سید علی اکبر ربیع نتاج
دانشیاردانشگاه مازندران
[ 1 ] - مصادر انکار اعجاز قرآن
بعد از نزول قرآن کریم، کتاب هدایت همگان، از طرف خدا بر پیامبر اکرم عده ای آن را پذیرفتند و عده‌ای دیگر به انکار آن پرداختند. حال، باید دید چه زمینه‌ها و مصادری وجود داشت که مشرکان و مخالفان آیات قرآن را انکار کنند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از آیات قرآن در پی یافتن پاسخ برای آن هستیم. تحقیق و مطالعه آیات قرآن نشان می‌دهد برخی از مصادر انکار قرآن عبارتند از: کفر مشرکان، لجا...
[ 2 ] - تسدال و ادعای اقتباس آیات 27-32 سورۀ مائده از ترگوم و تلمود
از دیدگاه ویلیام تسدال گفت‌وگوی میان هابیل و قابیل در آیات 27-32 سورۀ مائده، به اشکال مختلف در ترگوم جاناتان و اورشلیم بیان شده است. همچنین وی بر این باور است صحنۀ تدفین هابیل در قرآن، در کتاب پیرقه ربی الیعزر نیز آمده و آیۀ 32 سورۀ مائده، تقریباً ترجمۀ تحت‌اللفظی فرازی از متن میشناه سَنهِدرین از کتاب تلمود است. مقالۀ پیش رو که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی سامان یافته، در پی آن است تا پس از بررسیِ دقیق ز...
[ 3 ] - بررسی کارکرد سبب ورود حدیث درتبیین قواعد فقهی
bbbb
[ 4 ] - بررسی روایات تعیین روز ظهور
Many well-known traditions reported by the elite and the public is that al-Mahdi will come on Friday. However, there are some other traditions which clearly indicate that the Imam’s comingwill be on Saturday. The question is that which of these two groups of traditions are more valid. This article shows that although Friday is most known to be the day of the coming of the Imam, evidence s...
[ 5 ] - بررسی جایگاه بیوتات روایی در رجال بحرالعلوم
A Discussion on household of authority and narrations is one of the important points in the knowledge of Rijāl. Household of authority have always had the biggest impact in broadcasting and transmission of traditions and religious principles. Therefore, some researchers as Najāshi, have assigned some part of their activities to them. Seyyed Bahr Al-Ulum, among these scholars of Rijal, has poi...
[ 6 ] - A Study of the Hadith of Dahw or “Spreading the Earth
Twenty fifth of Dhilqidah is called “the spreading of the earth”. It is commonly believed that at the beginning all the surface of the earth was inundated by the water of the first torrential rains. Water gradually receded to ditches on the earth and in consequence the lands surfaced, and with the passage of time they were spread, the first place emerging out of water being that of Kaba. In t...
[ 7 ] - بازشناسی تأثیر مؤلفه‌های تربیتی اخلاقی بر افزایش طول عمر در قرآن و حدیث
انسان دارای عمر محدودی دارد است، در حالی که به دلیلخاطر داشتن میل به جاودانگی، به دنبال بقاء و ماندن است و همواره در پیِ به دنبال یافتن راه‌هایی برای افزایش طول عمر است. حال با نگاه به جوامع حدیثی متوجه می شویم که احادیثی نیز به این موضوع اشاره دارد داشته و راه‌ها و عواملی را به عنوان عوامل طولانی‌تر شدن عمر بیان کرده است. لذاز این رو با رجوع به منابع کتابخانهاآنهای به جمع ای...
[ 8 ] - بررسی تطبیقی دیدگاه تفسیری- کلامی إبن-شهرآشوب با فِرق کلامی در متشابه‌القرآن
پس از رحلت پیامبر(ص) و با گسترش دامنۀ فتوحات جهان اسلام، نحله‌ها و فرقه‌های فکری و عقیدتیِ جدیدی پدیدار گشت که هر یک از آنها برای اثبات عقاید خود، به آیات قرآن کریم تمسک جسته و به تأویل و تفسیر نادرست آن پرداختند. این مسأله عالمان شیعی را بر آن داشت تا با طرح دیدگاه شیعه، به تصحیح شبهات و انحرافات موجود در این‌باره بپردازند. إبنشهرآشوب مازندرانی یکی از عالمانی است که با تألیفات ارزندۀ خود، خدم...
[ 9 ] - جریان اهل ادب امامیه در مدرسۀ حدیثی بغداد از آغاز تا سدۀ چهارم هجری
بغداد یکی از اصلیترین مراکز تجمّع شیعیان امامی است که در طول سدههای متمادی به مکان مناسبی برای رشد فرهنگ تشیّع در عرصههای حدیثی، تفسیری، فقهی و کلامی تبدیل شده است. در میان جریانهای نیکشناختۀ امامی در بغداد باید از «جریان اهل ادب» یاد کرد که به رغم جایگاه مهم در تاریخ فکر امامیه، مورد کمتوجهی قرار گرفته است. لذا، این نوشتار برای نخستین بار به بازشناسی این جریان کمشناختۀ امامی در بغداد می‌پ...
[ 10 ] - نقد نگره تضعیف محمد بن عیسی بن عبید بن یقطین
ابوجعفر محمّد بن عیسی بن عبید، از راویان و اصحاب امام رضا، امام جواد، امام هادی، امام حسن عسکری(علیهم السلام) است. قدمای از رجالیون و بزرگان این فن در شخصیت رجالی محمد بن عیسی بن عبید اختلاف نظر دارند. پس از نقد و بررسی این نتیجه حاصل است که مقتضی برای وثاقت محمد بن عیسی بن عبید هم‌چون روایت فضل بن شاذان و توثیق وی توسط نجاشی و اصحاب امامیه، وجود دارد و تنها چیزی که به عنوان مانع برای وثاقت محمد...
[ 11 ] - بررسی کارکرد روایات تفسیری در «متشابه القرآن» إبن شهرآشوب مازندرانی
مفسران و قرآنپژوهان «روایات تفسیری» را یکی از منابعِ مهم تفسیر دانسته و در شرح و تبیین آیات، بدان رجوع نمودهاند. روایات تفسیری روایاتی هستند که به گونهای در تبیین مفاد آیات قرآنی و مدالیل و مقاصد آنها دخالت دارند. نوشتار پیشرو که به روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده، در پی آن است تا با دقت در کتاب «متشابه القرآن» إبنشهرآشوب مازندرانی، ضمن شناسایی گونههای متنوع روایات تفسیری، مهمترین کارکردها...
[ 12 ] - بررسی تطبیقی اخلاق بنی اسرائیل در قرآن و تورات
قرآن بیش از هر قومی به بیان سرگذشت قوم یهود یا بنی اسرائیل از زوایای مختلف پرداخته است. معیار قرآن در پرداختن به سرگذشت پیشینیان، عبرت‌آموزی به آیندگان و اصلاح رفتار آنان است، معیاری که در همه داستان‌های قرآنی دیده می‌شود. با توجه به اهتمام فراوان قرآن به داستان بنی اسرائیل این سؤال مطرح می‌شود که آنان چه ویژگی‌های اخلاقی داشته‌اند که این‌همه مورد توجه قرآن قرار گرفته‌اند؟ در همین حال آیا این و...
[ 13 ] - بررسی تطبیقی اخلاق بنی اسرائیل در قرآن و تورات
قرآن بیش از هر قومی به بیان سرگذشت قوم یهود یا بنی اسرائیل از زوایای مختلف پرداخته است. معیار قرآن در پرداختن به سرگذشت پیشینیان، عبرت‌آموزی به آیندگان و اصلاح رفتار آنان است، معیاری که در همه داستان‌های قرآنی دیده می‌شود. با توجه به اهتمام فراوان قرآن به داستان بنی اسرائیل این سؤال مطرح می‌شود که آنان چه ویژگی‌های اخلاقی داشته‌اند که این‌همه مورد توجه قرآن قرار گرفته‌اند؟ در همین حال آیا این و...
[ 14 ] - بررسی دیدگاه تسدال دربارۀ ارتباط مفهوم قرآنی میزان با دین مصر باستان
از دیدگاه ویلیام تسدال، مفهوم قرآنیِ «میزان»، برگرفته از کتابی جعلی به نام «عهد ابراهیم» است که حدود چهارصد سال پیش از هجرت، در مصر نوشته شده و احتمالاً پیامبر(ص) شرح آن را از ماریه همسر قبطیاش شنیده است. وی خاستگاه این مفهوم را پیشتر از آن، از منبعی بسیار قدیمی به نام «کتاب مردگان» دانسته که ریشه در آیینِ اساطیری مصر باستان دارد. پژوهش پیشرو که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی سامان یافته، در پی آن است ...
[ 15 ] - شبهه زدایی تقابل عصمت و آیات عتاب در نمای شصت و پنجمین آیه سوره زمر
از پندارهای مغرضانه برخی مستشرقان که تحت لوای به چالش کشیدن قرآن مطرح شده، تقابل ظاهری فحوای برخی آیات است. «عصمت انبیا» یکی از این موارد می باشد که در آیات متعددی بر آن تأکید شده است. در مقابل؛ برخی دیگر از آیات که در عرف مفسران به «آیات عتاب» مشهور گشته اند، آن گونه که از ظاهر آنها نیز برداشت می گردد، با موضوع عصمت منافات داشته و این دو ناسازگار جلوه می نمایند. نوشتار حاضر سعی می کند با هدف پ...
[ 16 ] - اعتبارسنجی گونه های مختلف روایات نزد شیخ صدوق
اعتبار به عنوان یکی از ملاک‌های مهم گزینش و نقل روایات نزد شیخ صدوق مطرح است، اما این‌که این ملاک در کلیه روایات و آثار وی، مدنظر بوده، میان عالمان حدیث محل اختلاف است. مقاله حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی به سامان رسیده، به بررسی میزان اعتبار انواع روایات در آثار شیخ صدوق از نگاه وی پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که وی ـ جدای از کتاب من لایحضره الفقیه که به اعتبار روایات آن تصریح کرده ـ در ...
نویسندگان همکار