یک ناﻣﺔ سغدی (نامة باستانی سغدی شمارة یک)

نامه‌نگاری از دیرباز از جمله ابزارهای ارتباط انسان‌ها بوده است و ایرانیان باستان نیز از آن آگاه بودند. از جمله کهن‌ترین شواهد موجود از نامه‌نگاری در ایران متعلق به دورۀ هخامنشیان است. از دورﮤ اشکانیان نیز آثاری در دست است، اما دورﮤ ساسانی را می‌توان اوج شکوفایی نامه‌نگاری در ایران پیش از اسلام دانست. در میان آثار به‌جای مانده از دورة میانه نیز، نوشته‌هایی به زبان سغدی به شیوة نامه نگارش شده که مطالعة آن‌ها نه فقط از لحاظ زبان‌شناسی اهمیت بسیار دارد بلکه بسیاری از زوایای تاریک تاریخ اقوام شرق ایران را نیز در این دوره مشخص می‌کند. اورل استاین، در سال 1907 م، مجموعه‌ای از چند نامة سغدی را در ویرانه‌های یکی از برج‌های دیده‌بانی دیوار چین پیدا کرد. این نامه‌ها، که بعدها «نامه‌های باستانی سغدی» نامیده شدند، امروزه کهن‌ترین متون سغدی نوشته بر کاغذ شمرده می‌شوند. نامة نخست را زنی به مادرش نوشته و در آن شرح حال خود را برای مادر بازگو کرده است. در مقالة حاضر، به خوانش و ترجمة این نامه، ریشه‌شناسی واژگان و تحلیل شیوة نامه‌نویسی در آن پرداخته شده است.