گفتمان سیاست‌جنایی در رساله‌ی حقوق امام سجاد(ع)؛ بازشناسی گفتمان کیفری شریعت

نظریه‌ی کیفری شریعت در شمار اثرگذارترین منابع قانونگذاری کیفری در ایران قرار دارد. این اثرگذاری، تنها به واسطه‌ی آمیختگی ساختار قدرت با نظریه‌ی سیاسی مذهب در ایران نیست. تاثیرگذاری نظام کیفری شریعت بر قانونگذاری کیفری در ایران بیش از هر چیز ناشی از این واقعیت است که ارزش‌ها و هنجارهای مذهبی در جریان انباشت تاریخی مبدل به بخشی جدایی‌ناپذیر از خرده‌نظام فرهنگی در جامعه‌ی ما شده‌اند. به واسطه‌ی این وابستگی گسست‌ناپذیر، قرائتی که از نظریه‌ی کیفری مذهب ارائه می‌گردد؛ نقشی بسیار مهم در سیاست‌گذاری کیفری ایفا می‌کند. در کنار سایر متون مرسوم فقه کیفری، رساله‌ی حقوق امام سجاد(ع) نیز در شمار منابعی است که می‌توان از دل آن نشانه‌هایی از گفتمان کیفری شریعت را جستجو کرد. رساله‌ی حقوق، نظامی فراگیر از تکالیف و حقوق متقابل را به تصویر می‌کشد که تمامی شئونات حیات مادی و معنوی انسان را در بر گرفته‌اند. بازشناسی گفتمان این نظام در هم‌آمیخته از حقوق و تکالیف، نقشی مهم در شناخت واقعی نظریه‌ی کیفری شریعت ایفا خواهد کرد. تلاش پژوهش حاضر آن است تا با تکیه بر روش تحقیق «تحلیل محتوا»، زمینه را برای شناسایی گفتمان کیفری شریعت از بطن متون رساله‌ی حقوق فراهم آورد. ره آورد شناسایی این گفتمان، دگرگونی قرائت‌ها از نظریه‌ی کیفری مذهب خواهد بود.