کیفیات مشدده جرم و بررسی لزوم قصد نسبت به تحقق آن

چکیده پایه و اساس جرائم عمدی بر وجود اراده استوار است. شخصی که در ارتکاب رفتار خود، سوءقصد مجرمانه نداشته باشد، عرفا و قانونا شایسته مجازات نیست. علم به اوضاع و شرایط اصلی وقوع جرم که معمولاً در تعاریف قانونی جرم گنجانده شده و جزئی از رکن مادی است، از این قاعده مستثنا نبوده و هنگامی مرتکب، شایسته سرزنش است که از وقوع شرایط و شیوههای مطلوب قانون‌گذار در مورد ارتکاب جرم آگاه باشد یا رفتار خود را از مصادیق آن بداند. این شرایط اصلی، گاه با شرایطی که با عنوان کیفیات مشدده شناخته میشوند، خلط شده است. افزون بر آن، اختلافنظر وسیعی درمورد تاثیر علم به کیفیات مشدده، در قوانین و دکترین کیفری مشاهده میشود. این در حالی است که شناسایی کیفیات مشدده و لزوم یا عدم لزوم آگاهی مجرم به تحقق آن، تأثیر بهسزایی در مسئولیت کیفری او برجای میگذارد. در این نوشتار معیارهایی برای تفکیک این دو نوع شرط از جمله توجه به میزان تشدید مجازات ارائه میگردد. علاوه بر آن، با توجه به ماده 155 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و رویه قضایی ایالاتمتحده که برآمده از اصول کلی حقوق کیفری است، احراز قصد نسبت به علل مشدده جرم در فرض افزایش چندین برابری مجازات، ضروری شمرده میشود.