کاربرد روش‌ تاگوچی در ارزیابی سبز شدن زعفران (Crocus sativusL.) تحت تأثیر زئولیت و برنامه‌ریزی آبیاری

با توجه به اینکه امروزه روش تاگوچی به عنوان جایگزین مناسبی برای طرح‌های آزمایشات پیشنهاد شده است،این روش با طرح‌ آزمایشات برای سبز شدن گیاه زعفران (Crocus sativus L.) تحت تأثیر سطوح مختلف زئولیت و برنامه ریزی آبیاری مقایسه شد. بدین منظورآزمایشی به صورتفاکتوریل و در قالب طرح کاملتصادفی در سال 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند با سهتکرار انجام شد. در این آزمایش زئولیت در سه سطح (صفر: Z0، 1: Z2 و 2: Z3 درصد وزنی)و تیمار آبیاری در سه سطح (آبیاری سنتی: I1، آبیاری با تخلیه 70 درصد رطوبتی: I2 و آبیاری کامل: I3) در نظر گرفته شد. سپس این آزمایش توسط روش تاگوچی (طرح L9) طراحیشد. پارامترهای مورد بررسی در این تحقیق شامل: سرعت سبز شدن (R50)، یکنواختی سبز شدن (GU)، زمان برای سبز شدن 5 تا 95 درصد بنه‌ها (D05، D50، D90 و D95) بود. نتایج نشان داد که سطح زئولیت اثری بر هیچکدام از شاخص‌های سبز شدن نداشت ولی برنامه‌ریزی آبیاری سبب کاهش معنی‌دار D90 و D95 شد (P≤0.05). این کاهش برای پارامتر D90 به ترتیب برابر 10 و 16 درصد در تیمارهای I2 و I3 نسبت به عدم آبیاری (I1) بود. پارامتر D95 نیز در تیمارهای I2 و I3 نسبت به I1به ترتیب 11 و 17 درصد کاهش داشت. برهمکنش سطح زئولیت و مدیریت آبیاری نیز بر D90 و D95 اثر معنی‌داری داشتند (P≤0.05) به طوری که کمترین مقدار برای این دو پارامتر در تیمار Z3I3 مشاهده شد. براساس روش تاگوچی تیمار Z3I3 به عنوان مناسب‌ترین تیمار تعیین شد به طوری که بیشترین مقدار R50 و کمترین مقادیر GU، D50 و D95 را داشت. حداکثر خطای روش تاگوچی (RMSE) برابر 99/0 روز تعیین شد. همچنین حداکثر خطای اریبی(MBE) نیز برابر 8945/0 روز به دست آمد. با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان به منظور صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌ها، از روش تاگوچی در اجرای طرح‌های آزمایشات به منظور بررسی سبز شدن گیاهان زراعی استفاده نمود.