پایش و روندیابی تغییرات کاربری اراضی حوضه ابرکوه با استفاده از تصاویر ماهواره ای (2014-1976)

بدلیل افزایش تغییرات مخرّب کاربری اراضی که عمدتاً بوسیله فعالیت‌های انسانی انجام می‌گیرد، کشف و بارزسازی تغییرات و ارزیابی اثرات زیست محیطی آنها جهت برنامه‌ریزی و مدیریت آتی منابع ضروری است. بنابراین هدف از این پژوهش، پایش و روندیابی تغییرات کاربری اراضی حوضه‌ی کویر ابرکوه در بازه زمانی 38 ساله (2014-1976) به منظور ارزیابی و مدیریت مسائل زیست محیطی از قبیل فشار انسان بر زمین بدون لحاظ نمودن ظرفیت تحمل، و بررسی روند تغییرات مساحتی کاربری‌ها در جهت شناخت مناطق دارای تنش محیطی می‌باشد. در این راستا از داده‌های تصاویر ماهواره‌ای لندست، سنجنده‌های MSS (1976)، TM (1990)، ETM+ (2000 و 2006) و OLI (2014)؛ و تکنیک‌های دورسنجی نظیر طبقه‌بندی نظارتی و ارزیابی دقت پس از طبقه‌بندی برای شناسایی نوع کاربری‌ها، و اعمال توابع تحلیل مؤلفه مبنا، تسلدکپ و تفاضل تصاویر برای پایش تغییرات استفاده شده است. نتایج طبقه‌بندی حاکی از بارزسازی هفت نوع کاربری شامل اراضی شهری، زراعی، بایر، صخره‌ای، مرتعی، جلگه رسی و کویر می‌باشد که سال 2014 با مقادیر ضریب کاپا 18/82 درصد و دقت کل 76/0 بالاترین دقت را دارد. نتایج روندیابی تغییرات کاربری‌ها بیانگر سیر صعودی سطح اراضی مرتعی (65/5‌%)، صخره‌ای (52/2‌%)، بایر (63/3‌%) و کشاورزی (04/1‌%)، و سیر نزولی مساحت اراضی شهری (33/4‌%)، جلگه رسی (89/6‌%) و کویر (03/6‌%) می‌باشد. از منظر توابع تحلیل مؤلفه مبنا و تسلدکپ، به ترتیب 748/1‌% (4912/306 کیلومترمربع) و 989/3‌% (961/699 کیلومترمربع) از سطح منطقه مطالعاتی با تغییرات افزایشی کاربری روبرو بوده، و در مجموع روند کلی تغییرات طبقات افزایشی، صعودی است.بیشترین تغییرات کاربری از نوع مخرب و ویرانگر بوده و از لحاظ فضایی منطبق بر محدوده اطراف مراکز تجمع انسانی مانند شهرهای ابرکوه و مهردشت می‌باشد.بدیهی است که در اثر تداوم این روند، حوضه ابرکوه در آینده‌ای نزدیک، تبدیل به یک اکوسیستم غیرفعال مرده می‌گردد که فاقد هر گونه پتانسیل تولید اکولوژیک و بیولوژیک است.