پتروژنز گنبدهای آداکیتی کم‌سیلیس سهل (جنوب شاهرود، جنوب‌خاوری استان سمنان)

منطقه سهل در جنوب شاهرود، بخشی از شمال پهنه ساختاری ایران‎مرکزی است که در آن توالی ستبری از سنگ‎های آتشفشانی و آتشفشانی-رسوبی، به سن پالئوسن تا ائوسن‎ میانی، رخنمون دارند. در درون این توالی،سنگ‎های آذرین نیمه‌ژرف، به شکل گنبد، دایک و سیل با ترکیب بیشتر تراکی‌آندزی‌بازالتی و تراکی‌آندزیتی، نفوذ کرده و جای گرفته‌اند. در این سنگ‎های آذرین، انکلاوهای گوناگونی با سرشت آمفیبولیتی، گنیسی، هورنبلندیتی، پیروکسنیتی، تونالیتی، گابرویی، توفی سیلتستونی و توفی ماسه‌سنگی با اندازه و شکل‎های گوناگون یافت می‌شود که نشان‌دهنده آلایش و آمیزش ماگمایی هستند. با توجه به ویژگی‌های زمین‎شیمیایی، این سنگ‎ها از آداکیت‌های کم سیلیس به‌شمار می‌روند و دارای سرشت کالک‌آلکالن تا کالک‌آلکالن پتاسیم بالا هستند. همچنین، دارای غنی‌شدگی از LILE و LREE و تهی‌شدگی از HSFE و HREE هستند. با توجه به همه ویژگی‌های زمین‎شناسی، این آداکیت‎ها از تبلور مذاب برآمده از ذوب‌بخشی گوة گوشته‌ای متاسوماتیسم‌شده در بالای پهنه فرورانش لیتوسفر اقیانوسی (شاخه سبزوار - درونه) پدید آمده‎اند.