کنترل زیستی قارچ‌های پیتیوم اولتیموم و فوزاریوم سولانی توسط سویه‌های بومی باسیلوس سوبتیلیس

مقدمه: سویه‌های باسیلوس‌سوبتیلیس به‌جهت داشتن قابلیت کنترل بیماری‌های گیاهی ازطریق تولید متابولیت‌های ثانویه به‌ویژه لیپوپپتیدهای گروه ایتورین، مهم‌اند. هدف از این پژوهش، بررسی فعالیت ضدقارچی سویه‌های بومی باسیلوس‌سوبتیلیس علیه قارچ‌های بیماری‌زای گیاهی پیتیوم‌اولتیموم و فوزاریوم‌سولانی است.‏‏ مواد و روش‏‏ها: سویه‌های باسیلوس‌سوبتیلیس از 7 نمونه خاک پارک‌های جنگلی تهران جداسازی و فعالیت ضدقارچی این سویه‌ها طی روش چاهک‌گذاری بررسی شد. بهترین سویه‌های باکتریایی با روش 16SrDNA شناسایی شدند. محیط نوترینت براث ازنظر منابع کربن و نیتروژن، pH و دمای مناسب رشد جهت تولید بیشترین متابولیت ضدقارچی توسط سویه‌های بومی منتخب بهینه شد. سپس این متابولیت‌ها از کشت 4روزۀ سویه‌های ذکرشده، تخلیص و وجود آنتی‌بیوتیک ایتورین A با استفاده از روش کروماتوگرافی تأیید شد. نتایج: از مجموع 91 سویۀ باکتریایی جداشده از نمونه‌های خاک، 23 سویه مطابق خصوصیات مرفولوژیک و بیوشیمیایی به‌عنوان باسیلوس‌سوبتیلیس تعیین هویت شدند. در آزمایش‌های بعدی، 2 سویۀ 48 و 83 به‌ترتیب علیه قارچ‌های پیتیوم‌اولتیموم و فوزاریوم‌سولانی بیشترین فعالیت را نشان دادندکه نتایج حاصل از تطبیق توالی سویه‌های منتخب، 100درصد شباهت را به گونۀ باسیلوس‌سوبتیلیس تأیید کرد. سپس سویه‌های منتخب در محیط نوترینت براث با منبع کربن گلوکز، منبع نیتروژن عصارۀ مخمر، pH خنثی و دمای گرماگذاری 30 درجه سانتیگراد، بیشترین فعالیت ضدقارچی را از خود بروز دادند. نتایج HPLC نیز ازطریق مطابقت زمان ظهور پیک ایتورین A استاندارد در سویه‌های بومی نشان داد که هر 2 سویه توانستند در محدودۀ زمانی مشابه با سویۀ استاندارد، ایتورین A را تولید کنند.‏ بحث و نتیجه‏گیری: سویه‌های بومی ایران نیز توانایی تولید متابولیت‌های ضدقارچی را دارند. از این جهت این سویه‌ها می‌توانند کاندیدای مناسبی جهت کنترل زیستی قارچ‌های بیماری‌زای گیاهی و جایگزینی برای قارچ‌کش‌های شیمیایی باشند.