کنترل شیمیایی علف های هرز در ارزن دم روباهی (Setaria italica L.)

سابقه و هدف: گسترش پدیده خشکسالی و شوری در کشور و تحمل ارزن به شرایط خشک و شور سبب گسترش کشت ارزن شده است. علف‌های هرز یکی از مهمترین عوامل کاهش عملکرد ارزن هستند. بنابراین مدیریت مناسب علف‌های هرز باعث بهبود عملکرد محصول و افزایش کارآیی نهاده‌های مصرفی در آن می‌شود. کنترل شیمیایی علف‌های هرز از نظر سهولت در کاربرد و کاهش هزینه‌های کارگری همواره مورد توجه بوده است. از سوی دیگر تاکنون تحقیق جامعی در مورد امکان استفاده از علف‌‌کش‌ها در کنترل علف‌های هرز مزارع ارزن (دم‌روباهی) کشور انجام نشده است. بنابراین هدف از انجام این تحقیق، بررسی کارآیی چند علف‌کش‌ دو‌منظوره و باریک‌‌برگ‌‌کش با نحوه عمل متفاوت بر روی علف‌های ‌هرز مزارع ارزن بود تا علف‌‌کش‌های قابل استفاده در این محصول معرفی و توصیه شوند. مواد و روش‌ها: به منظور بررسی امکان مصرف پس رویشی علف‌کش‌های مت‌سولفورون‌متیل+ سولفوسولفورون (توتال® WG) 32 گرم در هکتار، سولفوسولفورون (آپیروس® WG) 95/19 گرم در هکتار، مزوسولفورون+ یدوسولفورون (آتلانتیس® OD) 18 گرم در هکتار، ایزوپروتون+ دیفلوفنیکان (پنتر®SC ) 1100 گرم در هکتار، آنیلوفوس+ اتوکسی‌سولفورون (سان‌رایس‌پلاس® EC) 945 گرم در هکتار، اگزادیارژیل (تاپ‌استار® SC 400) 1200 گرم در هکتار، اگزادیازون (رونستار® EC 25) 1000 گرم در هکتار و باریک‌‌برگ‌‌کش‌های فنوکساپروپ‌پی‌اتیل (پوماسوپر® EW%5/7) 2/55 گرم در هکتار، دیکلوفوپ‌متیل (ایلوکسان®EC ) 5/867 گرم در هکتار، پینوکسادن (آکسیال® EC 100) 150 گرم در هکتار، کلودینافوپ (تاپیک® EC 240) 192 گرم در هکتار و پینوکسادن+ کلودینافوپ ‌(تراکسوس® EC) 300 گرم در هکتار (دز علف‌کش‌ها بر اساس ماده‌‌‌موثره ذکر شده است) در کنترل علف‌های هرز در ارزن دم‌روباهی رقم باستان، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی در ایستگاه تحقیقات طرق مشهد در تابستان سال زراعی 1391 انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد علف‌های‌ هرز پهن‌برگ غالب مزرعه ارزن شامل تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus L.)، سلمه (Chenopodium album L.) و خرفه (Portulaca oleracea L.) بودند و علف ‌های‌هرز باریک‌‌برگ غالب مزرعه شامل چسبک (Setaria viridis (L.) P.Beauv.) و سوروف (Echinocloa crus-galli (L.) P.Beauv.) بودند. تمامی علف‌‌کش‌های دو‌منظوره و باریک‌برگ‌کش‌ها، باعث کنترل مناسب علف‌های ‌هرز و کاهش معنی‌دار تراکم و وزن خشک علف‌های ‌هرز پهن‌برگ و باریک‌برگ نسبت به شاهد بدون مبارزه شدند. مصرف فنوکساپروپ‌پی‌اتیل، دیکلوفوپ‌متیل، پینوکسادن، کلودینافوپ، پینوکسادن+ کلودینافوپ، مت‌سولفورون‌متیل+ سولفوسولفورون، سولفوسولفورون و مزو‌سولفورون+ یدوسولفورون به دلیل ایجاد خسارت شدید و کاهش معنی‌دار عملکرد ارزن توصیه نمی‌شوند. نتیجه‌گیری: مصرف علف‌کش‌های دو‌منظوره آنیلوفوس+ اتوکسی‌سولفورون، ایزوپروتون+ دیفلوفنیکان، اگزادیارژیل و اگزادیازون ضمن کنترل مناسب علف‌های ‌هرز، باعث افزایش معنی‌دار عملکرد نسبت به شاهد بدون مبارزه شدند و بنابراین به‌نظر می‌رسد مصرف آنها در ارزن قابل توصیه است.