چالش‌های برنامه رفاهی بیمه بیکاری در ایران، علی‌اکبر تاج مزینانی، علی شیرین‌آبادی

مقالۀ حاضر به ارزیابی کیفی برنامه رفاهی بیمۀ بیکاری در ایران پرداخته است. مسئلۀ اصلی که سبب این پژوهش شده است، چالش‌های طرح بیمۀ بیکاری در ایران، همچون مشکلات مالی این طرح، طولانی‌شدن دریافت مقرری برای برخی از بیمه‌شدگان، خروج کند بیکاران از صندوق بیمۀ بیکاری و دیگر مسائل بوده است که نیاز به ارزیابی این طرح را ضروری ساخته بود. در این پژوهش از سه نوع ارزیابی نیازمحور، فرایندمحور و پیامدمحور استفاده شده است. در این راستا با استفاده از روش تحقیق کیفی و تکنیک مصاحبه با مقرری‌بگیران و نیز کارشناسان بیمۀ بیکاری در دو مجموعۀ وزارت کار و سازمان تأمین اجتماعی در کنار مطالعۀ اسناد و مدارک، به جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات لازم برای پژوهش پرداخته شد. سپس داده‌های جمع‌آوری شده به روش تحلیل تماتیک مورد تحلیل قرار گرفتند. در خلال تحلیل داده‌ها، 9 مضمون (تم) اصلی شناسایی شدند که ترسیم‌کنندۀ مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی برنامۀ بیمۀ بیکاری در کشور هستند که عبارت‌اند از: فرایند اداری زمان‌بر، پوشش ندادن جامع همۀ واجدین شرایط، سوءاستفاده از بیمۀ بیکاری، تحمیل خواسته‌ها و سوءاستفادۀ کارفرمایان، نبود تعادل بین ورودی و خروجی صندوق بیمۀ بیکاری، ضعف اشتغال مجدد، عدم یکسانی در آمار، وابستگی رفاهی و پوشش ندادن همۀ نیازها. مضامین استخراج‌ شده در قالب جدول حاوی چالش‌های برنامه رفاهی بیمۀ بیکاری در ایران با عنوان چالش‌های نیازمحور، فرایندمحور و پیامدمحور ارائه شدند. پژوهش‌های قبلی به‌دلیل نداشتن نگاه ژرف به مسائل طرح بیمۀ بیکاری نتوانسته‌اند به‌خوبی مهم‌ترین چالش‌های این طرح در ایران را آشکار سازند و یافته‌های پژوهش حاضر از این حیث که طی بررسی یک مطالعه ژرفانگر به‌دست آمده، حائز اهمیت است.