کاربرد روش تحقیق کیفی برای فهم ابعاد عاطفی مکان (نمونه موردی: فضای زیرزمینی شوادان)

این مقاله به بررسی ابعاد عاطفی مکان در فضای زیرزمینی شوادان که در فصول گرم سال در خانه‌های شهر دزفول استفاده می‌شود می‌پردازد. موضوع این تحقیق، عدم پاسخگویی به برخی از نیازهای روحی و آسایشی مردم در معماری امروز است. در معماری گذشتة ایران، مکان‌های فراوانی یافت می‌شدند که می‌توانستند آثار روحی مثبتی را برای مردم در خود داشته باشند. اما اینکه چه تجربه‌ای تعامل بین مردم و مکان سکونت و استقرارشان را تعریف می‌کند، و این تجربه چگونه و در چه ابعادی از احساس و عاطفه رخ می‌نماید، تاکنون در ایران بررسی نشده است. هدف این تحقیق نیز دستیابی به چنین ابعادی از تجربة حضور مردم در شوادان‌هاست. فهم تجربه مردم در کشف ابعاد عاطفی مکان، برآمده از نگرش پدیدارشناسانه به مکان است. لذا روش تحقیق انتخابی، پدیدارشناختی است. اما اهمیت شوادان به عنوان نمونه مکانی این تحقیق، نخست به خاطر نوع معماری متمایز آن است که در مقایسه با ساختارهای متداول، طبیعتی بکر را در خانه‌های دزفولی فراهم آورده است. دلیل دوم انتخاب شوادان، تداوم زندگی در آن دسته از خانه‌های دزفولی است که گاه از فضای زیرزمینی آنها استفاده می‌شود. این تحقیق با مصاحبه نیمه‌ساختاری از 20 نفر، بر پایه تعامل مردم و مکان شوادان، به نتایجی از کشف معانی‌ای چون انقطاع، آرامش، تنش‌زدایی، فراغت ذهن و تفکر رسیده است. معانی به‌دست آمده، مفهوم مکان شوادان را از بعد عاطفی نشان می‌دهند.