چکیده مقاله "ادبیات نمایشی در جهان عرب پیش از نهضت ادبی"

آیا اعراب با ادبیات نمایشی آشنایی داشته اند؟ این پرسشی است که بر زبان بسیاری از محققان و نقادان ادب عربی جاری است. برخی پژوهشگران و محققان عرب بر این باورند، که ادبیات کهن عربی تهی از آثار نمایشی است، و بهانۀ روی نیاوردن اعراب به این نوع هنر را- در گذشته- پیوند آن با اساطیر می دانند، زیرا که روح حاکم بر این گونه آثار، کشمکش انسان با خدایان گوناگون و متعدد است، و این مطلب از نقطه نظر دین مداران گرایشی شرک آلود بوده، که نمی توانسته است مورد پذیرش اسلام باشد، و در حقیقت مفاهیم بلند اسلامی و معارف آن فاتر از آن است، که اجازه طرح چنین طرز تفکری را بدهد. البته توفیق حکیم نمایشنامه نویس بزرگ مصری، علت را، این مطلب نمی داند، و در رّد آن به انتقال و ترجمۀ بسیاری از آثار یونانیان و دیگر ملل که در آن بعضاً از الهه های گوناگون سخن به میان آمده استناد می جوید. در مقابل عده ای دیگر معتقدند که نیازی به این گونه تفسیر ها و تحلیل ها نمی باشد، زیرا نه تنها در ادبیات دورۀ جاهلی اشاره ای به این نوع هنر نشده که اصولاً به هنگام ظهور اسلام در قرن هفتم میلادی، ادبیات نمایشی در جهان به دلیل نفوذ و مخالفت اولیۀ کلیسا ناشناخته بوده، بنابراین سخن نگفتن متولیان دین در این باره تمری طبیعی بنظر می آید.