مریم حقی
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
[ 1 ] - بررسی تطبیقی داستان «بندباز نتردام» اثر گوتیه دو کوانسی و حکایت «موسی (ع) و شبان» مولوی
بندباز نتردام افسانه‌ای بسیار قدیمی به زبان لاتین است که در قرن سیزدهم میلادی گوتیه دو کوانسی (شاعر فرانسوی) آن را به فرانسۀ میانه ترجمه کرد و پس از آن چندین بار بازنویسی شد. این داستان از جهت مضمون و ساختار داستان (طرح و پیرنگ، شخصیت‌پردازی، زاویۀ دید، گفتگو، صحنه‌پردازی و...) شباهت‌های فراوانی با داستان موسی (ع) و شبان در مثنوی مولوی دارد. درون‌مایۀ اصلی دو داستان، تقابل نگاه یک انسان ساده‌د...
[ 2 ] - تأثیر کتاب مقدس بر اشعار منوچهر آتشی
تأثیر کتاب مقدس بر اشعار منوچهر آتشیچکیدهمنوچهر آتشی (1310-1384) یکی از شاعران بزرگ نوپرداز معاصر است که در اشعار خود فراوان از آرایه‌ی تلمیح استفاده کرده است. تنوع و فراوانی تلمیحات در شعر آتشی مبیّن پشتوانه قوی و معلومات سرشار اوست تا جایی که میتوان تلمیح را یکی از ویژگی‌های بارز سبکی او به شمار آورد. هرچند خاستگاه تلمیحات آتشی در مجموعه‌های نخستین اغلب عناصر بومی و اقلیمی جنوب ایران (به ویژه...
[ 3 ] - تقابلهای دوگانه و کارکردهای معنایی آن در قصاید ناصر خسرو
چکیدهتقابل‌های دوگانه از مباحث مهم زبان‌شناسی و نشانه‌شناسی است که منتقدان ساختارگرا با توجه به آن به نقد و تحلیل متون ادبی می‌پردازند. این تقابل‌ها که نقش مهمی در زیبایی و انسجام ساختاری و محتوایی متون ادبی ایفا می‌کنند، کاربرد بسیار گسترده‌ای در شعر ناصر خسرو (شاعر و نویسنده برجسته‌ی قرن پنجم) دارند؛ به گونه‌ای که میتوان آن را از ویژگی‌های بارز سبک شعری او قلمداد کرد. ناصر خسرو اغلب از این ت...
[ 4 ] - میوه ممنوعه در شعر معاصر (بیست شاعر برجسته از نیما به بعد)
داستانهای قرآن همواره دستمایه شاعران ادب فارسی در خلق مضامین و تصاویر ناب و زیبا بوده است. یکی از این داستانها قصه آدم و حوا و هبوط آنها از بهشت به دلیل خوردن میوه ممنوعه است. در شعر گذشته فارسی این میوه به تبعیت از اکثر تفاسیر اسلامی همواره گندم قلمداد شده است، در حالیکه شاعران معاصر گاه به پیروی از روایات اسلامی این میوه را گندم دانستهاند و گاه مطابق با تفاسیر تورات، آن را سیب یا درخت مع...
[ 5 ] - داستان انبیاء در کتاب مقدس و بازتاب آنها در اشعار حسین منزوی
چکیدهحسین منزوی (1325-1383) از برجسته‌ترین و تأثیرگذارترین غزلسرایان معاصر است که با خلاقیت و نوآوری خود، روح تازه‌ای در قالب غزل فارسی دمید و سبب تحول و اعتلای آن شد. از مشخصه‌های بارز غزل منزوی، بسامد بالای صنعت تلمیح و تنوع فراوان آن است که منزوی از آن در جهت خلق تصاویر بدیع و افزودن به زیبایی، ایجاز و عمق شعر استفاده کرده است. منزوی برای گریز از کاربرد تلمیحات تکراری، سعی می‌کند تلمیحات جدی...
[ 6 ] - رویکرد شاعران برجسته معاصر (پس از نیما یوشیج) به باورهای عامه
باورهای عامه بخش مهمی از فرهنگ عامه (فولکلور) به شمار میرود و استفاده از این باورها در شعر یک شاعر نشانگر توجه او به محیط پیرامون و پیوند او با توده مردم و فرهنگ آنهاست. این باورها از دیرباز تاکنون در شعر فارسی بازتاب داشته‌اند و شاعران با اشاره به آنها بر زیبایی، تأثیرگذاری، نفوذ و صمیمیت شعر خود افزوده‌اند. در شعر معاصر علاوه بر باورهای سنتی و کلیشه‌ای، گاه به باورهایی جدید و محلی نیز برمی‌خ...
[ 7 ] - بررسی تطبیقی نامه‌های نیما یوشیج و «امیلِ» ژان ژاک روسو
نیما یوشیج(1276-1338ش) از مشهورترین و تأثیرگذارترین شاعران معاصر است که علاوه بر دیوان شعر و آثار ادبی، مجموعه نامه‌‌ها حاوی نظرات نیما در موضوعات مختلف نیز از او در دست است. یکی از موضوعات مهمی که در مجموعه نامه‌های نیما فراوان به چشم می‌خورد مسائل مربوط به تعلیم و تربیت است. نیما که خود چند سال سابقه تدریس داشته است از نزدیک با مسائل و مشکلات این حوزه آشنا ...
[ 8 ] - پژوهشی در معنای اصلی کلمۀ «شادُروان»
تحقیق دربارۀ معنای اصلی واژه‌ها یکی از ضروریات پژوهش‌های ادبی و زبانی است. «شادُروان» یکی از واژه‌های بحث‌برانگیزی است که هرچند در متون گذشته بارها به کار رفته است و در فرهنگ‌های لغت، معانی مختلفی برای آن در نظر گرفته شده، هنوز معنای اصلی آن مبهم است و توضیحات راضی‌کننده‌ای دربارۀ آن وجود ندارد. از میان محققان و صاحب‌نظران در پیشینۀ زبان فارسی، امیل بنونیست، محقق فرانسوی، معتقد است که معنای ...
[ 9 ] - بازتاب‌هایی از کتاب مقدس در اشعار سهراب سپهری
سهراب سپهری(1307-1359) از شاعران برجسته معاصر است که در کنار دین اسلام، با سایر ادیان نیز آشنایی داشته است و همین آشنایی، شعر او را سرشار از تلمیحات متعدد و متنوع کرده است. بررسی تلمیحات در اشعار سپهری، نشاندهنده آشنایی او با ادیان مختلف است. این آشنایی را میتوان مرهون مطالعات مداوم او در این خصوص و نیز مسافرتهای فراوان او به کشورهای مختلف دانست. یکی از خاستگاههای عمده تلم...
[ 10 ] - همسانی‌های شعر حافظ و مرزبان‌نامه
شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی شاعر قرن هشتم هجری و یکی از ارکان اصلی شعر و غزل فارسی به شمار میرود. حافظ از شاعرانی است که در سرودن اشعار خود به بسیاری از آثار نظم و نثر پیش از خود نظر داشته است و در لفظ و محتوا از آنها بسیار بهره برده است. یکی از کتاب‌هایی که از وجوه مختلف لفظی و معنایی شباهت فراوانی با اشعار حافظ دارد، «مرزبان‌نامه» سعدالدین وراوینی...
نویسندگان همکار