رقیه صدرایی
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه زبان و ادبیات فارسی، تهران، ایران.
[ 1 ] - بررسی شگردهای ادبی در نثر نفثهالمصدور با تکیه بر مبانی ساختارگرایی
با نگرشی عمیق در میان متون کهن نثر فارسی نفثهالمصدور نسوی به عنوان یکی از بهترین نمونه‌های نثر فنی فارسی به زیبایی می‌درخشد این اثر که از معروف‌ترین کتب ادبی ـ تاریخی قرن هفتم و نمونة عالی نثر فنی، متکلف محسوب میشود روایت‌گر یک برهه تاریخ است. این اثر با برخورداری از عناصر زیباشناختی آثار شعری نظیر تکرار و توازن، برجسته‌سازی، توصیف‌های بی‌اندازه، جملات معترضه، استشهادات عربی تا حد یک اثر منظ...
[ 2 ] - زبان و ساختار غزلیات میرزاطاهر وحید قزوینی
در این مقاله بر آنیم که یکی از منظومه‌های شعری دورة صفویه متعلق به شاعر و ادیب دوره شاه عباس دوم، میرزاطاهر وحید قزوینی را مورد ارزیابی قرار دهیم تا دریابیم که شاعر در بکارگیری ویژگی‌های زبانی و ساختاری این منظومه از چه اصولی بهره جسته است. این اثر ارزشمند که بیش از بیست هزار بیت دارد متأثر از سبک هندی است و به دلیل پیروی وحید قزوینی از شاعر هم‌عصر خود، صائب تبریزی، دارای مضامین لطیف و معتدل...
[ 3 ] - تحلیل و بررسی شخصیّت سیاوش در شاهنامه براساس نظریّة ماکس وبر دربارة رهبر آرمانی (کاریزماتیک)
شاهنامه در بردارندة مضامینی ناب است که فردوسی آن را با هنرنمایی پهلوانان گوناگون، منظوم ساخته است. در این میان سیاوش به‌عنوان تنها شاه‌زادهای که نماد پاکیست، بسیار جالبِ‌توجّه است. او همة خصوصیاتِ یک فرمانروای آرمانی را در اندیشه و گفتار خود دارد. او شاهزاده‌ایست که می‌تواند آینۀ تمام‌نمای آرزوی دیرینۀ ملّت‌های جهان باشد. نگارنده در مقالة پیشِ رو با عنایت به ویژگی‌های حاکم آرمانی (کاریزماتیک)، بر...
[ 4 ] - بنیان‌های اکوکریتیسیزم در نمادهای بلاغی اشعار رضا براهنی
کاربرد نمادهای زیست محیطی در حوزهٔ ادبیات فارسی قدمتی دیرینه دارد. در شعر معاصر فارسی نیز نمادهای جانوری و گیاهی به وفور دیده میشود. بسیاری از این نمادها جهت تبیین واقعیات یا تخیلات فردی شاعران قرار گرفته‌اند. نمادهای حیوانی و گیاهی در اشعار رضا براهنی از منظر زیست محیطی و نگاه بوم گرایانه قابل تأمل هستند و کاربردی منحصر دارند. در مقاله حاضر تلاش شده است با استفاده از شیوه توصیفی- تحلیلی، به مع...
[ 5 ] - معرفی و نقدی بر کهنترین شرح جامع مثنوی از مصطفی سروری (با توجه به دفتر ششم)
یکی از کسانی که فراتر از مرزهای ایران زمین و در آسیای صغیر تلاش نمود جفت خوشحالان راه مولانا شود، مصطفی افندی سروری (898-969هـ .ق) است که با غور در دریای بی‌پایاب مثنوی یکی از کهنترین و جامع‌ترین شروح آن روزگار را بر شش دفتر مثنوی نگاشت. مهمترین هدف از این جستار معرفی و نقدی بر این شرح کهن است؛ شرحی که با وجود عمر طولانی خود، چندان مورد اقبال ...
[ 6 ] - سهروردی در گفت وگویی بینامتنی با شاهنامه (بازتاب شاهنامه در چند اثر سهروردی)
روایت شاهنامه، شخصیتها و اندیشههای خرد و کلانِ نهفته در بافتارِ آن در متونِ پس از این اثر، در ژانرهای گوناگون ادبی، متون تاریخی و دینی و مذهبیِ فارسیِ پس از فردوسی با رویکردهای گوناگون تداوم یافته است. شاهنامه حضوری مستمر و معنادار در متنهای پس از خود داشته است. بازتاب این اثر در تمام ژانرهای ادبی و حتی غیرادبی فارسی دیده میشود. یکی از راههای درک متنی به وسعت، حجم و درازای ع...
[ 7 ] - تقابل و تعامل شعر تعلیمی ناصرخسرو با سنت‌های نوافلاطونی و حکمت نبوی
دین و شعر در سنت یونانی واجد تنش خاصی هستند که سنت تمدن اسلامی هماگرچه در پایةنظری از آن بهرهگرفته، اما کوشش داشته تا در تمامی قلمروها سبک و سیاق خود را دنبال کند. در این میان، می‌توان ناصرخسرو را نمونة عالی تعامل با یونانیان دانست، در عین حال که تمایزات جدی با دیگر میراث‌داران فلسفه یونان دارد. بدین معنا که او توانسته اعتقادات خود را با بنیادهای فلسفی و کلامی مستحکم مستدل کند؛ با آموزه‌های ...
[ 8 ] - کاربرد صوت و شبه‌جمله به عنوان شگردی خاص در ادبیات کودکان
زبان انواع ادبی خاص و ویژه‌ای دارد و عناصر تشکیل‌دهندۀ هر یک از آن‌ها متفاوت به نظر می‌رسد. واژگان و چگونگی کاربست آن‌ها موجب پیدایی ژانرهای ادبی و متفاوت از یکدیگر میشود. با نگاهی دقیق به هر یک از انواع ادبی و بررسی حوزۀ واژگانی آن‌ها درمی‌یابیم که حوزۀ واژگانی و نیز حوزۀ مفهومی آن‌ها در شاکله‌ای به نام انسجام واژگانی و در نتیجه، اتحاد مفهومی قرار می‌گیرد. زبان و ادب کودکانه نیز از این امر مس...
[ 9 ] - درون‌مایه‌‌های روان‌شناختی در کتاب خاطرات «دا»
کتاب‌‌های خاطرات دفاع مقدس ازجمله آثار ادبی در حوزه جنگ به شمار می‌‌روند که به دلیل بازتاب عوامل و عناصر مربوط به جنگ تحمیلی از جهات مختلف قابل نقد و تحلیل هستند. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و اتخاذ رویکرد پژوهشی نظریه فروید به نقد و تحلیل درون‌مایه‌‌های روان‌شناختی در کتاب خاطرات دا می‌‌پردازیم. مسأله ترس، اضطراب و مکانیسم‌‌های دفاعی ازجمله درون‌مایه‌‌های روان‌شناختی هستند...
[ 10 ] - تطبیق منظومه «لیلی و مجنون» و نمایشنامه «سیرانو دوبرژراک» از منظر بیش‌متنیت ژرار ژنت
بینامتنیت اصطلاحی رایج در نظریه‌های ادبی و زبان‌شناسی است که بیش‌تر در آرای ساختارگرایان و پساساختارگرایان دیده میشود. در این مقاله کوشیده‌ایم ضمن نیم‌نگاهی به دیدگا‌ه‌های مختلف نظریه‌پردازان بینامتنیت، به تشریح و توضیح ترامتنیت ژنتی بپردازیم و پس از آن با بکارگیری بخش بیش‌متنیت این دیدگاه، مشابهت‌های داستانی منظومه «لیلی و مجنون» و نمایشنامه «سیرانو دوبرژراک» را ارائه دهیم. بینامتنیت مبتنی بر...
نویسندگان همکار