رحیم نوبهار
دانشگاه شهید بهشتی
[ 1 ] - امکانسنجی فقهی گذار از مجازات‌های بدنی
این مقاله در جست‌وجوی بنیادهایی فقهی است که برپایۀ آنها می‌توان به امکان شرعیِ گذار از مجازات‌های بدنی به‌عنوان حد یا تعزیر نظر داد. مقاله بر بنیادهایی مانند امضایی بودن همۀ مجازات‌هایی که در متون دینی ذکر شده، تکیه میکند. بر این اساس، بر موضوعیت نداشتن شکل و شیوۀ اجرای مجازات و اهمیت داشتن مقاصد موردِنظر از اجرای کیفر نزد عقلای جهان و نیز عبادی نبودن مقررات ناظر به نوع مجازات‌ها تأکید میکند. ...
[ 2 ] - تحلیل ادبی آیه 112 سوره نحل از چشـمانداز گونه شنـاسی استعـاره
در آیه 112سوره نحل تعبیر چشانیدن لباس ترس و گرسنگی به کار رفته است. این استعاره قرآنی از دیرباز در کانون توجه مفسران ادبی قرآن مجید بوده و حتی از زیباییهای ادبی قرآن قلمداد شده است. اخیراً برخی نویسندگان، این تعبیر را از جمله شواهد رؤیاپنداری قرآن مجید دانستهاند. این مقاله برای وارسی صحت و سقم این ادعا، درونمایه و نظم محتوایی و ادبی این آیه را واکاوی میکند. مقاله با تحلیل دو استعاره موجود د...
[ 3 ] - اراده آزاد به مثابه رکن مسؤولیت کیفری در جدال سازگارانگاری و ناسازگارانگاری
قوانین کیفری با این پیش‌فرض نگاشته می‌شوند که آدمیان صاحب اراده‌اند و بر رفتارهای خود کنترل دارند. تردید در این پیش‌فرض، تهدیدی علیه حقوق کیفری است، زیرا از یک سو مجازات فرد فاقد اراده، ناعادلانه است و از سوی دیگر کارکرد بازدارنده قوانین کیفری بی‌معنا به نظر خواهد رسید؛ زیرا قانون نمی‌تواند شخص فاقد اراده را راهنمایی کند. برخی از متفکران با اشاره به گستردگی روابط علّی ـ معلولی حاکم بر جهان انسان...
[ 4 ] - جرم سیاسی و تقسیم بندی حد ـ تعزیر
در فقه جزایی اسلام که بر مبنای تقسیم‌بندی حد تعزیر است این اعتقاد وجود دارد که جرم حدی را نمی‌توان به عنوان جرم سیاسی شناسایی کرد؛ زیرا شناسایی جرمی به عنوان سیاسی به معنای پذیرفتن مراتبی از تخفیف و تغییر در چند و چون کیفر است که با طبع کیفرهای حدی سازگاری ندارد. این مقاله با واکاوی مستندات این دیدگاه، آنها را برای نفی جرم حدی سیاسی کافی نمی داند. استدلال مقاله بر این است که دست کم برخی از جرای...
[ 5 ] - کفالت در حد و تعزیر
کفالت به لحاظ حقوقی به معنای تعهد به احضار دیگری است. کفالت در دعوای کیفری به معنای آن است که از محکوم یا متهم خواسته شود تا کسی را به عنوان کفیل به دادگاه معرفی کند تا حضور متهم یا محکوم بدین وسیله تضمین شود. روایاتی که از کفالت در حد نهی میکند، اغلب ناظر به حدود اصطلاحی تفسیر شده‌اند. این مقاله با بررسی تحلیلی موضوع نتیجه می‌گیرد که اولاً، با توجه به ابهام‌های فراوان مفهومی، قاعده قلمدادکر...
[ 6 ] - امکانسنجی کاربست نهادهای جزایی نوپیدا در حدود
در تلقی رایج، تغییرناپذیر قلمداد کردن مجازات‌های حدی سبب شده است تا نهادهای جزایی نوپیدا در حدود راه پیدا نکند. این در حالی است که این نهادها اغلب از آن‌روی که عقلایی‌اند در تعزیرات جریان می‌یابند. این پژوهش با رویکرد تحلیلی ـ انتقادی نشان می‌دهد که ثبات کیفرهای حدی مانع ورود نهادهای جزایی نوپیدا به آنها نیست. تمسک به اطلاق ادله تعیین‌کننده کیفرهای حدی، دلیل مناسبی برای نفی جریان نهادهای جزای...
[ 7 ] - نقش گونه شناسی روایات در حل تعارض
bbb
[ 8 ] - ممنوعیت مطلق شکنجه در نظام اخلاقی فایده‌گرا
نظام اخلاقی وظیفهگرای کانتی و اخلاق فضیلتمدار هم‌چون دو نظام اخلاقی سترگ و رقیبان نا همدل سودانگاری اغلب با تجویز شکنجه موافق نبودهاند؛ هرچند قرائتهایی از اخلاق فضیلت هم ممکن است در مواردی شکنجه را تجویز نماید. نظام اخلاقی سودانگار اما ظرفیت و توان بالایی برای تجویز و حتی اخلاقی قلمداد کردن شکنجه در شرایط خاص دارد. در عمل هم طرفداران تجویز شکنجه اغلب به بُنمایههای همین نظام اخلاقی دست آویخ...
[ 9 ] - بخت منتج اخلاقی و حقوق کیفری
بخت اخلاقی مفهومی نو در فلسفۀ اخلاق است که ارزیابیهای متداول اخلاقی را به چالش می‌کشد. شهود اخلاقی انسانها حکم میکند که افراد تنها در قبال امور تحت کنترلشان مورد ارزیابی قرار گیرند؛ این در حالی است که نتایج اعمال افراد با آنکه در کنترل آنان نیست، در قضاوتهای اخلاقی مؤثر است. این مسئله در حقوق کیفری به این پرسش دامن زده است که: آیا افراد در برابر نتایجی که کنترلی بر آن نداشته‌اند، مسئولند؟ مو...
[ 10 ] - A Critical Study of the Well-known Opinion of Shiite Jurists on the Inheritance of a Bastard
According to the well-known opinion of Shiite jurists a child born out of wedlock is prohibited from inheriting from his/her own natural parents. This rule, however, is not among those consensual laws which accept no new rereading. The evidence supporting this law is, basically, some single hadiths (khabar wāhid) which suffer from weakness in terms of authenticity and indication and implication...
نویسندگان همکار