پژوهشی دربارة تأثیر ترگوم‌ها (ترجمة آرامی عهد عتیق) بر ادبیات دینی فارسی- عبری

زبان عبرانیان مهاجر و تبعید شده به ایران در دو مرحله تغییر کرده است: اول در دورة هخامنشی از عبری به آرامی و سپس در دورة اسلامی از آرامی به فارسی. بدین ترتیب زبان ادبیات دینی عبرانیان نیز به موازات این تغییر، متحول شده است. در تحول اول، متون دینی، بویژه تورات از عبری به آرامی و در تحول دوم از آرامی به فارسی ترجمه شد. در هرکدام از این تحولات، زبان قبلی بر ادبیات بعدی تأثیر گذاشت. در این مقاله تأثیر ترجمه‌های آرامی عهد عتیق که به ترگوم مشهور است بر ترجمه‌های فارسی عهد عتیق و متون دینی دیگر بررسی خواهد شد. خواهیم دید که این تأثیر در حد قرض‌گیری تعدادی واژه است. از آنجا که عبری و آرامی از یک خانوادة زبانی هستند، در مرحلة بعد با این سؤال اصلی روبه‌رو هستیم که آیا این لغات آرامی ارتباطی با معادل‌های عبری خود دارند؟ از آنجا که پاسخ این سؤال مثبت است، مشخص می‌شود که جایگاه زبان عبری همچنان برای عبرانیان جایگاهی تأثیرگذار است. به‌علاوه در این مقاله بررسی می‌شود که این لغات بیشتر در چه حوزه‌هایی قرار دارند. خواهیم دید که اغلب این لغات در حوزة امور دینی، بویژه فقه و الهیات هستند. البته تعدادی لغت نیز از حوزه‌های عمومی وارد ادبیات دینی فارسی عبرانی شده است.