احسان چنگیزی
استادیار زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
[ 1 ] - جایگزینی حالت اَزی و بایی در زبان اوستایی
در زبان اوستایی، گاه حالت ازی برای رمزگذاری کارکردهای حالت بایی و گاه حالت بایی برای رمزگذاری کارکردهای حالت ازی به کار رفته است. این دو حالت در شمار حالتهایی هستند که نقشهای معنایی را رمزگذاری میکنند. حالت ازی در شمار حالتهای مکانی است و کارکرد اصلی آن رمزگذاری مفاهیم خاستگاه، جایگاه و مسیر است. حالت بایی در شمار حالتهای غیرمکانی است و کارکرد اصلی آن رمزگذاری مفاهیم ابزار، همراهی، روش، سب...
[ 2 ] - نقد و بررسی آبان‌یشت (سرود اوستایی در ستایش اردوی‌سور اناهید، تألیف چنگیز مولایی، دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، 1392)
«آبان‌یشت» پژوهش و تحقیق دکتر چنگیز مولایی است که در سال 1392 در مجموعة «ایران باستان» از انتشارات دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی چاپ شده و موضوع آن شرح و بررسی آبان‌یشت است. آبان‌یشت نام سرود پنجم از یشت‌های اوستاست که به ستایش آناهیتا، ایزدبانوی آب‌ها و نعمت و فراوانی در معتقدات ایرانیان باستان اختصاص دارد. این سرود با 133 بند، در شمار مفصل‌ترین یشت‌ها به شمار میرود و از نظر زبانی و درون‌مایه، در...
[ 3 ] - The Inflectional “-y” at the End of of Imperative Verb in Middle (Dari) Persian
In Early Modern Persian prose and verse, verbs with a present stem accompanied by grapheme "-y" have been used to express modal concepts of imperative and command or invocation and request. Researchers, regardless of the historical changes of Early Modern Persian, believe that this structure of subjunctive 2nd person singular has been used to express imperative mood, and that &q...
[ 4 ] - روند دستوری‌شدگی حرف اضافة «از» در زبان فارسی
در زبان فارسی امروز، حرف اضافة «از» بر مفاهیم ابزار، روش، سبب، جنس، مالکیت، رابطة کل و جزء، خاستگاه، منشأ، مسیر، جدایی، مقایسه و موضوع دلالت دارد. «از» بازماندة حرف اضافة hača در زبان اوستایی و sacā در زبان سنسکریت است. hača / sacā از ریشة sac /hak به معنی «همراهی کردن» بوده و در زبان فارسی میانه و پارتی بهصورت az و až به‌کاررفته است. sacā در زبان سنسکریت بر مفهوم همراهی دلالت داشته و در تحول...
[ 5 ] - حرف اضافۀ/ǰɑ/ در گونة بابلیِ زبان مازندرانی
در گونة بابلیِ زبان مازندرانی، حرف اضافة /ǰɑ/ پسایند است و بر نقشهای معناییِ خاستگاه، همراهی، ابزار و روش دلالت می‌کند و کارکرد معناییِ آن همانند «از» و «با» در زبان فارسی است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که با توجه به تحولات تاریخی زبانهای ایرانی، کدام نقش معنایی این حرف اضافه اصلی است و کدام حاصل تغییر معنایی. در این مقاله، صورتِ کهنِ /ǰɑ/ و کارکردهای معنایی آن در دوره‌های باستان و میانة زبانهای...
[ 6 ] - نقشهای معنایی حرف اضافة «از» در زبان فارسی
زبان به مانند موجودی زنده در طی زمان، دستخوش تغییر و تحوّلات میگردد و بررسی ویژگیهای آن در صورت کنونی بدون در نظر گرفتن تغییرات درزمانی، پژوهشی ناقص و نارساست. در این مقاله، نقشهای معنایی حرف اضافة «از» در زبانهای اوستایی، فارسی باستان، فارسی میانه، پارتی، فارسی دری و فارسی امروز، با استفاده از دادههای دستور این زبانها و نیز واژهنامههای هر یک بررسیشده‌است. «از» در زبان اوستایی و فارسی ...
[ 7 ] - تحولات معنایی «ور / بر»
برخی از صورتهای زبانی طی تحولات زبان، چندمعنا میشوند و ممکن است معنای اولیة خود را از دست بدهند. گاهی این صورتها در ساختارهای مختلف به صورت رسوبی باقیمیمانند و معنی اصلی آنها جز از طریق بررسیهای تاریخی، قابل درک نیست. در زبان فارسی امروز، «ور / بر» به معنی «کنار، سمت، سو، نزد، پیش» به کار میرود. در این پژوهش با استفاده از دادههای زبان اوستایی، فارسی میانه و متون ادب فارسی در دورة اسلام...
نویسندگان همکار