می‌شود. راه‌کارهای متفاوتی جهت حفظ محتوای رطوبتی خاک طی دوره رشد وجود دارد اطلاع از تغییرات زمانی محتوای رطوبتی خاک طی دوره رشد گندم می‌تواند در شناسایی زمان‌های بحرانی و...

[ 42 ] - بررسی اثرات بارندگی پیشین بر فرسایش پاشمانی در خاک مارنی با استفاده از شبیه‌ساز باران

فرسایش پاشمانی از اشکال اصلی و مهم فرسایش آبی است. پاشمان ذرات خاک می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلف از جمله باران پیشین قرار بگیرد. تاکنون پژوهشی در زمینه علل تأثیر باران پیشین بر مقدار فرسایش پاشمانی در باران بعدی انجام نگرفته است. این پژوهش به‌منظور بررسی اثر باران پیشین بر پاشمان ذرات در خاک مارنی انجام گرفت. برای این منظور خاک‌دانه‌های با قطر 6 تا 8 میلی‌متری از یک خاک مارنی تحت آیش در غرب زن...

[ 43 ] - ارزیابی مدل برنامه ریزی بیان ژن برای برآورد بار رسوب معلق بر اساس پیش پردازش داده ها با روش آزمون گاما (مطالعه موردی: حوزه آبخیز رود زرد)

ی. در این پژوهش، داده‌های ایستگاه هیدرومتری ماشین در حوزه آبخیز رود زرد، با طول دوره آماری 36 سال (1356-1391) مورد استفاده قرار گرفت. متغیرهای ورودی به مدل GEP شامل دبی لحظه‌ای (Q)، متوسط دبی روزانه (Qi) و متوسط بارندگی روزانه (Pi) به همراه سه گام تأخیر زمانی و متغیر خروجی به مدل شامل بار رسوب معلق روزانه می-باشد. برای کاهش در وقت و هزینه، پیش‌پردازش داده‌های ورودی به مدل GEP با استفاده از روش ...

[ 44 ] - Study of Saturated Hydraulic Conductivity Variations in Different Aggregate Size Distributions in an Agricultural Soil

Saturated hydraulic conductivity (Ks) is one of the most important soil physical characteristics that plays a major role in the soil hydrological behaviour. It is mainly affected by the soil structure characteristics. Aggregate size distribution is a measure of soil structure formation that can affect Ks. In this study, variations of Ks were investigated in various aggregate size distributions ...

[ 45 ] - Selectivity of Particles through Rill Erosion in Different Soil Textures

Sediment selectivity during transport may provide basic information for evaluating on-site and off-site impacts of the soil erosion. Limited information is, however, available on the selectivity of sediments in rill erosion, particularly in the rainfed furrows. Toward this, the sediment selectivity was investigated in three soil textures (loam, loamy sand sand clay loam) under 10% slope using 9...

[ 46 ] - Dryland Wheat Grain Yield and Yield Components as Affected by Slope Direction and Residue Rates

Limited information is available on the effect of residues rates and slope direction on dryland wheat (Triticum aestivum L.) yield.  This study was carried out to determine the effects of residues rates and tillage direction on grain yield and yield components of the Sardary wheat in a dryland region in Zanjan. Five wheat residues rates (0, 25, 50, 75 and 100% surface cover) were applied and i...

[ 47 ] - ترکیب‌های بهینه متغیرهای هیدرولوژی برای مدل‌سازی بار رسوب معلق روزانه در حوزه آبخیز کرج

تحلیل داده‌­های بار رسوب معلق در رودخانه‌­ها اساس شناخت روند فرسایش و رسوب در بحث مدیریت و برنامه‌­ریزی منابع آب و خاک است. به‌­دلیل عدم دسترسی به داده‌­های بار رسوب معلق روزانه با اندازه­‌گیری مستقیم، استفاده از روش‌­هایی برای مدل­‌سازی و برآورد آن در حوزه‌­های آبخیز حائز اهمیت است. یکی از روش‌­های مناسب مورد استفاده در این زمینه، به­‌کارگیری شبکه­‌های عصبی مصنوعی است. برای مدل­‌سازی بار رسوب ...

[ 48 ] - تأثیر تراکم و ردیف‌ کشت گندم دیم بر عامل پوشش گیاهی معادله جهانی هدررفت خاک در منطقه نیمه-خشک در استان زنجان

سابقه و هدف: یکی از نگرانی‌های اصلی در استفاده از معادله جهانی هدررفت خاک (USLE) در بسیاری از مناطق از جمله در مناطق تحت فرسایش شدید، عدم اطمینان در مورد عامل پوشش گیاهی (C) برای محصولات مختلف کشاورزی است. با وجود آن که در برخی کشورها از جمله آمریکا، اطلاعات زیادی در مورد عامل پوشش گیاهی در دسترس می‌باشد، اما این مناطق تفاوت‌های بسیار زیاد اقلیمی و پدولوژیکی با مناطق دیگر به ویژه مناطق نیمه‌خشک...

[ 49 ] - تغییرات زمانی عامل مدیریت زراعی مدل USLE در ابعاد رخداد و مراحل رشد در گندم دیم

عامل مدیریت زراعی (C) در معادله جهانی هدررفت خاک (USLE) برای نشان دادن تاثیر اقدامات مدیریتی بر شدت فرسایش خاک به کار می‌رود. آگاهی از تغییرات این عامل طی دوره رشد برای تعیین حساس‌ترین مرحله از نظر فرسایش حائز اهمیت است. در این مطالعه تغییرات زمانی عامل مدیریت زراعی (C) طی دوره رشد گندم در دو روش مدیریت زراعی با فاصله ردیف (20 و 25 سانتی­متر) و تراکم کشت (90 و 120 کیلوگرم در هکتار) در کشتزار دی...

[ 50 ] - Effect of Raindrops Impact on Hydraulic Properties of the Rill Flow under Slope Gradients

Few studies have been done regarding the role of the raindrop in the hydrodinamic mechanism of soil erosion. In this study, rainfall simulation experiments were conducted to evaluate the role of raindrop in runoff discharge, sediment concentration and hydraulic properties of flow under four slope gradients (5, 10, 15 and 20%) in a clay soil using a 90 mm.h-1 rainfall intensity to reach the stea...

[ 51 ] - تأثیر فاصله ردیف کشت و جهت خاکورزی بر هدررفت آب و خاک در اراضی دیم

تعیین فاصله ردیف کشت مناسب برای هر یک از جهت­های کشت برای جلوگیری از هدررفت آب و خاک در کشتزارهای دیم حائز اهمیت است. بنابراین این مطالعه با هدف بررسی اثر هم­زمان جهت­ و فاصله ردیف کشت در کشتزار دیم گندم در منطقه نیمه­خشک انجام گرفت. برای این منظور 12 کرت به ابعاد 5 × 5 مترمربع برای بررسی اثر دو جهت خاکورزی (موازی شیب و روی خطوط تراز) و دو فاصله ردیف (20 و 25 سانتی­متر) در اوایل پاییز 1394 احدا...

[ 52 ] - استفاده از ویژگی‌های خاک برای برآورد عملکرد گندم آبی در کشتزارهای نظرآباد استان البرز

عملکرد گندم تحت تأثیر عوامل مختلف از جمله اقلیم، شیوه­های مدیریت زمین و ویژگی­­های خاک است. بررسی روابط بین عملکرد گندم و ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک مهم است. در این مطالعه، ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک سطحی (30-0 سانتی­متر) و عملکرد محصول گندم در 34 مزرعه­ی کشت گندم در اراضی زراعی شهرستان نظرآباد استان البرز در سال زراعی 1397 تعیین شد. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA) جهت انتخاب داده­های مؤث...

[ 53 ] - کارآیی مدل‌های نفوذ آب به خاک در کاربری‌های مختلف زمین در حوزه آبخیز تهم‌چای

پیش­بینی دقیق شدت نفوذ آب به خاک برای برنامه­ریزی حفاظت آب و خاک در حوزه­های آبخیز اهمیت زیادی دارد. در این مطالعه کارآیی مدل­های نفوذ در کاربری­های­ کشت دیم، کشت آبی و مرتع (20 مکان در سه تکرار) در حوزه آبخیز تهم چای واقع در شمال غربی استان زنجان، ایران، بررسی شد. کارایی مدل­های نفوذ بر اساس داده­های اندازه­گیری شده با استفاده از آماره­های ضریب تعیین (R2)، ریشه میانگین مربعات خطا (R...

[ 54 ] - Determination of Susceptibility to Rill and Interrill Erosion of some Semi-Arid Soils using Rainfall Simulator in Laboratory Conditions

In semi-arid regions, soils are weakly aggregated and subjected to water erosion processes especially rill and interrill erosion. There is no information on the rate of these water erosion types in semi-arid soils located in the hillslopes. Therefore, this study was conducted to determine the soils susceptibility to these erosion types in semi-arid region. A laboratory experiment was done in ei...

[ 55 ] - بررسی ویژگی‌های مورفومتری آبکندها و عوامل مؤثر بر گسترش آن‌ها در کاربری زراعت دیم در جنوب استان آذربایجان‌شرقی

فرسایش آبکندی یکی از مهم­ترین انواع فرسایش آبی است که با­ توجه به تولید رسوب و تخریب شدید خاک، مطالعه آن اهمیت ویژه­ای دارد. اطلاعات اندکی در مورد گسترش فرسایش آبکندی در مناطق تحت کشاورزی دیم وجود دارد. مطالعه حاضر به­منظور بررسی روابط بین ویژگی­های مورفومتری آبکند و تأثیر برخی عوامل زمینی (طول، شیب، مساحت زهکش، کاربری زمین و جهت شخم) بر گسترش فرسایش آبکندی به­منظور بررسی راه­کارهای حفاظتی در ج...

[ 56 ] - Effect of soil structure breakdown on splash erosion in different soil textures

This study was carried out to investigate the role of soil structure in splash erosion in semi-arid soils. Splash erosion was measured in four soil textures (silty clay loam, sandy clay loam, silt loam and sandy loam) with two soil structure conditions (with natural structure and under aggregate breakdown) using a simulated rainfall with 50 mmh-1 in intensity for 30 min in splash caps with 10-c...

[ 57 ] - بررسی تغییرپذیری مکانی شاخص‌های کیفیت خاک در کشتزارهای منطقه نظرآباد در غرب استان البرز

آﮔﺎﻫﻲ از ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻜﺎﻧﻲ کیفیت ﺧﺎک از ﻣﻬﻢ‌ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌رﻳﺰی، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﻬﺮه‌ﺑﺮداری بهینه از ﻣﻨﺎﺑﻊ خاک در هر منطقه است. در این مطالعه ویژگی‌های خاک سطحی (30-0 سانتی‌متر) در 95 مزرعه در منطقه نظرآباد استان البرز اندازه‌گیری و با استفاده از روش تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA)T داده‌های مؤثر بر کیفیت خاک انتخاب شدند و شاخص کیفیت تجمعی وزنی (SQIw) و ساده (SQIa) و شاخص کیفیت نمورو (NQI) ب...

[ 58 ] - تأثیر مصرف کاه و کلش گندم بر خصوصیات جریان در نوارهای کشت گندم در شرایط دیم

عملکرد گندم در کشت دیم در مناطق ‌نیمه­خشک تحت تأثیر کمبود رطوبت ناشی از کاهش بارندگی و همچنین هدررفت آب و خاک ناشی از فرسایش آبی می­باشد. اطلاعات محدودی در زمینه روش­های کاهش تولید جریان آب در کشت دیم وجود دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر افزودنی کاه و کلش گندم در سطح خاک بر خصوصیات جریان در نوارهای کشت گندم دیم در منطقه­ای نیمه­خشک در زنجان انجام گرفت. پنج سطح کاه و کلش گندم (صفر، 25، 50، 7...

[ 59 ] - Effect of Slope Gradient and Soil Physical Properties on Soil Loss in Furrows of Rainfed Farms

This study was conducted to investigate the effect of slope gradient and soil physical properties (grain size distribution, bulk density, aggregate stability and permeability) on water erosion in the furrows of rainfed farms under fallow conditions. The furrows with 6 m length were installed in five rainfed farms with 6.1, 10.6, 14.8, 20.7 and 27.1% slope steepness at three replications. Resul...

[ 60 ] - The Effect of Gabion and Masonry Check Dams on Aggregation of Deposited Sediments in Razin Watershed, Kermanshah, Iran

The purpose of this study was investigating the effect of eleven gabion and five masonry dams on trapping eroded particles in the razin watershed located north of Kermanshah township. The frequency of sand particles increased by 40.67 percent and the percentage of gravel, silt and clay particles decreased by 14.37, 56.55 and 69.93 percent in sediments behind the gabion dams as compared to the w...

[ 61 ] - Temporal Variation Pattern of Runoff Generation and Rill Erosion in Different Soils and Slope Gradients

This study was conducted to investigate the temporal variations of runoff and rill erosion in various soil textures under different slope gradients. So, a laboratory experiment was set up in three soil textures (loam, clay loam, and sandy clay loam) and four slope gradients (5, 10, 15, and 20%) using the completely randomized design with three replications. Runoff production and rill erosion we...

[ 62 ] - Assessment and Calibration of the Curve Number Method (SCS-CN) for Estimating Runoff in the Aras Sub-basins, North West of Iran

The SCS-curve number is one of the common methods to estimate drirect runoff in the watershed scale. There is often an uncertainty in predicting runoff in many areas due to to the model’s assumption on the initial abstraction ratio (l= 0.20). This study was conducted to evaluate the accuracy of SCS-CN method in estimating runoff in some semi-arid subbasins of the Aras river consits of the Livar...